زنجیره غذایی چیست؟ | به زبان ساده
زنجیره غذایی و شبکه غذایی، ارتباط تغذیهای بین جانداران را در یک سیستم زنده نشان میدهند. به عبارت دیگر، تبادل انرژی و ماده از یک جاندار به جانداری دیگر را در اکوسیستم یا زیست بوم توصیف میکنند. «زنجیره غذایی» (Food Chain) مسیری یک طرفه است که در آن انرژی و ماده غذایی منتقل میشوند و «شبکه غذایی» (Food Network)، ارتباط پیچیده بین این زنجیرهها را نشان میدهد.
زنجیره غذایی چیست؟
در یک زنجیره غذایی، موجودات بر حسب تبادلات تغذیهای با یکدیگر مرتبط میشوند. هر زنجیره غذایی شامل تعدادی از موجودات زنده است که با فلش به یکدیگر متصل شدهاند. جهت فلشها، مسیر انتقال ماده و انرژی را مشخص میکند. در ابتدای یک زنجیره همیشه گیاه یا سایر ارگانیسمهای تولیدکننده غذا قرار دارند.
زنجیره غذایی و شبکه غذایی چه تفاوتی دارند؟
زنجیره و شبکه غذایی، تعادل، پیچیدگی و نظم انرژی و ماده را در جهان نشان میدهند. در یک اکوسیستم سالم، هر مرحله از زنجیره باعث رشد و راندمان موجودات در مرحله بعد میشود. تغییرات اساسی در شبکه غذایی، مانند از بین رفتن یکی از شکارچیان در انتهای زنجیره، منجر به از بین رفتن تعادل اکوسیستم خواهد شد.
اتوتروفها با استفاده از نور و منبع کربن غذا تولید کرده و هتروتروفها از اتوتروفها تغذیه میکنند.
سطوح تغذیه ای در اتوتروف ها و هتروتروف ها
موجودات زنده بر اساس نوع تغذیه و روشِ به دست آوردن آن به دو گروه بزرگ اتوتروف و هتروتروف تقسیم میشوند. در ابتدای هر زنجیره، یک اتوتروف (موجودات فتوسنتز کننده) قرار دارد که قادر است غذای خود را تولید کند. پس از موجودات فتوسنتز کننده، هتروتروفها قرار دارند که به ترتیب شامل گیاهخواران، گوشتخواران و تجزیهکنندگان هستند.
موجودات اتوتروف
تولیدکنندگان اولیه یا موجودات «اتوتروف» (Autotroph) قادر به تولید مواد ارگانیک (مواد آلی) پیچیده و مواد غیر ارگانیک هستند. این جانداران از یک منبع انرژی مانند نور خورشید و یک منبع کربن، مانند دیاکسید کربن یا بیکربنات برای تولید غذا استفاده میکنند. بیشتر اتوتروفها را گیاهان و جلبکها تشکیل میدهند که قادر به فتوسنتز هستند. موجودات «شیمیواتوتروف» (Chemoautotroph) در اعماق دریاها نیز با تولید ماده غذایی از مواد معدنی، در رأس شبکه غذایی اکوسیستم خود قرار دارند.
موجودات هتروتروف
موجودات «هتروتروف» (Heterotroph) قادر به تولید غذای مورد نیاز خود از نور یا ترکیبات غیر ارگانیک نیستند و برای ادامه حیات خود از سایر موجودات تغذیه میکنند. هتروتروفها به عنوان مصرفکننده در زنجیره غذایی شناخته میشوند. در تعریفی دیگر، هتروتروف، موجود زندهای است که از مواد ارگانیک استفاده میکند تا کربن لازم برای رشد خود را به دست بیاورد. تمام جانوران، قارچها و برخی از باکتریها هتروتروف هستند.
مصرف کنندگان در زنجیره غذایی
مصرفکنندگان اولیه از اتوتروفها تغذیه میکنند و توسط مصرفکنندگان ثانویه خورده میشوند و این زنجیره به همین ترتیب ادامه مییابد. در هر سطح از هرم غذایی، یک موجود زنده قرار دارد که برای نمونه میتوان به زنجیره غذایی زیر توجه کرد:
فیتوپلانکتونها ← پاروپایان پلانکتونی ← ماهیها ← ماهی مرکب ← شیر دریایی ← نهنگ
در این مثال، فیتوپلانکتونها که نوعی جلبک دریایی هستند، به دلیل قابلیت فتوسنتز، در رأس زنجیره غذایی قرار دارند. جرم و تعداد سلولهای فیتوپلانکتون، بسیار بیشتر از مقدار آن در پاروپایان پلانکتونی است. بنابراین برای تغذیه یک نهنگ، تعداد زیادی از جانداران موجود در مراحل قبلی زنجیره، مورد نیاز خواهد بود.
بیومس (Biomass) یا زیستتوده چیست؟
زیستتوده یا «بیومس» (biomass)، انرژی و ماده حاصل از تمام موجودات زنده به شمار میآید که مقدار آن در هر مرحله از زنجیره غذایی کاهش مییابد. زنجیره غذایی شکل بسیار سادهای از ارتباطات تغذیهای اکوسیستم بوده و به صورت یک مسیرِ واحد انتقال انرژی و ماده است. بیشتر مصرفکنندگان، از گونههای متعددی تغذیه میکنند و توسط گونههای بسیاری نیز شکار میشوند. به دلیل این پیچیدگی، سطح بیومسِ زنجیرهها به صورت یک هرم نیز قابل نمایش است.
در هرم غذایی، تولیدکنندگان در پایینترین سطح و به ترتیب پس از آن مصرفکنندگان اولیه (گیاهخواران)، مصرفکنندگان رده دوم یا ثانویه و مصرفکنندگان رده سوم قرار دارند.
هرم غذایی
میزان انرژی و ماده در هر سطح از زنجیره غذایی را میتوان به شکل یک هرم نمایش داد. بیشترین میزان زیستتوده در پایینترین سطح هرم (قاعده هرم) قرار دارد. شکل هرم بر اساس میزان انرژی اکوسیستم، متفاوت است. به طور مثال، هرمِ یک اکوسیستم مرتعی، قاعده باریکتری دارد چون گیاهان مراتع، ساختار چوبی کمتری در مقایسه با زیستتوده نسبتا بالای گیاهخواران دارند. هرم اکوسیستمهای آبی معکوس است، زیرا تولیدکنندگان اولیه آن، زیستتوده زیادی ایجاد نمیکنند.
راندمان انرژی در زنجیره غذایی
به تبادلات میان زنجیره ای دلیل از دست رفتن مقداری از انرژی و ماده در هر سطح، مراحل ابتدایی هرم غذایی شامل تعداد کمتری از موجودات هستند. فقط حدود ۱ تا ۲۵٪ از انرژی موجودات زنده، به مرحله بعد منتقل میشود. «لیندمن» (Lindmen)، میزان انرژی منتقل شده بین سطوح متوالی را اندازهگیری کرد. در این سطوح یا پلههای متوالی، تولید انرژی در یک سطح، وابسته به میزان تولید انرژی در سطح قبلی و میزان هدررفت آن است. لیندمن و همکاران، سه نوع راندمان زیستمحیطی تبادلات میان زنجیره ای را نشان دادند.
راندمان مصرف
بیومس مصرف نشده به زنجیره غذاییِ مبتنی بر تجزیهکنندگان مرتبط است. راندمان مصرف هر سطح از هرم غذایی، باید از سطح پایین کمتر باشد که در غیر این صورت، موجودات مرحله پایین، در معرض انقراض قرار خواهند گرفت.
بالاترین راندمان مصرف در علفزارهایی مانند ساوان در آفریقا و تالاب قطب شمال یافت میشود. گوشتخواران راندمان مصرف بالاتری از گیاهخواران دارند، چون میزان بیشتری از منبع غذایی آنها مورد استفاده قرار میگیرد و وارد زنجیره تجزیه نمیشود.
