قیمت پایانی سهام

مرتضی امینی
نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان

اقتصاد ما

محاسبه قيمت پاياني هر نماد براي اعمال در محاسبات شاخص و درصورتي که نماد مذکور در آن روز معامله داشته باشد، به شرح زير است:

اگر حجم معامله شده از حجم مبنا کمتر باشد :

Price = Closing price + (Traded volume)/ (Base Volume) *(VWAP - Closing Price)

در اين فرمول داريم :

Price= قيمت سهام براي محاسبه در شاخص

Closing price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي

Traded Volume= حجم معامله شده از آن نماد در جلسه معاملاتي جاري

Base Volume= حجم مبنا

VWAP= قيمت ميانگين وزني، نحوه محاسبه VWAP (Volume Wieghted Average Price ) به شرح زير است:

VWAP = ?(Price * Traded Volume ) / ?Traded Volume

Traded Volume of trade= حجم هر معامله

Price= قيمت هر معامله

اگر حجم معامله شده نماد از حجم مبنا بيشتر باشد، همان قيمتVWAP مبناي محاسبه قيمت پاياني در شاخص خواهد بود.

2- نحوه محاسبه شاخص

چگونگي محاسبه شاخص کل، شاخص تابلوهاي اصلي و فرعي، شاخص صنعت و شاخص گروه­ها به شرح زير است:

Index = ?(Pn * Qn )* 100/Base (فرمول لاسپيرز):

Pn= قيمت بر اساس فرمولهاي فوق

براي شاخص کل، مجموع حاصلضرب آخرين قيمت در سرمايه کليه شرکتها بر عدد پايه تقسيم شده و با ضرب در عدد 100 شاخص کل محاسبه مي شود.

براي تابلو اصلي و فرعي کسر فوق فقط براي شرکتهاي موجود در آن تالار محاسبه شده و براي گروههاي صنعت، شاخص آن گروه بر اساس فرمول فوق و فقط براي آن گروهها محاسبه مي­شود .

قيمت هاي تعادلي و تعديل پايه:

1- هنگام افزايش سرمايه از محل اندوخته (سهام جايزه):

هنگام افزايش سرمايه به­صورت سهام جايزه، با توجه به اينکه در اين موارد آورده نقدي نداريم، لذا پايه شاخص نيز تعديل نخواهدشد و اگر قيمت سهام متناسب با افزايش سرمايه و مطابق فرمول زير کاهش يابد، شاخص تغيير نخواهد کرد:

Adjusted Price = Close Price / (1+ a)

Adjusted Price= قيمت تعادلي

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي

a= ضريب افزايش سرمايه

حال اگر نمادي که افزايش سرمايه داشته است با قيمت تعادلي (Adjusted Price) باز شود، تغيير قيمت در شاخص نخواهيم داشت. بديهي است اگر نماد مذکور با قيمتي بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص و در صورتي که با قيمتي پايين تر از قيمت تعادلي باز شود کاهش شاخص خواهيم داشت.

2- هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي (حق تقدم خريد):

در هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي، با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام، پايه شاخص مطابق فرمول زير نيازمند تعديل خواهدبود::

New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Old Cap= ارزش بازار روز قبل

Right Cap= سرمايه حق تقدم

بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود، شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود افزايش شاخص خواهيم داشت:

Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1+a)

Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل

a= ضريب افزايش سرمايه

شايان ذکر است که هنگام کاهش سرمايه (درصورتي که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند سهام جايزه قیمت پایانی سهام عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي است.

3- هنگام افزايش سرمايه همزمان به صورت حق تقدم خريد سهام و سهام جايزه:

در مواقع افزايش سرمايه با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام نياز به تعديل پايه شاخص خواهيم داشت. جهت تعديل پايه داريم :

New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Old Cap= ارزش بازار روز قبل

Right Cap= سرمايه حق تقدم

بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص خواهيم داشت:

Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1 + a + b)

Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل

a= ضريب افزايش سرمايه حق تقدم

b= ضريب افزايش سرمايه جايزه

شايان ذکر است که کاهش سرمايه (درصورتي که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند جايزه عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي و جهت تعديل پايه نيز سرمايه منفي در فرمول لحاظ مي شود.