راندمان جذب
راندمان جذب به کیفیت منبع غذایی و فیزیولوژی مصرفکننده بستگی دارد و همچنین، غذای جذب نشده به صورت مدفوع به طبیعت باز میگردد. به طور کلی، گوشتخواران راندمان جذب بالاتری – حدود ۸۰٪ – نسبت به گیاهخواران – ۵-۲۰٪ – دارند.
راندمان تولید
به مقدار از انرژی که صرف رشد و تولید مثل حیوان میشود، راندمان تولید میگویند که با میزان متابولیسم موجود زنده قابل ارزیابی است.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
تجارت الکترونیکی چیست؟
تجارت الکترونیکی (EC) به فرآیند خرید، فروش، انتقال یا تبادل محصولات، خدمات و یا اطلاعات از طریق شبکه های کامپیوتری از جمله اینترنت گفته می شود.
تعریف تجارت الکترونیکی
تجارت الکترونیکی (EC) به فرآیند خرید، فروش، انتقال یا تبادل محصولات، خدمات و یا اطلاعات از طریق شبکه های کامپیوتری از جمله اینترنت گفته می شود. تجارت الکترونیکی را می توان از این دیدگاه ها تعریف کرد:
- ارتباطات: از دیدگاه ارتباطات، تجارت الکترونیکی به معنای تحویلی کالا، خدمات، اطلاعات یا پرداختها از طریق شبکه های کامپیوتری یا به هر وسیله الکترونیکی دیگر است.
- تجارت: از دیدگاه تجارت، تجارت الکترونیکی قابلیت خرید و فروش محصولات، خدمات و اطلاعات را در اینترنت و از طریق سایر خدمات Online ارائه می دهد.
- فرآیندهای کسب و کار : از دیدگاه فرآیندهای کسب و کار، تجارت الکترونیکی تجارت را به صورت الکترونیکی و با انجام فرآیندهای کسب و کار در شبکه های الکترونیکی از طریق جایگزینی اطلاعات به جای فرآیندهای کسب و کار انجام می دهد.
- خدمات: از دیدگاه خدمات، تجارت الکترونیکی ابزاری است که در جهت اهداف دولتها، مؤسسات، مصرف کنندگان و مدیران عمل کرده، هزینه های خدمات را کاهش داده و در عین حال کیفیت خدمات به مشتریان را افزایش داده و زمان تحویل آن را تسریع می کند.
- آموزش: از دیدگاه آموزشی، تجارت الکترونیکی یادگیری Online را ممکن ساخته و به آموزش در مدارس، دانشگاهها و سایر سازمانها از جمله سازمانهای تجاری کمک می کند.
- مشارکت: از دیدگاه مشارکت، تجارت الکترونیکی چارچوبی برای همکاری چه در داخل سازمان و چه بین سازمانهای مختلف است.
- اجتماعی: از دیدگاه اجتماعی، تجارت الکترونیکی محلی برای گردهمآیی اعضا برای آموزشی، انجام معاملات و همکاری است
تعریف کسب وکار الکترونیکی
برخی افراد اصطلاح تجارت را فقط به معنای معاملات صورت گرفته بین شرکای تجاری قلمداد می کنند. اگر این تعریف از تجارت را در نظر بگیریم، اصطلاح تجارت الکترونیکی کاربرد بسیار محدودی خواهد داشت. بنابراین بیشتر افراد ترجیح میدهند در عوضی از اصطلاح کسب و کار الکترونیکی استفاده کنند. منظور از کسب و کار الکترونیکی تعریف وسیع تری از تجارت الکترونیکی است که نه تنها خرید و فروش کالا و خدمات بلکه خدمات رسانی به مشتریان، همکاری با شرکای تجاری، برگزاری دورههای آموزشی الکترونیکی و انعقاد قراردادهای همکاری الکترونیکی در درون سازمان را نیز شامل می شود.
ابعاد تجارت الکترونیکی
بسته به میزان دیجیتالی شدن (انتقال از شکل فیزیکی به شکل دیجیتال)، می توان تجارت الکترونیکی را به شکلهای مختلفی دسته بندی کرد: (۱) محصول (خدمت) فروخته شده، (۲) فرآیند فروش و (۳) عامل تحویل (یا واسطه). Chio (1997) چارچوبی را برای این منظور تهیه کرده است .در فرآیند ممکن است فیزیکی یا دیجیتال باشد و واسطه ارسال نیز احتمال دارد فیزیکی یا دیجیتال باشد. این احتمالات هشت مکعب ایجاد می کنند که هر کدام دارای سه وجه هستند. در تجارت سنتی، هر سه وجه این مکعب فیزیکی است (مکعب سمت چپ پایینی). در تجارت الکترونیکی خالص، تمام وجوه دیجیتال هستند (مکعب سمت راست بالایی). تمام مکعب های دیگر ترکیبی ; وجوہ دیجیتال 9 فیزیکی ,| شامل می شوند. الکترونیکی ناخالصی می نامیم. برای مثال، خرید کامپیوتر از سایت وب Dell یا خرید کتاب از Amazon.com تجارت الکترونیکی ناخالصی است، زیرا محصول به صورت فیزیکی ارسال میشود. اما خرید کتاب الکترونیکی از Amazon.com یا خرید محصولی نرم افزاری از Buy.com را تجارت الکترونیکی خالصی می نامیم، زیرا محصولی، ارسال، پرداخت و انتقال به خریدار تماماً به صورت دیجیتال صورت می گیرد.
سازمان های تجارت الکترونیکی
سازمان های کاملاً فیزیکی (شرکت ها) با عنوان سازمان های brick and-mortar (یا سنتی) شناخته می شوند، در حالی که شرکت هایی که فقط در فعالیتهای تجارت الکترونیکی شرکت دارند سازمانهای مجازی یا pure-play نامیده میشوند.
سازمان های click-and-mortar (یا click-and-mortar) سازمان هایی هستند که برخی فعالیتهای تجارت الکترونیکی را انجام میدهند، اما عمده فعالیتهای خود را به صورت فیزیکی دنبال می کنند. در حال حاضر بیشتر شرکت های brick-and-mortar در حال تبدیل شدن به نوع click-and-mortar هستند (مانند Marks & Spencer &Ls).
تجارت الکترونیکی اینترنتی و غیراینترنتی
تجارت الکترونیکی بیشتر از طریق اینترنت انجام می شود، اما میتوان آن را از طریق شبکه های خصوصی مانند شبکه های ارزش افزوده (VANها؛ شبکه هایی که قابلیتهای ارتباطی را به فعالیتهای معمولی اضافه می کنند)، شبکههای محلی (ANها) یا حتی در یک دستگاه تنظیم شده مستقل پیاده کرد. برای مثال خرید مواد خوراکی از دستگاه فروش الکترونیکی که با کارت هوشمند پرداخت می شود یا تلفنهای همراه ماهواره ای را می توان فعالیت تجارت الکترونیکی به حساب آورد. به عنوان نمونه ای از تجارت الکترونیکی غیر اینترنتی می توان به کارمندان شرکتی (مانند متخصصین سفارش گیری) اشاره کرد که مجهز به کامپیوترهای سیار با قابلیت تشخیصی دست خط هستند. بلافاصله پس ازتماس تلفنی برای سفارشی محصول، فرد میتواند سفارش را به صورت یادداشت وارد سیستم کند.
بازارهای الکترونیکی و سیستمهای اطلاعاتی بین سازمانی و درون سازمانی
تجارت الکترونیکی را می توان در بازار الکترونیکی مورد استفاده قرار داد که در آن خریداران و فروشندگان به صورت Online ملاقات کرده و کالا، خدمات، پولی یا اطلاعات را با هم مبادله می کنند. بازارهای الکترونیکی توسط سیستمهای اطلاعاتی بین سازمانی یا درون سازمانی مورد استفاده قرار می گیرند. سیستمهای اطلاعاتی بین سازمانی سیستمهایی هستند که در آنها پردازش معاملات و تبادل اطلاعات بین دو یا چند سازمان صورت می گیرد. فعالیتهای تجارت الکترونیکی که در درون یک سازمان صورت می گیرد توسط سیستمهای اطلاعاتی درون سازمانی مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستمها را IntrabusineSSEC نیز می نامند.