4- هنگام افزودن يک شرکت جديد به شاخص

در هنگام اضافه کردن يک شاخص جديد بايد پايه شاخص به نحو زير تعديل شود تا تغييري در عدد شاخص نداشته باشيم. بديهي است که اين تعديل بعد از اولين معامله روي اين نماد خواهد بود:

New Base = Old base * (old cap + capital * price) / old cap

New base= پايه جديد شاخص

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Capital= سرمايه شرکت وارد شده به شاخص

Price= قيمت معامله شده شرکت وارد شده به شاخص

Old Cap= ارزش بازار در پايان روز معاملاتي قبل ?(Pn * Qn )

5- شاخص بازده نقدي و قيمت

هدف از محاسبه اين شاخص تاثير اعلام سود نقدي بر پايه شاخص است و در حالت اعلام سود با توجه به کاهش احتمالي قيمت سهم، پايه شاخص به نحوي اصلاح خواهد شد که سبب کاهش شاخص نشود.

بدين منظور داريم:

Index Tedpix = ?PnQn *100/ base

Index Tedpix= شاخص بازده نقدي و قيمت

?PnQn= ارزش بازار

در مواقع اعلام سود نقدي يا افزايش سرمايه جهت تعديل پايه خواهيم داشت:

Base Tedpix = [Base Tepix * ?(PnQn - DnQn)/ ?PnQn] +

[?(Base Tepix) * Base Tedpix (t-1)/Base Tepix(t-1) ]

Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت

Base Tepix= پايه شاخص کل

PnQn= ارزش بازار (به ازاي هر سهم برابر است با قيمت * سرمايه )

DnQn= سود نقدي * سرمايه (به ازاي شرکتهايي که سود اعلام کرده اند)

Base Tepix(t-1)= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت روز قبل

Base Tepix(t-1)= پايه شاخص کل روز قبل

6- شاخص بازده نقدي

Index Tedix = 1653 * Base Tepix / Base Tedpix

Index Tedix= شاخص بازده نقدي

Base Tepix= پايه شاخص کل

Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت

مرتضی امینی
نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان

سقوط بورس در یک ساعت پایانی /دو نیمه متفاوت بازار سهام

اقتصادنیوز: در اولین روز معاملاتی هفته در شرایطی که در ابتدا شاخص‌ها روند صعودی داشتند، در یک ساعت پایان عرضه‌ها شدت گرفتند و شاخص‌ها سقوط کردند.

به گزارش اقتصادنیوز، در معاملات روز شنبه هشتم مرداد ماه، شاخص کل بورس پایتخت با کاهش 2 هزار و 795 واحدی نسبت به روز چهارشنبه به رقم یک میلیون و 440 هزار و 917 واحد رسید.

شاخص هم وزن بورس نیز با ریزش 2 هزار و 249 واحدی در سطح 387 هزار و 218 واحدی ایستاد. همچنین شاخص کل فرابورس (آیفکس) 19 واحد بالا آمد و در سطح 18 هزار و 881 واحد قرار گرفت.

امروز نمادهای «شبریز»، «خودرو» و «شبندر» بیشترین تأثیر را در افت شاخص کل بورس داشتند و نمادهای «فملی»، «فولاد» و «شپدیس» بیشترین تأثیر مثبت را بر شاخص کل داشتند.

در فرابورس نیز نمادهای «شراز»، «زاگرس» و «آریا» بیشترین تأثیر مثبت را بر شاخص کل فرابورس داشتند و «شاوان»، «کگهر» و «تجلی» بیشترین تأثیر کاهشی را بر شاخص داشتند.

در جدول پرتراکنش‌ترین نمادهای بورس خگستر صدرنشین است و نوری و شستا در رتبه‌های بعدی هستند. در فرابورس نیز دی، شراز و فرابورس پرتراکنش‌‌ترین نمادها هستند.

رشد معاملات سهام

امروز ارزش معاملات کل بازار سهام به رقم 10 هزار و 889 میلیارد تومان افزایش یافت. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 6 هزار و 712 میلیارد تومان بود که 62 درصد از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد.

امروز ارزش معاملات خرد سهام با افزایش 16 درصدی نسبت به روز کاری قبل به رقم 2 هزار و 351 میلیارد تومان رسید.

افزایش صف‌های فروش پایانی بازار

در پایان معاملات امروز ارزش صف‌های فروش پایانی بازار نسبت به روز کاری قبل افزایش یافت و 52 میلیارد تومان بود. ارزش صف‌های خرید نیز نسبت به پایان روز کاری گذشته 85 درصد افت کرد و در رقم 3.5 میلیارد تومان ایستاد.

امروز نماد زنگان (شرکت صنعت روی زنگان) با صف‌ خرید 1.6 میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای بازار قرار گرفت. پس از زنگان، نمادهای قلرست (شرکت قند لرستان) و مدیریت (شرکت سرمایه گذاری و خدمات مدیریت صندوق بازنشستگی کشوری) بیشترین صف خرید را داشتند.