بخش 2-1: مروری بر سؤالات
۱- تجارت الکترونیکی و کسب و کار الکترونیکی را تعریف کنید.
۲- تجارت الکترونیکی خالصی و ناخالصی را مقایسه کنید.
۳- سازمان های click-and-mortar را تعریف کنید.
۴- بازار الکترونیکی، IOS و سیستمهای اطلاعاتی درون سازمانی را تعریف کنید.
1-3 چارچوبی تجارت الکترونیکی، طبقه بندی ها و محتوا
تجارت الکترونیکی هنوز به صورت کاملا جهانی مورد استفاده قرار نمیگیرد. البته طبق پیش بینی های صورت گرفته در ده یا بیست سال آینده استفاده از آن مرسوم خواهد شد (2002 Druker). شبکه های کامپیوتری زیرساخت تجارت الکترونیکی را تشکیل میدهند و به طور روزافزون به عنوان محیطی استاندارد برای کاربردهای تجاری، منازلی و کاربردهای دولتی مورد استفاده قرار می گیرند. در این محیط چندین کامپیوتر به یکدیگر و به ابزارهای الکترونیکی دیگری متصل میشوند که در محلهای مختلفی قرار گرفته اند. برای این اتصال از شبکه های ارتباطی راه دور از جمله شبکه های بی سیم استفاده می شود. این اتصال به کاربران امکان می دهد تا به اطلاعاتی دسترسی یابند که در مکانهای مختلف ذخیره شدهاند و با افرادی در مناطق دوردست جغرافیایی ارتباط برقرار کرده و همکاری کنند.
هر چند برخی افراد هنوز هم ; کامپیوترهای مستقل استفاده می کنند، اما اکثر آنها 5 کامپیوترهایی استفاده می کنند که به محیط شبکهای بزرگی به نام اینترنت متصل است. در برخی سازمانها نیز از محیط دارد و شبکه ای است که از اینترنت برای اتصال به چندین اینترانت کمک می گیرد (رجوع کنید به Finger 2000).
چار چوب تجارت الکترونیکی
گستره تجارت الکترونیکی بسیار متنوع بوده و فعالیت ها،واحدهای سازمانی و فناوری های بسیاری در بر می گیرد (رجوع کنید به Shaw2000). بنابراین استفاده از چارچوبی خاصی برای توضیح در مورد محتوای آن مفید است.
همان طور که در شکلی می بینید، کاربردهای فراوانی برای تجارت الکترونیکی وجود دارد (بالای شکل) که برخی از آنها ,| قبلا توضیح دادهایم و سایر کاربردها را در این فصلی شرح خواهیم داد (رجوع کنید به Laudon and Traver 2005 , jelassi and Enders 2005 و Farhoomand and Lovelock2001)
شرکت ها برای اجرای این عملکردها به اطلاعات، زیرساخت و خدمات پشتیبانی صحیحی نیاز دارند. کاربردهایی از تجارت الکترونیکی را می بینید که توسط زیرساخت و با استفاده از پنج ناحیه پشتیبانی می شوند. این نواحی عبارتند از:
- مردم: فروشندگان، خریداران، واسطه ها، متخصصین سیستمهای اطلاعاتی، سایر کارمندان و هر فردی که به نحوی در بخش پشتیبانی نقشی را ایفا می کند.
- تدابیر عمومی : قوانین حقوقی و سایر نکات اصولی مانند حریم خصوصی و اخذ مالیات که توسط دولت در مورد آنها تصمیم گیری می شود. از جمله قوانین دولتی می توان به استانداردهای فنی - .اشاره کرد که توسط دولت یا گروههای سیاستگذار صنعتی تدوین می شوند
- بازاریابی و تبلیغات: مانند هر کار دیگری، تجارت الکترونیکی نیز به پشتیبانی بازاریابی و تبلیغات نیاز دارد. این ویژگی به خصوصی برای معاملات Online در بخش B2C اهمیت بیشتری دارد که در ان فروشندگان 5 خریدا ان معمولا یکدیگر , نمی شناسند.
- خدمات پشتیبانی: خدمات زیادی برای پشتیبانی از تجارت الکترونیکی مورد نیاز هستند.این ویژگی در تمام مراحل کار از ایجاد محتوا گرفته تا پرداخت ها و ارسال سفارشات اهمیت فراوانی دارد.
- مشارکت تجاری یا شرکای تجاری: فروش زنجیره ای،مبادله کالا و مشارکت تجاری در تجارت الکترونیکی امری کاملا طبیعی است.از این ویژگی ها در تمام مراحل زنجیره تامین (مانند معاملات صورت گرفته بین شرکت و تولید کنندگان،مصرف ککندگان و سایر شرکا) استفاده می شود.
طبقه بندی تجارت الکترونیکی از روی ماهیت معاملات یا ارتباطات
معمولاً طبقه بندی تجارت الکترونیکی از روی ماهیت معاملات یا ارتباطات اعضای تجاری صو می گیرد. انواع مختلف تجارت الکترونیکی به راحتی قابل تمایز بوده و عبارتند از:
- B2B: تمام اعضای این دسته تاجر یا سازمانهای تجاری هستند. برای مثال برخی از برنامه ه کاربردی وب سایت Deli و Marks and Spencer از روشی B2B برای برقراری ارتباط با تولید کنندگ قطعات مورد نیاز خود استفاده می کنند. امروزه بیش از ۸۵ درصد از تجارت الکترونیکی به شکل B صورت می گیرد.
- B2۷ : این مدل شامل معاملات خرده فروشی محصولات یا خدمات از طریق تجار به تکت خریداران است. منظور از خریدار همان مشتری یا مصرف کننده است. این روش با نام e-tailing شناخته می شود. به عنوان مثال می توان به تجارت Amazon.com اشاره کرد.
- B2B2C : در این روش طرف معامله محصول یا خدمات را برای کارگزار یا کارآور تهیه می کند. کارآور به نوبه خود دارای مشتریانی است (که حتی ممکن است کارمندان خود وی باشند که محصول یا خدمات را بدون افزایش قیمت در اختیار آنان قرار می دهد). به عنوان مثال شرکتی را نظر بگیرید که با پرداخت به شرکت AOL به کارمندان خود امکان دسترسی به اینترنت را مید بدون این که آنها مجبور باشند به صورت جداگانه مبلغ مربوطه را به AOL بپردازند. نمونه دا روش مذکور، ارتباط خطوط هواپیمایی و آژانس های مسافرتی با مشتریان خود می باشد که خده مسافرتی مانند بلیط پرواز و اتاق های هتلی را در اختیار شرکای خود مانند اژانس های مسافرتی داده و سپس آنان این خدمات را به مشتریان خود عرضه میکنند. نمونه آخر وب سایت diva می باشد که شکلات را مستقیماً به مصرف کنندگان تجاری می فروشد. حال آنها می توانند شکلا را به عنوان هدیه به کارمندان یا سایر شرکای خود اعطا کنند. معمولاً اصطلاح B2B خود دربرگی B2B2C نیز هست.
- C2B: این مدل مربوط به افرادی است که از اینترنت برای فروش محصولات یا خدمات به سازمانها افراد حقوقی استفاده می کنند که به دنبال خرید این محصولات یا خدمات با قیمت پایین تر هستند. Priceline.cC یکی از شناخته شده ترین سازمانها در زمینه معاملات C2B است.
- C2C: در این مدل هر یک از مصرف کنندگان مستقیماً با سایر مصرف کنندگان در ارتباط هستند. ونه هایی از C2C عبارتند از: افرادی که لوازم خانگی یا اتومبیل و یا غیره را با استفاده تبادلات میان زنجیره ای از پیامهای بیغاتی در اینترنت می فروشند. تبلیغات مربوط به خدمات شخصی در اینترنت و فروش اطلاعات نصصی به صورت Online از دیگر موارد C2C هستند. به علاوه، بیشتر سایتهای مزایده به افراد حتلف امکان میدهند تا اقلام مورد نظر خود را برای فروش عرضه کنند.
- فناوری Peer-to-Peer (یا همتا به همتا): از این فناوری می توان در مدل های B2B ،C2C و B2C اتفاده کرد. این فناوری به کامپیوترهای متصل به شبکه امکان میدهد تا فایل های داده را به تتراک گذاشته و آنها را به صورت مستقیم پردازش کنند. برای مثال در روش C2C افراد میتوانند وسیقی، تصاویر ویدیویی، نرم افزار و سایر محصولات قابل دیجیتالی شدن را به صورت الکترونیکی بادله کنند.
- تجارت سیار : در این روشی فعالیتها و معاملات تجارت الکترونیکی به طور کامل یا به صورت جزئی را محیطی بی سیم انجام می شوند که با نام mobile commerce یا Im-commerce شناخته می شود. ای مثال، افراد مختلف می توانند با استفاده از تلفنهای ماهوارهای متصل به اینترنت پرداختهای کی خود را انجام داده یا کتابی را به Amazon.com سفارش دهند. بیشتر برنامه های کاربردی -m commer دارای تجهیزات قابل حمل هستند. اگر چنین معاملاتی برای افرادی خاصی در زمانی at-L-- 3: 1-commerce to "اصلی او در موقعیتی خاصی صورت گیرد با نام تجارت مکان محور ی شود. برخی تصور میکنند این قبیل معاملات به معاملاتی اطلاق می شود که توسط افرادی دور از انه یا محل کار خود انجام می گیرند. چنین معاملاتی را هم می توان با استفاده از سیستمهای ی سیم و هم از طریق تجهیزات دیگر انجام داد.
- Intrabusiness EC (تجارت الکترونیکی درون سازمانی): این مدل مربوط به تمام فعالیتهای خلی سازمان است که در ارتباط با مبادله کالا، خدمات یا اطلاعات در میان واحدها و افراد مختلف سازمان انجام می شود. این فعالیتها ممکن است فروش محصولات شرکت به کارمندان یا آموزش Online یا طراحی به صورت گروهی را در بر بگیرد. این قبیل فعالیتها معمولاً از طریق اینترنت یا رتال های شرکتی صورت می گیرند.
- B2E: این مدلی از فعالیتهای تجاری زیرمجموعه گروه تجارت الکترونیکی درون سازمانی است که در آن سازمانها خدمات، اطلاعات یا محصولاتی را به کارمندان خود عرضه می کنند. در این سازمانها بیشتر کارمندان به صورت سیار فعالیت کرده و نماینده شرکت هستند.
- Collabrative Commerce: زمانی که افراد یا گروهها به صورت Online ارتباط برقرار کرده یا باهم ос-5, s osta- C-Commerce u Collabrative Commerce of 3, 3 مشارکت می کنند، احتمالأ برای مثال شرکای تجاری مختلف در نقاط مختلف جغرافیایی می توانند با استفاده از مشارکت شبکه ای محصولی را طراحی کنند، محصولات داخلی انبارها را به صورت Online مدیریت کنند یا حتی میزان تقاضا برای محصولی را مانند شرکت MarkSand Spencer به کمک هم پیش بینی کنند.
- NonbusinessEC : این مدلی مربوط به تعداد بی شماری از انستیتوهای غیر تجاری مانند مؤسسات آکادمیک، سازمانهای غیرانتفاعی، سازمانهای مذهبی، سازمان های اجتماعی و آژانسهای دولتی است که از تجارت الکترونیکی برای کاهش هزینههای خود یا بهبود عملکردهای کلی و ارائه خدمات بهتر به مشتریان خود بهره میگیرند.
- E-learning: منظور از آموزشی الکترونیکی، یادگیری یا آموزشی رسمی است که به صورت Online ارائه میشود. از این نوع آموزش بیشتر در سازمانها برای آموزش کارمندان استفاده می شود. ضمنا می توان از آن در دانشگاههای مجازی نیز بهره گرفت.
- (E2E) Exchange-to-Exchange): منظور از Exchange یک بازار الکترونیکی عمومی است که دارای خریداران و فروشندگان فراوانی است. همان طور که حدس میزنید چنین بازارهایی می توانند به هم متصل باشند. در روش E2E، تجارت الکترونیکی سیستمی رسمی است که دو یا چند بازار را به هم مرتبط می کند.
- E-Government: در اینجا دولتی الکترونیکی وجود دارد که کالا، خدمات یا اطلاعات را از تجار خریداری کرده یا در اختیار آنها قرار می دهد (G2B) یا آنها را از شهروندان خریداری کرده یا در اختیار آنان قرار می دهد (GPC)، ضمناً ممکن است در این مدل ارتباط بین سازمانهای دولتی در یک کشور یا سایر کشورها برقرار شود.
ماهیت میان رشتهای تجارت الکترونیکی
چون تجارت الکترونیکی مقوله ای جدید است، نظریات تئوری و علمی در مورد آن به تازگی در حالی شکل گیری است. با مروری بر چارچوب و طبقه بندی تجارت الکترونیکی در خواهید یافت که تجارت الکترونیکی دارای چندین زمینه مختلف است. زمینه های مرتبط عبارتند از: علوم کامپیوتر، بازاریابی، رفتار مصرف کننده، امورمالی،اقتصاد،سیستم های اطلاعات مدیریت،حسابداری،مدیریت ، قوانین تجاری و مهندسی.
این مطلب ادامه دارد .
فارکس (Forex) چیست؟ آشنایی با بازار تبادل ارز خارجی
بانکها، موسسات مالی، دولتها و اشخاص حقیقی گروههایی هستند که بازار مالی فارکس (Forex) را به وجود آورده اند. این بازار که به آن بازار تبادل ارز خارجی نیز گفته میشود، روزانه شاهد چیزی در حدود 7 تریلیون دلار گردش مالی است.
فارکس به معنی داد و ستد (معامله) ارز خارجی است. در سال 1875 ایجاد سیستم استاندارد بر پایه طلا ثبت شد و در سال 1944 سیستم برتون وودز رخ داد. این دو رویداد تاریخی به عنوان تاثیرگذارترین وقایع بازار ارز شناخته شده اند.
انجام داد و ستد در بازارهای مالی مانند بازارهای سنتی نیست. در بازارهای مالی تبادلات بین طرفین معامله در فضای وب با استفاده از اینترنت انجام میشود و قوانین خاصی هم دارد. در این مطلب با بازار فارکس بیشتر آشنا خواهیم شد.
ویژگیهای برتر فارکس (Forex)
فارکس همان بازار تبادل ارز خارجی است که ویژگیهای آن عبارتند از:
_معاملات این بازار به صورت 24 ساعته از روز دوشنبه تا جمعه، بیوقفه انجام میشوند.
_امکان انجام معامله دو سویه و همچنین امکان محاسبه سود در افزایش یا کاهش قیمت ارز وجود دارد.
_برای افزایش قدرت خرید، معاملهگران میتوانند از ضریب اهرمی استفاده کنند.
_بدون حضور سرمایه گذار میتوان سود و ضرر احتمالی را محاسبه کرد.
_هزینههای جاری (کارمزد و…) در انجام معاملات بسیار کم است.
_دسترسی به معاملات آسان و به سرعت امکانپذیر است.
_در این بازار میتوان فرصتهای معاملاتی زیادی را بدون محدودیت مشاهده کرد.
_برای انجام معاملات میتوان استراتژیهای مختلفی را به کار گرفت.
_تعداد و حجم معاملات بالا است و بازار انعطافپذیری زیادی دارد که میشود باتوجه به شرایط فردی بهترین گزینه را برای سرمایهگذاری انتخاب کرد.
_حضور در معاملات برای افراد بالای 18 سال با حداقل سرمایه امکانپذیر است.
_این بازار طرفین معامله را درگیر قوانین پیچیده دولتی نمیکند.
_در هر نقطه از دنیا (بدون محدودیت مکانی) میتوان معامله را انجام داد.