بیشترین صف فروش بازار در پایان معاملات به نماد خگستر (شرکت گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو) تعلق داشت که ارزش آن 12 میلیارد تومان بود. پس از خگستر، نمادهای ورنا، سصفها، تکنو و حپترو بیشترین صف فروش داشتند.

حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟

حجم مبنا در بورس یکی از مباحث جنجالی در ماه های آخر سال 1398 بود و تغییراتی که در قوانین مربوط به آن در فرابورس انجام شد باعث به وجود آمدن حواشی مختلفی شد. اما حجم مبنا در بورس به چه معنی است و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله قصد داریم به طور مفصل به این مقوله بپردازیم و ضمن تعریف و توضیح مفهوم حجم مبنا، کاربرد این پارامتر در بازار سهام و همچنین ارتباط آن با قیمت پایانی یک سهم را بیان کنیم.

حجم مبنا در بورس یکی از مفاهیم مهم است که هر معامله گر سهام باید با آن به خوبی آشنا باشد. در این مقاله سعی کردیم ابتدا به زبان بسیار ساده مفهوم حجم مبنا را بیان کرده و در ادامه به کارکرد های آن در بازار سرمایه بپردازیم.

حجم مبنای یک سهم چیست؟
نبود منبعی که بتواند تعاریف بورسی را ساده سازی کند یکی از مشکلات افراد تازه وارد به بازار سرمایه است.بررسی حجم مبنا و توضیح مفهوم آن بدون بیان و توضیح مفهوم قیمت پایانی امکان پذیر نیست. بنابراین در ابتدا به مفهوم قیمت پایانی می پردازیم.

بررسی مفهوم قیمت پایانی به زبان ساده
حواس خود را جمع کنید! قصد داریم با یک مثال مفاهیم قیمت پایانی و حجم مبنا را توضیح دهیم. فرض کنید می خواهیم قیمت مسکن در شهر تهران را تعیین کنیم. خوب طبیعتا برای بیان پارامتری به نام "قیمت مسکن در تهران" با چالش زیر مواجه هستیم:

باتوجه به اینکه قیمت مسکن در نقاط مختلف تهران متفاوت است، چگونه می توانیم قیمت مسکن را در تهران مشخص کنیم؟ از طرفی هر کسی می تواند ملک خود را به صورت دلخواه قیمت گذاری کند.

می بینید که برای اینکه مشخص کنیم قیمت ملک در تهران متری چند است باید به نوعی میانگین قیمت مسکن در همه مناطق را در نظر بگیریم. اما این قیمت، قیمتی است که در آن، معاملات ملک انجام شده است نه قیمتی که یک مالک برای ملک خود تعیین کرده است. در واقع زمانی که می گوییم قیمت مسکن در تهران متری فلان قدر است منظور میانگینی از قیمت های معاملات انجام شده در همه مناطق است. حال مطلب فرضی زیر را در نظر بگیرید.

فرض کنید می خواهیم قیمت مسکن را در سال 99 برای شهر تهران تعیین کنیم و دوباره فرض کنید که در منطقه 1 تهران یک معامله مسکن با قیمت متری 100 میلیون انجام شده است و این معامله تنها معامله مسکن در تهران در سال 99 بوده است! خوب در این صورت برای تعیین پارامتری به نام "قیمت مسکن در تهران" که باید میانگینی از قیمت های مناطق مختلف باشد با مشکل مواجه خواهیم شد، زیرا عملا معامله ای در مناطق دیگر تهران انجام نشده است که ما قیمت مناطق دیگر را داشته باشیم.

آیا در این شرایط درست است که بگوییم قیمت مسکن در تهران متری 100 میلیون است؟ قطعا پاسخ شما منفی است.

حال فرض دیگری را در نظر بگیرید. فرض کنید در منطقه 1 تهران یک مالک نامرد قیمت بسیار نجومی بر روی ملک خود گذاشته است (مثلا متری 1 میلیارد تومان!) و از قضا کسی پیدا می شود و این ملک را میخرد و این معامله تنها معامله مسکن در منطقه 1 بوده است! اما در منطقه 21 تهران، 10 معامله مسکن انجام شده که میانگین آنها متری 1 میلیون تومان بوده است و در بقیه مناطق هیچ معامله ای انجام نشده است. حال برای بیان "قیمت مسکن در تهران" می توانیم میانگین قیمت ها در مناطق مختلف را حساب کنیم.