_میتوان از حسابهای آموزشی رایگان (حساب دمو) بهرهمند شد.
حضور کاربران ایرانی در فارکس
درحالیکه کاربران ایرانی برای دسترسی تبادلات میان زنجیره ای به برخی سایتها با محدودیتهایی مواجه هستند؛ بعضی از کارگزاریها یا به اصطلاح بروکرها به صورت واسطه روی کار آمدند تا به حضور کاربران ایرانی در بازار فارکس کمک کنند. بروکرها راهکارهای ویژهای برای واریز و برداشت پول پیش پای کاربران ایرانی گذاشتند تا از این طریق بتوانند در معاملات فارکس شرکت کنند.
نحوه انجام معاملات فارکس
برای اطلاع از چگونگی انجام معاملات فارکس به مواردی که در این بخش ذکر میشود توجه کنید:
1.ساعت کاری بازار فارکس
پیشتر گفتیم که بازار تبادلات میان زنجیره ای فارکس به صورت 24 ساعته از روز دوشنبه تا جمعه فعال است. چنانچه بخواهیم دقیقتر این موضوع را باز کنیم میشود: بازار از ساعت 1:30 بامداد روز دوشنبه کار خود را شروع کرده و در ساعت 1:30 بامداد روز جمعه کار خود را به پایان میرساند.
2.لزوم آشنایی با اصطلاحات بازار فارکس
- پیشنهاد قیمت فروش Bid
- پیشنهاد قیمت خرید Ask
- اختلاف قیمت بین خرید و فروش Spread
- هر واحد ارزی Pip
- کارگزاری فارکس Forex Broker
- بازار صعودی Bull Market
- بازار نزولی Bear Market
3.کارگزاریهای (بروکرها) فارکس
کارگزاریها در واقه شرکتهایی هستند که با کمک نرمافزارهای خاصی که در اختیار دارند، فرصت حضور شما در معاملات را برایتان فراهم میکنند. امنیت و اعتبار هر یک از کارگزاریها با دیگری متفاوت است. از این رو هنگام انتخاب کارگزاری برای انجام معاملات باید دقت کرد.
4.شناخت سایتهایی که با فارکس در ارتباط هستند
فارکس سایت یا پلتفرم منحصر به خود را ندارد. این بازار به وسیله سیستمهای مختلف با معاملهگران در ارتباط است. اما سایتهای forexfactory و fxstreet برای پیگیری اخبار موثر در انجام معاملات بیش از سایر سایتها کاربرد دارند.
5.آشنایی با جفت ارزهای اصلی، کراس و اگزوتیک
گفتنی است که هرمعامله یک جفت ارز دارد. چون شما باید ارزش یک ارز دیجیتال را در مقابل ارز دیگری داد و ستد کنید. مثلا جفت ارز دلار، یورو است. در این مثال یورو ارز اول یا ارز پایه است و دلار ارز دوم ایت که به ان ارز متضاد هم میگویند. بنابراین زمانیکه شما روی پلتفرم نمایشگر قیمت ارز، قیمت دلار/یورو را میبینید، در حقیقت شاهد قیمت یورو اتحادیه اروپا در مقابل قیمت دلار آمریکا هستید.
مهمترین جفت ارزها عبارتند از: EUR/USD – USD/JPY – GBP/USD – AUD/USD – USD/CHF – USD/CAD – NZD/USD
به جفت ارزهایی که دلار آمریکا در آنها وجود ندارد، جفت ارز کراس می گویند که شامل: EUR/GBP – EUR/JPY – GBP/JPY – NZD/JPY – CAD/CHF – AUD/JPY است.
به ارزهای نوظهور که در کنار یک ارز اصلی میآیند، جفت ارز اگزوتیک میگویند که شامل ارزهای مکزیک، ترکیه و.. است.
6.نرمافزارهای معاملات بازار فارکس
کارگزاریها برای انجام معاملات از نرمافزارهای خاصی استفاده میکنند که سیستم نرمافزاری متا تریدر Meta Trader مهم ترین آنها است. برای اطلاع از قیمتها میتوانید این نرم افزار را روی تلفن همراه یا کامپیوتر خود نصب کنید.
7.نحوه ثبتنام در فارکس
قبل از هرچیز باید سایت کارگزاری که از کاربران ایرانی حمایت میکند را پیدا کنید. سپس اقدامات لازم برای ثبتنام را انجام دهید. مبالغ اولیه را واریز نموده و بعد از فعال شدن حساب کاربریتان میتوانید در معاملات شرکت کنید. برای شروع معاملات باید مبلغی بین 10 تا 20 دلار در حساب کاربریتان باشد که این مبلغ در کارگزاریهای مختلف متفاوت است. همچنین باید بدانید که برای واریز و برداشت پول هم باید باتوجه به دستورالعمل هر کارگزاری پیش بروید.
8.استراتژی و روشهای تحلیل بازار فارکس
تحلیل بازار فارکس و تشخیص زمان مناسب برای خرید یا فروش ارز از رطیق تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی انجام میشود. برای اینکه بتوانید استراتژی مناسبی را برای حضور در معاملات انتخاب کنید باید اطلاعات لازم درباره این دو روش تحلیل را کسب کنید. تنها در این صورت است که مناسبترین زمان برای خرید و فروش ارز را پیدا خواهید کرد.
نتیجهگیری
در این مطلب با فارکس و بازار غیرمتمرکز تبادل ارز خارجی آشنا شدیم. بانکها، موسسات مالی، دولتها و اشخاص حقیقی گروههایی هستند که بازار مالی فارکس (Forex) را به وجود آورده اند.
بازار فارکس ویژگیهای منحصربهفردی دارد که انجام معاملات به صورت 24 ساعته از دوشنبه تا جمعه، بدون محدودیت مکانی از طریق اینترنت از آن جمله است. کاربران ایرانی برای حضور در بازار فارکس باید از کارگزاریها یا بروکرها کمک بگیرند که در این مطلب به این مورد نیز اشاره شد.
کاربرد بلاک چین در حمل و نقل | معرفی کامل کاربرد بلاک چین در سیستم حمل و نقل
کاربرد بلاک چین در حمل و نقل چیست؟ با رشد شهرها و روستاها، سیستم های حمل و نقل نیز گسترده شد. با افزایش جمعیت راه ها و سیستم های حمل و نقل نیز تحت فشار قرار گرفتند و جوابگوی حجم تقاضا نبودند.
زنجیره تامین، یک شبکه متشکل از افراد و و شبکه ها مختلف می باشد. وقتی یک محصول تولید شد، باید مسافتی را طی کند تا به دست مشتری برسد. در این میان نقاط مبادله، گمرگ، واسطه ها و فروشنده ها و … وجود دارد. در هنگام طی شدن این مسیر، ممکن است مشکلات و اتفاقات زیادی پیش بیاید.
بلاک چین و امکانات و قابلیت های خاص و منحصر به فرد اش در این زمینه نیز ایده های کاربردی دارد. بعضی از آنها در حال حاضر نیز مورد استفاده قرار گرفته اند و برخی دیگر فقط در حد ایده هایی هستند که در حال بررسی می باشند.
در این مقاله به معرفی کاربرد بلاک چین در حمل و نقل می پردازیم.
کاربرد بلاک چین در حمل و نقل عمومی
کاربرد بلاک چین در حمل و نقل زیاد است اما مهم ترین کاری که بلاک چین برای حمل و نقل انجام می دهد، ردیابی حمل و نقل عمومی می باشد.
هنگامی که کالایی تولید می شود، چندین مرحله را می گذارند تا به دست مصرف کننده برسد. بسته به نوع کالا واسطه هایی که در این میان قرار می گیرند متفاوت اند. هرچه تعداد این واسطه ها بیشتر شود، هزینه های اضافه شده به قیمت کالا نیز بیشتر می شود. همچنین بعد از خروج کالا از محلی که در آن تولید شده است سرنوشت آن نا معلوم خواهد ماند. مشخص نیست که کالا با همان کیفیتی که تولید شده است به دست مصرف کننده می رسد یا خیر.