خوب میانگین یا حد وسط بین 1 میلیون و 1 میلیارد تقریبا می شود 500 میلیون، یعنی قیمت مسکن در تهران متری 500 میلیون است. این درحالی است که در منطقه 1 فقط یک معامله انجام شده است و می تواند این 1 معامله بیانگر قیمت واقعی ملک در منطقه 1 تهران نباشد. بنابراین تعداد یا حجم معاملات در منطقه برای ما مهم است و ما نمی توانیم تنها به یک یا چند معامله اعتماد کنیم. می بینید که برای بیان پارامتری مثل "قیمت مسکن قیمت پایانی سهام در تهران" باید علاوه بر میانگین گیری قیمت ها در مناطق مختلف به حجم معاملات نیز توجه کرد تا بتوان تخمین واقعی تری از این موضوع داشته باشیم.
خوب تا اینجا همه چیز را درمورد مفهوم قیمت پایانی و حجم مبنا بیان کرده ایم! شما اگر فرض بالا را به خوبی درک کرده باشید تقریبا با درک مفهوم قیمت پایانی و حجم مبنا در بورس به اندازه یک تار مو فاصله دارید.

اگر تا اینجای مقاله نقطه ی ابهامی دارید پیشنهاد می کنیم یک بار دیگر مطلب بالا را با دقت مطالعه کنید و سپس ادامه این بحث را دنبال کنید.

مفهوم حجم مبنا به زبان ساده
قبل از آنکه به صورت تخصصی به بیان تعریف حجم مبنا در بورس بپردازیم، اجازه بدهید به کمک فرضی که در بالا کردیم به زبان بسیار ساده این مفهوم را بیان کنیم. فرض بالا را در نظر بگیرید، مفهوم "قیمت مسکن در تهران" دقیقا متناظر با "قیمت پایانی یک سهم" است. همان طور که باید برای تعیین قیمت مسکن در تهران میانگین قیمت در مناطق مختلف را محاسبه کنیم برای تعیین قیمت پایانی یک سهم باید میانگین قیمت در قیمت های مختلف را حساب کنیم. در بورس قیمت آخرین معامله ممکن است با قیمت پایانی سهم اختلاف داشته باشد. دقیقا مثل آخرین معامله مسکن در تهران که ممکن است در هر گوشه ای از تهران و با هر قیمتی اتفاق بیافتد. مقایسه آخرین قیمت معامله در بورس با قیمت پایانی مثل مقایسه آخرین معامله انجام شده مسکن در تهران با قیمت میانگین مسکن در تهران است.

همچنین در بالا گفتیم که برای تعیین قیمت مسکن در تهران باید میانگین قیمت مناطق مختلف را در نظر گرفت و از طرفی باید حجم معاملات هر منطقه مد نظر قرار داده شود. گفتیم که نمی توانیم به یک یا چند معامله اعتماد کنیم، سوال اینجاست که چند معامله باید در یک منطقه انجام شود که بتوانیم به آن اعتماد کنیم و میانگین قیمت آنها را قیمت مسکنِ آن منطقه در نظر بگیریم؟ حداقل حجم معاملاتی که باید انجام شود تا بتوانیم میانگین آنها را به عنوان قیمت مسکن در آن منطقه در نظر بگیریم، متناظر با حجم مبنا در بورس است.

به زبان علمی تر حجم مبنا حداقل حجمی است که باید یک سهم در یک قیمتی معامله شود تا نهایت تأثیر را در قیمت پایانی سهم بگذارد.

اگر هنوز متوجه مفهوم حجم مبنا نشده اید عجله نکنید.

در ابتدا فرض کردیم که در کل تهران فقط یک معامله در منطقه 1 تهران با قیمت متری 100 میلیون انجام شده باشد. اگر بخواهیم این قیمت را "قیمت مسکن در تهران" بدانیم، درست مانند این است که با معامله شدن یک عدد سهم در یک قیمت خیلی بالا یا خیلی پایین، قیمت اصلی آن سهم را همان قیمت در نظر بگیریم. اتفاقی که برای سهام هایی که حجم مبنای آنها 1 است در بورس می افتد.

وقتی حجم مبنای یک سهم 1 است، یعنی اگر فقط یک عدد برگه سهم در قیمت سقف مجاز روزانه و در مثبت 5 درصد معامله شود، قیمت پایانی آن سهم نیز 5 درصد رشد می کند. اما سهمی که حجم مبنای آن 100 هزار است، باید 100 هزار سهم در قیمت سقف مجاز روزانه معامله شود تا قیمت پایانی نیز به آن قیمت برسد. در واقع هر چقدر حجم معاملات در یک قیمتی بیشتر شود، قیمت پایانی به سمت آن قیمت گرایش پیدا می کند اما حداقل حجم مورد نیاز برای رسیدن قیمت پایانی به یک محدوده قیمتی به اندازه حجم مبنای سهم است. در اینجا لازم است کمی در مورد بازه مجاز قیمتی روزانه یک سهم صحبت کنیم.

بازه مجاز قیمت روزانه در یک سهم
دامنه نوسان یا بازه مجاز قیمتی روزانه ی یک سهم به معنی بیشترین تغییرات مجاز قیمت در طول یک روز می باشد یا به عبارت دیگر قیمت یک سهم در یک روز از یک سقف یا کف تعیین شده نمی تواند فراتر برود.

در بسیاری از بورس های سهام دنیا دامنه نوسانی وجود ندارد و البته این مسئله به سیاست های اقتصادی و ظرفیت های بازار بورس هر کشور بستگی دارد. دامنه نوسان در بازار بورس ایران به دلیل کمبود آگاهی های مالی افراد تازه وارد و البته آشفتگی های قیمتی در واکنش به اخبار و حساسیت بازار به شایعات و هیجانات ایجاد شده تا از ضرر و زیان سهام داران خرد و افراد مبتدی و کم تجربه جلوگیری شود. بنابراین در زمان تصویب این قانون نیت جلوگیری از ضرر و زیان افراد مبتدی بوده است.

اما این بازه مجاز قیمت روزانه بر چه اساسی تعیین می شود؟ جواب این سوال "قیمت پایانی دیروز" است. در واقع قیمت پایانی یک سهم در هر روز، بازه قیمت مجاز فردا را مشخص می کند به این صورت که سقف مجاز 5 درصد بالاتر از قیمت پایانی و کف مجاز 5 درصد پایین تر از قیمت پایانی خواهد بود.
در حال حاضر دامنه نوسانات نمادهای بورسی در بازار الف فرابورس مثبت یا منفی 5% نسبت به قیمت پایانی روز قبل هر سهام می باشد. برای مثال اگر قیمت پایانی یک سهم امروز 100 تومان باشد قیمت مجاز برای معاملات فردای این سهم در بازه 95 تا 105 تومان خواهد بود. این بازه برای برخی از نمادها 3% و برخی دیگر 1% است که در بازار پایه فرابورس قرار دارند. به هر حال تمامی سهام ها دارای بازه مجازی هستند که بر اساس قیمت پایانی تعیین می شود.

رابطه حجم مبنا، قیمت پایانی و بازه قیمت مجاز سهم
تا حالا فهمیدیم که قیمت پایانی به حجم معاملات و حجم مبنای سهم وابسته است و بازه مجاز قیمتی فردا به قیمت پایانی بستگی دارد. کم کم متوجه می شوید که پارامترهای مختلف در تابلوی معاملاتی یک سهم چگونه به صورت زنجیروار به یگدیگر وابسته هستند. این پارامترها را در تصویر زیر مشاهده می کنید.

حجم مبنا و قیمت پایانی و بازه مجاز
محاسبه قیمت پایانی یک سهم بر اساس حجم معاملات و حجم مبنا به صورت زیر است:

در فرمول بالا میانگین وزنی قیمت معامله شده در واقع میانگین قیمت در همان روز (با توجه به حجم معاملات در قیمت های مختلف) است. البته شما نیازی به دانستن این رابطه ندارید و تنها درک درستی از قیمت پایانی داشته باشید کافی است.

حجم مبنا در بورس چگونه تعیین می شود؟
قانون حجم مبنا برای کنترل رشد یا نزول بی رویه قیمت سهام و در سال 1382 تصویب شد. این قانون گاها دچار تغییراتی می شود و در آخرینِ آنها سعی شده است در طی یک سال که دارای حدود 250 روز کاری است، حداقل به اندازه 10 درصد از کل سهام یک شرکت معامله قیمت پایانی سهام شود که بر این اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت قرار گرفته است. نتیجه منطقی این قانون این است که هر چقدر یک شرکت سهام بیشتری داشته باشد حجم مبنای بزرگ تری دارد.

نکته: با توجه به این قانون حجم مبنا، در تمام شرکت های بورسی در صورتی که حداقل 10 درصد از تعداد سهام کل شرکت در یک سال در بالاترین یا پایین تر دامنه نوسانی روزانه معامله شود، قیمت اصلی یا همان پایانی سهم حداکثرِ افت یا رشد خودش را می تواند تجربه کند.

تعداد کل سهام یک شرکت را می توانید در تابلوی معاملاتی هر سهم در سایت TSETMC پیدا کنید.

تعداد سهام شرکت در تابلوی معاملاتی
محاسبه حجم مبنا برای برخی از شرکت ها (بنا بر مقتضیات مختلف) کمی متفاوت است. اما آیا واقعا این مسئله برای ما مهم است؟ قطعا برای کسی که به دنبال کسب سود در بازار سهام قیمت پایانی سهام است دانستن نحوه محاسبه حجم مبنا اهمیتی نخواهد داشت، چیزی که مهم است دانستن کارکرد حجم مبنا در یک سهم و کاربردهای مختلف آن است. شما باید یاد بگیرید در بورس به مطالعه مطالب به درد بخور بپردازید و وقت خود را برای مطالعه ی مطالبی که کاربرد زیادی ندارند هدر ندهید. از این رو از آوردن جزئیات بیشتر در این زمینه خودداری می کنیم.