با توجه به اینکه این زنجیره طولانی است و واسطه های زیادی در این بین موجود است، امکان ایجاد اشتباه در ثبت و بررسی اطلاعات وجود دارد.
بلاک چین در اینجا راه حلی ارائه کرده است. با ثبت اطلاعات و داده ها و حفاظت از آنها این امکان را فراهم می کند تا اطلاعات مربوط به کالا تولید شده بدون تغییر ثبت شوند.
در ادامه این مقاله به معرفی شرکت ها و پروژه هایی می پردازیم که از فناوری بلاک چین استفاده کرده اند و توانسته اند ایده هایی خاص در حمل و نقل و تامین کالا را اجرا و عملی کنند.
کاربرد بلاک چین در حمل و نقل : دسترسی آسان به خودرو با XAIN
اجاره دادن یا اجاره کردن خودرو یکی از پرطرفدارترین حوزه هایی است که ایجاد شده و به صنعتی متمرکز تبدیل شده است. مطمئنا در بحث اجاره، ایجاد اعتماد یکی از گزینه های مهم می باشد. زیرا وسیله یا جایی قرار است به صورت امانت در اختیار فرد دیگری قرار بگیرد. باید مواردی ایجاد شود که اعتماد طرفین تامین شود و فردی که آن وسیله را اجاره کرده است آن را به صورت سالم به صاحب اش بازگرداند.
شرکت XAIN در پروژه ای با پورشه همکاری کرد. در طی کارهای اولیه این پروژه، ماشین های پورشه به بلاک چین خاصی که ایجاد شده بود متصل شدند.
با اتصال ماشین های پورشه به بلاک چین، اطلاعات دقیق و لحظه ای از عملکرد خودرو، مکان خودرو، رفتار راننده به بلاک چین ارسال می شود.
همچنین اگر صاحب خودرو بخواهد ماشین خود را اجاره بدهد می تواند با استفاده از کلیدهای دیجیتالی این کار را انجام دهد. به این صورت که کلید دیجیتالی در اختیار فرد قرار می گیرد و آن فرد می تواند از آن خودرو استفاده کند و تمام اطلاعات و مکان او ثبت شود.
صنعت خودروهای دسته دوم با پروژه Car Vertical
خرید کالاها و وسایل دسته دوم همیشه چالش های خاص خودش را داشته است. با توجه به اینه کالاهای دسته دوم قیمتی کمتر و مناسب تر به کالا یا وسیله های نو و استفاده نشده دارند، متقضیان زیادی را دارند.
هنگام خرید یک خودرو مواردی مانند تاریخچه مالک یا مالکین قبلی، مسافت طی شده خودرو و کارکرد آن، سابقه تصادفات و تعمیرات و… بسیار مهم و تاثیرگذار می باشند. ممکن است خودرویی که می خواهید بخرید آن چیزی که فکر می کنید نباشد. یعنی برخی موارد به شما گفته نشوند و از شما مخفی بمانند.
در صورتی که تمام این موارد از ابتدا در جایی ثبت شوند می توان با مراجعه به آن تمامی اطلاعاتی را که می خواهید به دست بیاورید. این امکان با استفاده از بلاک چین برای شما فراهم می شود. همانگونه که می دانید بلاک چین داده ها و اطلاعات را دریافت کرده و ثبت می کند. این اطلاعات بدون امکان اینکه بتوان در آن تغییری ایجاد شود در بلاک چین در امنیت کامل نگه داری می شوند. و هنگامی که نیز به آن اطلاعات باشد در اختیار فرد قرار می گیرد.
شرکت Car Vertical قصد دارد با استفاده از ایجاد کیف پول اتومبیل، این امکان را به مالکان و خریداران بدهد تا از تمام سوابق خودرو مطلع شوند و سپس کار خود را انجام دهند.
شرکت های Arcada City و صنعت تاکسی
مطمئنا تا کنون نام شرکت های تاکسی اینترنتی Uber و Lyft به گوشتان خورده است. این شرکت ها این امکان را به هر فرد می دهد تا راننده تاکسی اینترنتی شود. اما کنترل نرخ ها و دسترسی ها باعث شده رانندگان این شرکت ها احساس کنند شرایط نا عادلانه ای برای آنها ایجاد شده است.
به تازگی در تگزاس و آستین سرویس های اینترنتی جدیدی ایجاد شده است که مسافران و رانندگان بدون وجود واسطه، با هم در در ارتباط اند.
شرکت Arcade City در حال ایجاد یک شبکه تعاونی جهانی برای رانندگان است که همه آنها بتوانند برای منطقه محلی خود خدمات تاکسی ارائه کنند. . رانندگان می توانند صنعت حمل و نقل خود را ایجاد کنند. پرداخت در این مورد بین راننده و مسافر انجام می شود. با از میان رفتن شرکت های واسطه رانندگان می توانند بیشتر کسب درآمد کنند زیرا نیاز نیست هزینه ای به شرکت های واسطه برای هر سفر خود پرداخت کنند.
ایمن سازی صنایع هوایی با پروژه Aeron
مطمئنا یکی محبوب ترین راه های حمل و نقل و جابحایی استفاده از پرواز می باشد. حمل و نقل هوایی یکی از مهم ترین و آسان ترین روش های حمل و نقل می باشد. همچنین صنایع هوایی جزو امن ترین موارد صنعت حمل و نقل می باشند.
پروژه Aeron نوعی اکوسیستم است که در بستر بلاک چین ایجاد شده است. آرون سه کار انجام می دهد:
- کمک به خلبانان برای کسب و ثبت اعتبار، به عبارتی دیگر خلبانانی که مجوز دارند و از تجربه کافی بهره مند می باشند در این سیستم می توانند ثبت نام کنند و اعتبار کسب کنند.
- امکان کنترل و مدیریت ترافیک هوایی، ردیابی و نظارت داشتن بر پرواز
- ثبت تارخچه تعمیرات و نگهداری هواپیما
پروژه Block Shipping و ایجاد رجیستری در صنعت حمل و نقل جهانی
حدود 27 میلیون کانتینر و کامیون در حال رفت و آمد در چرخه حمل و نقل می باشند. اینکه این کانتینرها چه چیزی حمل می کنند یا پر هستند یا نه کاری بسیار دشوار است. فرض کنید روزانه تعداد زیادی قطار و کامیون خالی جا بجا می شوند. هزینه سوخت و حمل را نقل را در نظر بگیرید و ببنید روزانه چه مقدار هزینه بیهوده هدر می رود.
Block Shipping یا ایجاد یک پلتفرم کانتینر جهانی GSCP این مشکل را حل کرده است. این رجیستری برای بیشتر این کانتینرها می باشد و همه شرکت های حمل و نقل کانتینر از ان استفاده می کنند. بلاک چین با استفاده از بهبود راندمان، ردیابی، صرفه جویی در هزینه ها، کاهش آلاینده هایی مانند دی اکسید کربن CO2 به کمک سیستم حمل و نقل آمده است. استفاده از این موارد باعث کاهش هزینه ها، افزایش سرعت حمل و نقل و کم کردن آلودگی خواهد شد.
پروژه Exmchain ، پروژه ای برای صادرات و واردات
هنگامی که شرکت های مختلف در زنجیره های تامین و تولید سرمایه گذاری می کنند، بازدهی زنجیره ها نیز بالاتر می رود.
همچنین ضایعات تولیدی کاهش پیدا کرده و هزینه های حمل و نقل بسیار ارزان تر می شود. در عین حال زنجیره های تامین با روش سنتی بسیار دشوار پیچیده می باشد. فرض کنید قرار است کالایی از خارج کشور مرزها را رد کرده و در داخل کشور به دست مصرف کننده برسد. چندین شرکت داخلی و خارجی درگیر واردات این کالا به کشور می شوند و پیچیدگی ها و هزینه های زیادی در این میان ایجاد می شود. در این میان اگر فرد یا افرادی تخلف کنند پیگیری و شناسایی آنها کار آسانی نخواهد بود. پروژه ی Eximchain به منظور بهبود و رفع مشکلات صادرات و واردات ایجاد شد.