حجم مبنا برای یک معامله گر حرفه ای چه استفاده ای دارد؟
اصولا وجود حجم مبنا باعث عمق بازار می شود و اجازه نمی دهد سهم بدون اینکه حجم زیادی معامله شود قیمتش افت یا رشد زیادی کند. حجم مبنا یک جور ترمز برای حرکات سریع قیمت است. ممکن است قیمت لحظه ای (آخرین قیمت) یک سهم در مثبت 5 باشد اما قیمت پایانی سهم هنوز منفی باشد. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که در ان روز تعداد زیادی سهم در قیمت های پایین معامله شده است و حجم معاملات در مثبت ها بالا کم بوده است. بر این اساس معامله گر های حرفه ای می توانند سهام هایی که فردا احتمالا صف خرید یا فروش خواهند بود را شناسایی کنند. معمولا اگر سهامی شرایط بالا را داشته باشد فردای آن روز صف خرید است. در این راستا می توانید از فیلترهای بورسی مربوطه کمک به گیرید و این گونه نمادها را در طول روز پیدا کنید.

یکی دیگر از کارکردها ی حجم مبنا برای یک معامله گر با تجربه این است که بر اساس حجم مبنای یک سهم می تواند تشخیص دهد که یک صف خرید تا چه اندازه می تواند پایدار باشد. به عنوان یک نکته به یاد داشته باشید که حجم های صف خرید اگر کمتر از حجم مبنای سهم باشد احتمال زیاد پایدار نیست و معمولا صف هایی که چندین برابر حجم مبنا حجم دارند، پایدار خواهند بود.

یکی از جالب ترین موارد استفاده از حجم مبنا و قیمت پایانی، ترفند خرید سهم از صف فروش است که این مطلب را در جزوه ی آموزش تابلوخوانی پیشرفته به طور کامل بیان کرده ایم.

افزایش ضریب اعتباری به ۶۵ درصد قیمت پایانی سهام | ضریب اعتباری سهام چیست؟

سازمان بورس و اوراق بهادار، مصوبه کمیته پایش ریسک بازار درباره افزایش ضریب اعتباری به ۶۵ درصد را ابلاغ کرد.

به گزارش نبض بورس، مدیریت نظارت بر کارگزاران سازمان بورس، مصوبه کمیته پایش ریسک بازار در خصوص افزایش ضریب تعدیل سهام، حق تقدم سهام و واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری در محاسبه حساب تضمین موضوع معاملات اعتباری اوراق بهادار را به شرکت‌های کارگزاری ابلاغ کرد.

در این ابلاغیه آمده است: پیرو اجرای ابلاغیه صورت‌جلسه ۱۴ دی ۱۴۰۰ هیات‌مدیره سازمان بورس در خصوص اصلاح دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس و همچنین ابلاغیه‌های اصلاح ضرایب تعدیل اوراق بهادار قابل محاسبه در حساب تضمین موضوع معاملات اعتباری اوراق بهادار و با استناد به اختیارات اعطایی به کمیته پایش ریسک بازار، مصوبه بند ۲ صورت‌جلسه ۱۰ دی ۱۴۰۰ کمیته پایش ریسک در خصوص افزایش ضرایب تعدیل سهام، حق تقدم سهام و واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری در محاسبه حساب تضمین موضوع معاملات اعتباری اوراق بهادار به شرح زیر جهت اطلاع و اقدام مقتضی ابلاغ می‌شود:

۱. در خصوص افزایش ضریب تعدیل سهام و حق تقدم سهام و واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در محاسبه حساب تضمین معاملات اعتباری اوراق بهادار به شرح زیر تصمیم‌گیری شد.

در مورد سهام پذیرفته‌شده در بورس تهران و بازار اول و دوم فرابورس، ۶۵ درصد قیمت پایانی

ضریب تعدیل سهام چیست؟

ضریب تعدیل سهام در محاسبه تضمین اعتباری مشتریان اصطلاحی است که برای میزان اختصاص اعتبار خرید سهام به مشتریان کارگزاری‌های بورس اطلاق می‌شود. امروز سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد این ضریب تعدیل سهام از ۱۶ بهمن ماه افزایش خواهد یافت.