این پروژه در آزمایشگاه مدیا ام آی تی Media MIT ایجاد شد و توسعه پیدا کرد. پروژه Eximchain با استفاده از فناوری بلاک چین به کسانی که کار واردات و صادرات انجام می دهند کمک می کند تا اعتبار به دست آورده و در تریدها و تبادلات بین المللی از آن استفاده کنند.
پروژه Eximchain ابزارهایی را ایجاد کرده که شرکت ها با کمک آن می توانند اعتبار کسب کنند، آن اعتبار را بهبود ببخشند و از آن در زمینه معادلات و تبادلات خود استفاده کنند.
استفاده از این ابزارها باعث کاهش چشمگیر هزینه ها می شود، و قابلیت ردیابی و مدیریت آن کالا را برای ما فراهم می کند.
در آینده ای نزدیک شرکت ها می توانند با استفاده از اعتباری که کسب کرده اند، می توانند اعتماد شرکت ها و خریداران خود را به دست آورده و معاملات خود را انجام دهند. موارد کاربرد بلاک چین در حمل و نقل بسیار زیاد است.
پروژه گواهینامه دیجیتالی Provenance
مطمئنا مصرف کنندگان برای خرید و استفاده از کالا، کالاهایی را انتخاب می کنند که مورد تائید شرکت های ثالث قرار گرفته باشند. این شرکت های ثالث کالاها را بررسی می کنند و در صورت تطابق با معیارها و شرایطی که تعیین کرده اند، آن کالا را تائید و گواهینامه ای به آن کالا ارائه می دهند.
تمام کالای مصرفی برای جذب نظر مشتریان خود باید این گواهینامه ها را داشته باشند.
پروژه Provenance با استفاده بلاک چین به ارائه این گواهینامه می پردازد.
به عنوان مثال شرکت FairFood از این پروژه استفاده کرد تا راهی برای مصرف کنندگان خود ایجاد کند تا پرداخت هزینه ها و حقوق کارکنان و گارگران خود را کاملا رصد کنند.
در واقع استفاده از این پروژه و گواهینامه در کنار قابلیت هایی که ایجاد می کند، استانداردها و رویه عادلانه تری برای کارگران ایجاد شود. این مورد نیز یکی دیگر از تبادلات میان زنجیره ای کاربرد بلاک چین در حمل و نقل می باشد.
آینده بلاک چین در صنعت حمل و نقل
بلاک چین فناوری جدید و نو ظهور می باشد. و هنوز قابلیت های زیادی دارد که مورد استفاده قرار نگرفته اند. صنعت حمل و نقل نیز از این موضوع مستثنی نیست و در آینده ای نزدیک شاهد استفاده گسترده از بلاک چین و امکانات آن در تمام حوزه ها و صنایع خواهیم بود.
بلاک چین چیست؟ + همه چیز درباره این فناوری نوظهور
اگر از تازه واردان بازار ارزهای دیجیتال هستید حتما برایتان سوال پیش آمده که بلاک چین (Blockchain) چیست و چه کاربردهایی دارد و یا حتی چگونه کار می کند! از آنجا که این پروژه بسیار نوظهور است، در این مطلب به بررسی آن می پردازیم و تلاش می کنیم تا با زبان ساده و مثال های قابل فهم به شما همراهان در درک آن کمک کنیم.
تعریف بلاک چین به زبان ساده
به زبان ساده، بلاک چین یک نوع سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است. تفاوت آن با سیستمهای دیگر این است که اطلاعات ذخیرهشده روی این نوع سیستم، میان همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته میشود. با استفاده از رمزنگاری و توزیع دادهها، امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات ثبتشده، تقریبا از بین میرود.
مفهوم بلاک چین اولین بار با پیدایش بیت کوین به وجود آمد و پادشاه ارزهای دیجیتال از این راهکار برای ذخیره اطلاعات مربوط به دارایی کاربران بهره برد.
بلاک چینها میتوانند به صورت خصوصی و برای اهداف خاص در یک نهاد یا سازمان مورد استفاده قرار بگیرند که به آن بلاک چین سازمانی (Enterprise blockchain) هم میگویند. البته به عقیده بسیاری از کارشناسان، بلاک چینهای سازمانی نمیتوانند هدف اصلی این فناوری یعنی تمرکززدایی را به ارمغان بیاورند.
بلاک چین چگونه کار میکند؟
واژه بلاک چین (Blockchain) ترکیبی از دو کلمه Block (بلوک) و Chain (زنجیره) است. این فناوری در حقیقت زنجیرهای از بلوکهاست.
در هر بلاک، هر اطلاعاتی میتواند ثبت شود؛ از جرم و جنایتهای یک فرد تا جزئیات تراکنشهای یک شبکه پولی مانند بیت کوین. اطلاعات در بلاکها ثبت میشوند و بلاکها با هم به صورت زنجیرهای مرتبط میشوند. این زنجیره، بلاک چین را تشکیل میدهد.
یک چیز دیگر هم وجود دارد. هر کدام از این بلاکها چیزی به نام هش (Hash) دارند. یک هش رشتهای متنی است که از یک تابع ریاضی خاص تولید شده و کاربرد آن جلوگیری از تقلب در سیستم است. هش یک داده یا ورودی، همیشه ثابت است. استفاده از راهکار هش باعث میشود تا از تقلب و تغییر اطلاعات ثبتشده روی بلاک چین جلوگیری به عمل آید.
در بلاک چین، بلاکها علاوه بر اینکه خودشان یک هش دارند، حاوی هش بلاک قبلی هم هستند. کوچکترین تغییر در اطلاعات یک بلاک، هش آن را به طور کلی تغییر میدهد و بلاک چین را غیرمعتبر میسازد.
اگر کسی محتوای یک بلاک را تغییر دهد و هش بلاکهای بعدی را به روزرسانی کند، چه میشود؟ این امکان وجود دارد اما راهکار توزیع در بلاک چین، این مشکل را حل میکند.
دادههای بلاکچین در یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمیشوند. هر کامپیوتر یا سیستمی که به شبکه وصل شود، یک نسخه از اطلاعات را دریافت میکند. به هر کامپیوتری که به شبکه متصل میشود و یک کپی از بلاک چین را دریافت میکند، نود (Node) میگویند.
وقتی به عنوان نود به یک بلاک چین متصل میشوید، یک نسخه از کل دادههای آن را دریافت میکنید. هیچ تغییری در اطلاعت امکان پذیر نیست، مگر اینکه اکثریت با آن موافق باشند.
فناوری بلاک چین به خودی خود یک فناوری بنیادی نیست، بلکه مجموعهای از فرایندهای هشگذاری، رمزنگاری، توزیع جمعی و … است که باعث ایجاد این ایده شدهاند. قبل از بلاک چین دفاتر کل توزیع شده وجود داشتند اما بلاک چین با ساختار بلاکی خود، فناوری دفتر کل توزیعشده را بهبود داده است.
بلاک چین برای چه کسانی در دسترس است؟
هر کسی در هر جای دنیا که به اینترنت دسترسی دارد میتواند از آن در تراکنشهای خود استفاده کند. با این وجود پژوهشهای بسیاری که صورت گرفته نشانگر افزایش استفاده از این فناوری در دهه آینده است، علاقه به حوزه بلاکچین در دنیا رو به افزایش است ارائه دوره های دانشگاهی بلاکچین، برگزاری انواع کنفرانس ها و همایش های این حوزه، استفاده بانکها و موسسات مالی، شرکتهای بیمه و شرکتهای فناوری از آن به عنوان ابزاری برای کاهش هزینهها، کاهش خطاهای سیتمی و افزایش کیفیت ارائه خدمات خود دلیلی بر این مدعاست.
هنگامی که شما با هر رایانه ای که به شبکه بلاکچین متصل می شود یک کپی یا نسخه بروزرسانی شده از بلاک چین دارید، بنابراین هزاران یا میلیونها در مورد بیت کوین نسخه از همان بلاک چین در دسترس کاربران قرار دارد و به نوعی محتویات بلاک چین برای همه قابل مشاهده است.