تا قبل از مصوبه امروز در خصوص افزایش ضریب تعدیل سهام، مشتریان کارگزاری‌ها تنها قادر به دریافت اعتبار نقدی تا سقف ۶۰ درصد پرتفوی سهام خود در کارگزاری مورد نظر بودند، اما از این به بعد سقف این ضریب اعتباری به ۶۵ درصد می‌رسد.

به طور مثال اگر یک مشتری ۱۰۰ میلیون سهام در پرتفوی کارگزاری الف داشت و تا امروز تنها قادر به دریافت ۶۰ میلیون اعتبار نقدی برای خرید سهام از کارگزاری بود، اما از این به بعد این مشتری می‌تواند تا ۶۵ میلیون تومان از کارگزاری خود اعتبار دریافت کند.

این اقدام سازمان بورس به معنی تقویت طرف تقاضای خرید سهام توسط افرادی است که از روش خرید اعتباری برای سرمایه‌گذاری در بورس استفاده می‌کنند و این تقویت طرف تقاضا می‌تواند منجر به افزایش سفارش‌های خرید و رشد قیمت سهام در بازار سرمایه شود.

حجم مبنا چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

حجم مبنا تعداد مشخصی از برگه سهام یک شرکت بورسی است که در قیمت پایانی سهام فرمول محاسبه قیمت پایانی سهام کاربرد دارد. قیمت سهام در روز جاری، با توجه به قیمت پایانی روز گذشته در بازه 5 درصدی نوسان می‌کند. حال فرض کنید در یک روز معاملاتی فقط 100 برگه سهام یک شرکت بورسی معامله شود! آیا معامله این 100 برگه سهام می‌تواند معیاری برای محاسبه قیمت پایانی باشد؟! قطعا خیر. حجم مبنا تعداد سهامی است که باید در یک روز کاری معامله شود تا قیمت پایانی بصورت میانگین معاملات درنظر گرفته شود. در این آموزش بورس به بررسی مفهوم حجم مبنا، کاربرد و فرمول محاسبه آن در بورس تهران می‌پردازیم.

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا و دامنه نوسان در بورس به عنوان پارامترهایی برای کنترل بهتر قیمت استفاده می‌شوند. منظور از کنترل قیمت، جلوگیری از نوسان شدید قیمت بخاطر هیجانات معامله‌گران یا سوء‌استفاده سفته‌بازان است. دامنه نوسان روزانه می‌تواند در شرایط خاص توسط نهاد ناظر بازار بورس تهران خاص تغییر کند. اما حجم مبنا بصورت سیستماتیک در آخرین روز کاری هفته محاسبه و در فرمول محاسبات قیمت پایانی استفاده می‌شود.

با مراجعه به صفحه نماد بورسی در سایت TSETMC عبارت حجم مبنا و مقدار آن را مشاهده می‌کنید که بصورت درصدی از تعداد کل برگه سهام شرکت محاسبه می‌شود. برای مثال برای شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی) تعداد کل برگه سهام 101 میلیارد و حجم مبنای آن 3.7 میلیون برگه سهم است. محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هر هفته انجام و در کل هفته آینده از همان عدد استفاده می‌شود.

فرمول حجم مبنا در بورس

تا قبل از اسفند 98 قانون حجم مبنا بدین‌صورت بود که “باید حداقل 10% از سهام کل شرکت در یک سال معامله شود!” طی یک سال، 250 روز کاری در بورس داریم. بنابراین با تقسیم 10% بر 250، به عدد 0.0004 برای یک روز معاملاتی می‌رسیم. پس حجم مبنا برابر است با 0.0004 تعداد کل سهام یک شرکت.

نماد بورسی فملی را دوباره بررسی می‌کنیم. تعداد کل سهام شرکت ملی صنایع مس ایران 101.4 میلیارد برگه سهام است. بنابراین محاسبات برای فملی اینگونه است: 101.4 × 0.0004 = 0.04056

این عدد بر حسب میلیارد است که با ضربدر 1000 به عدد 40.56 میلیون می‌رسیم. همانطور که در شکل بالا مشاهده می‌کنید حجم مبنا این عدد نیست! چرا؟

اگر تعداد سهام یک شرکت خیلی زیاد یا خیلی کم باشد حجم مبنا خیلی بزرگ یا خیلی کوچک می‌شود! سازمان بورس برای رفع این مشکل از “حجم مبنا دینامیک” استفاده می‌کند.

نحوه محاسبه حجم مبنای دینامیک

برای تمامی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، دو عدد به عنوان حداقل و حداکثر ارزش مبنا طبق جدول زیر تعریف می‌شود.