این حجم از گستردگی اطلاعات بلاک چین در شبکه ای از رایانه ها دستکاری اطلاعات را دشوارتر می کند، زیرا یک هکر نیاز به دستکاری هر نسخه از بلاک چین در شبکه دارد که با این همه نسخه موجود تقریباً غیر ممکن است.
از سوی دیگر، با نگاهی به بلاک چین بیت کوین، خواهید دید که شناسایی کاربران عملا غیرممکن است، زیرا اگرچه تراکنش های ثبت شده در بلاکچین کاملاً ناشناس نیستند، اما اطلاعات شخصی کاربران تنها محدود به امضای دیجیتال یا نام کاربری آنها است.
بلاک چین از دیدگاه فنی
بلاکچین را یک به عنوان بایگانی که اطلاعات روی آن ثبت می شوند، در نظر بگیرید. شاید یک بلاک چین با تبادلات میان زنجیره ای چیزهایی که با آن بیشتر آشنا هستید، خیلی تفاوت نداشته باشد. مثل ویکی پدیا.
با استفاده از یک بلاکچین، افراد زیادی میتوانند سوابق مختلفی را به یک نوع بایگانی اطلاعات وارد کنند و همچنین کاربران میتوانند چگونگی ثبت و بهروزرسانی اطلاعات را کنترل کنند.
ساختار و نوع کار این فناوری خیلی با نوع کار وبسایت ویکیپدیا تفاوت ندارد. مقالات وبسایت دانشنامه آنلاین ویکیپدیا هم محصول یک نویسنده نیستند. هر کسی میتواند با رعایت قوانین ویکیپدیا، در این سایت مطلب منتشر کند. بنابراین در ویکیپدیا هم فقط یک فرد اطلاعات را کنترل نمیکند.
با این حال، با بررسیهای عمیقتر، تفاوتهایی که باعث میشود فناوری بلاک چین منحصر به فرد باشد، روشن میشود. در حالی که هر دو در شبکههای توزیعشده (اینترنت) اجرا میشوند، ویکیپدیا در شبکه جهانی وب (WWW)، با استفاده از یک مدل «کلاینت سرور»، طراحی شده است.
این یعنی در ویکی پدیا، دادهها روی سرور متمرکز ذخیره میشوند. حتی اگر کاربران هم نخواهند، یک یا چند نفر به تمام دادهها کنترل دارند و میتوانند آنها را تغییر دهند یا به طور کامل حذف کنند.
در ویکیپدیا، یک کاربر (کلاینت)، با مجوزهایی که در حساب کاربری خود توسط سیستم برایش تعیین میشود، قادر است همه یا برخی از ورودیهای ویکیپدیا را که در یک سرور متمرکز ذخیره شدهاند، تغییر دهد.
هر زمان که یک کاربر به صفحه ویکی پدیا دسترسی پیدا کند، نسخه بهروزشده یک مطلب در دیتابیس (مسترکپی) را دریافت میکند. اما تفات اصلی این است که کنترل پایگاه داده همچنان با مدیران ویکیپدیا باقی میماند و کنترل دسترسیها و مجوزها توسط یک مقام مرکزی حفظ میشود. به نوعی مدیران ویکیپدیا میتوانند یک مقاله را هر زمان که بخواهند حذف کنند.
اما در بلاک چین، مالک اطلاعات پایگاه داده، همان کاربران شبکه هستند و اطلاعات ثبتشده روی آن پاک نمیشود.
کاربردهای بلاکچین
همانطور که گفتیم بیت کوین و ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، مهمترین و موفقترین کاربرد فناوری بلاک چین هستند. به عنوان مثال، در بیت کوین با استفاده از این فناوری امکان تقلب، دوبار خرج کردن پول و برگشت تراکنشها از بین میرود.
اما این فناوری میتواند به جز ارزهای دیجیتال، کاربردهای زیاد دیگری هم داشته باشد و هر کجا نیاز به فضایی برای ذخیره داده و از بین بردن نیاز به اعتماد باشد، امکان استفاده از آن وجود دارد.
به عنوان نمونه، انتخابات الکترونیکی و بدون تقلب میتواند یکی از کاربردهای بلاک چین باشد. با استفاده از این نوآوری میتوان تا حد زیادی خطر تقلب در انتخابات و نیاز به نیروی انسانی را کاهش داد.
یا برای یک نمونه دیگر میتوان به استفاده از بلاک چین در زنجیره تأمین و حمل و نقل اشاره کرد. کارخانهجات و شرکتهای تولیدکننده میتوانند اطلاعات کالاها و حمل و نقل خود را از ابتدا تا رسیدن به دست مشتری روی پایگاه داده ثبت میکنند که این کار اصالت کالاها و کیفیت مواد اولیه را برای مشتری تضمین میکند.
با این فناوری میتوان درست مثل یک جامعه یا سازمان، نوعی حاکمیت را در یک سیستم به وجود آورد که همه بتوانند نسبت به سهامشان و اختیاراتی که دارند در جلو بردن آن سیستم سهیم باشند.
همچنین با این فناوری میشود داراییها را به توکنهای دیجیتال تبدیل کرد و آنها را به صورت یک دارایی قابل انتقال عرضه کرد. به عنوان مثال، میتوان ارزش یک خانه را به هزاران توکن دیجیتال تبدیل کرد و آنها را نسبت به بودجه متقاضیان به فروش رساند تا افراد زیادی (حتی از کشورهای دیگر) بتوانند در آن خانه سرمایهگذاری کنند.
البته هنوز در دنیای واقعی به صورت گسترده بلاک چین مورد استفاده قرار نمیگیرد و با اینکه این فناوری غیرمتمرکز است، در بسیاری از کارها با وجود آن باز هم مجبور به تکیه کردن به نهادها و سازمانهای متمرکز هستیم. اما با فراهم شدن زیرساختهای لازم مثل توسعه هوش مصنوعی یا اینترنت اشیاء میتوان به کاربردهای بیشتر این فناوری امیدوار بود.
بلاک چین چه مشکلات و محدودیت هایی دارد؟
- اصطلاحات تخصصی: فناوری بلاک چین به دلیل نوظهوری دارای مجموعه واژگانی کاملا جدید است. خوشبختانه در طول این چند سال تلاش های متعددی در زمینه ارائه واژه نامه ها، تعاریف و فهرست های کامل و آسان انجام شده است.
- گستردگی شبکه: باید شبکه ای بزرگ از کاربران وجود داشته باشد که بلاکچین ها به سود کامل برسند. و همچنان بر سر این که آیا این گستردگی ایراد مهمی برای برخی از پروژه های مجاز بلاک چین ها هست یا نه بحث وجود دارد.
- هزینه تراکنش ها، سرعت شبکه: تبادلات بیت کوین که در چند سال اول حضورش تقریبا رایگان اعلام شد، اکنون هزینه های قابل توجهی دارد.
- نقص امنیتی غیرقابل اجتناب: در بیت کوین و سایر بلاکچین ها یک نقص امنیتی قابل توجه وجود دارد: اگر بیش از نیمی از رایانه هایی که به عنوان گره در شبکه فعالیت می کنند دروغ بگویند (دقت داشته باشید بیش از نیمی از رایانه ها)، دروغ به حقیقت تبدیل می شود. این نقص “حمله ۵۱ درصد” نامیده می شود و ساتوشی ناکاموتو در زمان راه اندازی بیت کوین به آن اشاره کرد. به همین دلیل استخرهای استخراج بیت کوین توسط جمع به دقت مورد نظارت قرار می گیرد تا اطمینان حاصل شود که هیچ کس ناآگاهانه چنین نفوذی را در شبکه فراهم نمی آورد.
امیدواریم مطالب بالا به شما همراهان گرامی در درک این فناوری مهم و پیشرو کمک کرده باشد. برای خواندن ده ها مطالب آموزشی دیگر به لینک آموزش ارز دیجیتال سر بزنید.
دیدگاه شما