1. ابتدا مقدار 0.0004 تعداد کل برگه سهام شرکت را محاسبه می‌کنیم.
2. این عدد را در قیمت پایانی آخرین روز کاری هفته (عموما چهارشنبه) ضرب می‌کنیم.
3. اگر این عدد بین حداقل و حداکثر ارزش مبنا باشد حجم مبنا همان 0.0004 ضربدر تعداد کل برگه سهام خواهد بود.
4. اگر عدد مرحله 2، بیشتر از “حداکثر ارزش مبنا” باشد حجم مبنا از تقسیم حداکثر ارزش مبنا بر قیمت پایانی روز چهارشنبه بدست می‌آید.
5. اگر عدد مرحله 2، کمتر از مقدار “حداقل ارزش مبنا” باشد با تقسیم حداقل ارزش مبنا بر قیمت پایانی روز چهارشنبه محاسبه می‌شود.

همان مثال فملی رو درنظر بگیرد. قیمت پایانی فملی در چهارشنبه هفته قبل (18 تیر 99) 32390 ریال بوده است. 0.0004 تعداد کل برگه سهام شرکت برابر 40.56 میلیون است. حال ارزش این 40.56 میلیون برگه سهام در روز چهارشنبه 131.5 میلیارد تومان می‌شود (40560000*3239). این عدد از حداکثر ارزش مبنا (12 میلیارد تومان) خیلی بیشتر است. بنابراین 12 میلیارد تومان را بر 3239 تومان تقسیم می‌کنیم.

به همان عدد 3.705 میلیون در شکل بالا می‌رسیم.

قانون جدید در فرابورس و بازار پایه

قبلا فرابورس حجم مبنای 1 داشت! اما در حال حاضر این گونه نیست و نحوه محاسبات مشابه بورس است. تنها تفاوت در “حداقل و حداکثر ارزش مبنا” است. این اعداد برای بازار اول و دوم فرابورس یکسان اما با بازار پایه متفاوت و مطابق شکل بالا است.

تاثیر حجم مبنا روی قیمت پایانی سهام

قیمت پایانی (Close Price) بر اساس میانگین وزنی تمامی معاملات انجام شده در همان روز کاری است. حال فرض کنید در یک روز کاری فقط 1000 برگه سهام یک شرکت معامله شود! آیا قیمت پایانی باید طبق میانگین وزنی این 1000 برگه سهام محاسبه شود؟! پاسخ خیر است. چرا که در این وضعیت، امکان سفته‌بازی و تغییرات شدید قیمت پایانی توسط هر شخصی وجود دارد! راهکار محاسبه قیمت پایانی مطابق دستورالعمل زیر است.

1. اگر حجم معاملات بیشتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی برابر با همان میانگین وزنی معاملات خواهد بود.
2. اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد Close Price طبق درصدی از آن محاسبه می‌شود.

محاسبه Close Price

اجازه دهید با یک مثال این مطلب را خدمت شما آموزش دهیم. مطابق شکل زیر، حجم معاملات نماد بورسی “سصهفا” در یک روز کاری 98,604 برگه سهام بوده است. حجم مبنای آن هم 304,4.14 برگه سهام است. با اینکه تمامی معاملات در حداقل قیمت روزانه انجام شده اما قیمت پایانی بیشتر از آن است. در واقع بخاطر کمتر بودن حجم معاملات نسبت به حجم مبنا، قیمت پایانی برابر با میانگین وزنی قیمت‌ها نیست. برای محاسبه قیمت پایانی مراحل زیر را طی می‌کنیم.

1. محاسبه میانگین وزنی قیمت: در این مثال 134340 ریال است.
2. محاسبه اختلاف میانگین وزنی قیمت روز جاری و قیمت پایانی روز قبل

این اختلاف در این مثال بصورت زیر خواهد شد (قیمت پایانی روز قبل سصفها 141410 ریال است).

134340 – 141410 = -7070

1. محاسبه نسبت حجم معاملات به حجم مبنا

حجم مبنا در این مثال 340,414 برگه سهام و حجم معاملات نیز 98,604 است. بنابراین این درصد برابر است با 0.2896 = 340,414 / 98,604

1. تعدیل قیمت: عدد مرحله 2 را در نسبت مرحله 3 ضرب می‌کنیم.

Adjustment Price = -7070 × 0.2896 = -2047.5

1. محاسبه قیمت پایانی: قیمت پایانی روز جاری برابر است با قیمت تعدیلی مرحله قبل + قیمت پایانی روز قبل.

بنابراین برای این مثال قیمت پایانی بصورت زیر محاسبه می‌شود.

Final Price = 141410 + (-2047.5) = 139362.5

همانطور که مشاهده می‌کنید بعد از رُند شدن دقیقا به همان عدد 139360 ریال درج شده در سایت TSETMC می‌رسیم.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.