چرخه احساسات سرمایه‌گذاران؛ چرا حال بورس خوب نیست؟
احساسات سرمایه‌گذاران چه نقشی در ایجاد تغییر در وضعیت بازار بورس دارد؟ همان‌طوری که بارها گفته‌ایم بازار سرمایه، بازاری پرریسک است که بالا و پایین‌های بسیاری دارد. ورود به بازار سرمایه مثل سوار شدن بر یک رولرکستر (ترن هوایی) می‌ماند. وقتی به سهمی ورود می‌کنید، باید کمربندهای خود را محکم ببندید و آماده سواری شوید. اما پیش از ورود اول مسیر را خوب بررسی کنید. ببینید که آیا می‌توانید با این بالا و پایین شدن‌ها کنار بیایید و در همه حال آرامش خود را حفظ کنید. شرط موفقیت در این بازار این است که بازیچه احساسات نشوید. در این مقاله قصد داریم در ارتباط با چرخه احساسات سرمایه‌گذاران که منجر به ایجاد تغییر در وضعیت بازار می‌شود صحبت کنیم.
رفتار در بازار
در واقع نیروی محرکه اصلی در بازارها احساسات سرمایه‌گذاران است. وقتی احساسات مثبت در افراد ایجاد می‌شود شاهد ورود غیرعادی سرمایه به بازار هستیم که باعث رشد آن می‌شود و برعکس. یعنی وقتی افراد اعتماد خود را نسبت به بازار از دست می‌دهند و به آن بدبین می‌شوند، حجم زیادی از سرمایه از بازار خارج می‌شود که به دنبال آن بازار می‌ریزد. چرخه احساسات سرمایه‌گذاران به بررسی همین موضوع می‌پردازد.
با بررسی بازارهای مالی مختلف در مدت زمان‌های طولانی می‌توان چنین ادعا کرد که بازارها همواره یک چرخه احساسات مشابه به دوره‌های قبل را در آینده نیز تکرار می‌کنند. این رفتار نه تنها در شاخص کل بلکه در عملکرد سهم‌های به‌خصوص نیز دیده می‌شود.
با افزایش احساسات در سرمایه‌گذاران آن‌ها این چرخه‌ها را فراموش می‌کنند. همین امر دوباره باعث به‌وجود آمدن چرخه‌های مشابه دوران قبل می‌شود. در ادامه با هم این موضوع را بررسی می‌کنیم.
همان‌طور که می‌دانید همواره به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که دید بلندمدت داشته باشند. اما وقتی از سرمایه‌گذاران در رابطه با دیدگاهشان می‌پرسیم می‌بینیم که بیشتر آن‌ها دید کوتاه‌مدت دارند. یکی از دلایل به‌وجود آمدن چرخه احساسات سرمایه‌گذاری، همین دیدگاه کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران است.
احساسات می‌تواند بر قضاوت و ارزیابی ما تاثیر زیادی بگذارد. دلایل رفتارهایی مانند خرید در اوج قیمت و فروش در کف قیمتی نیز همین احساسات است.
دانیل کانمن از بنیان‌گذاران اقتصاد رفتاری است. او طی مطالعاتی که انجام داد به این نتیجه رسید، زمانی که سرمایه‌گذاران با عدم‌اطمینان رو‌به‌رو می‌شوند، بجای تصمیم‌گیری منطقی، بر اساس احساسات و تجربیات ذهنی خود تصمیم می‌گیرند.
چرخه احساسات سرمایه‌گذاران
اواسط مرداد 1399 بود که تمامی سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار در خوشحالی و سرخوشی سیر می‌کردند. شاخص بورس به سرعت به 2 میلیون واحد نزدیک می‌شد. تقریبا همه از انتخاب‌هایشان راضی بودند و هر شخص به یک تحلیلگر بازار تبدیل شده بود. تقریبا تمامی کانال‌ها، با دریافت پول سیگنال‌های 100 درصد تضمینی معرفی می‌کردند. به‌نوعی بازار در شرایط هر کد بورسی، یک تحلیلگر به سر می‌برد.
اما این وضعیت زیاد طول نکشید، برخی از سهم‌ها منفی خوردند و دیگر در قیمت‌های بالاتر متقاضی وجود نداشت. اضطراب و نگرانی سرتاسر بازار را فرا گرفت. حجم خروج پول از بازار سرمایه زیاد بود.
کانال‌های بورسی فراوانی، افراد را به آرامش تشویق می‌کردند. برخی‌ها می‌گفتند که اصلاحی جزئی در پیش است. اما چشم سرمایه‌گذاران ترسیده بود و با وعده و وعید بازگشت بازار، دست از فروش سهم‌های خود برنداشتند. حتی دیدیم سهم‌های با وضعیتی بنیادی بسیار خوب، در صف فروش قفل بودند.
تعداد بسیاری از سرمایه‌گذاران با ضررهای سنگین از بازار خارج شدند. ولی وقتی از دوستان قدیمی و باتجربه که با دلیل، شرکت‌های مناسبی را برای خرید انتخاب کرده بودند در رابطه با ماندن در بازار و یا فروش سهم‌ها می‌پرسیدم، ادعا کردند که سهم به این خوبی را چرا زیر قیمت بفروشند و بعدها در صف خرید همین سهم‌ها بنشینند، حرفشان منطقی به نظر می‌آمد. الان که در حال نوشتن این مقاله هستم، آبان ماه 1399 است. نمی‌دانم در کدام مرحله از چرخه احساسات هستیم، اما فکر می‌کنم بین مراحل تسلیم‌شدن تا امید جابجا می‌شویم. ولی مطالعات نشان داده که چرخه‌هایی مانند نمودار زیر، به‌طور مداوم تکرار می‌شوند، اما زمان آن مشخص نیست.
معمولا وقتی در رضایت کامل به سر می‌برید، زمان فروش سهم رسیده‌است. بنا به گفته قدیمی‌ترهای بازار، همیشه باید سعی کرد در قیمت‌های پایین سهمی را خرید و در قیمت‌های بالا آن را فروخت. اما معمولا احساساتی که بر افراد حاکم می‌شود مانع از این کار می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران دقیقا عکس این گفته عمل می‌کنند. یعنی وقتی قیمت‌ها بالا است به‌خاطر هیجانات و اعتماد بنفس بیش از حد سهم را می‌خرند، در حالی که انتهای روند است.
بعد از مرحله رضایتمندی کامل، زمانی که جهت بازار تغییر می‌کند احساساتی مثل ترس، ناامیدی دلسردی و افسردگی بر سرمایه‌گذاران حاکم می‌شود.
وقتی ترس و ناامیدی باعث می‌شود که افراد سهام خود را در کف‌های قیمتی بفروشند، سرمایه‌گذاران باهوش شروع به خرید سهم می‌کنند و بیشترین رشدهای قیمتی برای این افراد خواهد بود.
منحنی چرخه احساسات سرمایه‌گذاران، این احساسات باعث ایجاد تغییرات در قیمت‌های بازار می‌شوند.
احتمالا همان شور و هیجانی که افراد را قبل از مرداد ماه به بازار کشید دوباره آن‌ها را به بازار خواهد کشید. کسانی در این بازارها موفق خواهند بود که علاوه بر داشتن دیدگاه بلندمدت، توانایی کنترل احساسات خود را داشته باشند.
تغییرات روند احساسات در انواع سهم‌ها
در کشورهای خبرمحور، مثل کشور خودمان، با انتشار هر خبر کوچکی چه داخلی چه خارجی در میزان عرضه و تقاضا برای سهم‌ها تغییراتی ایجاد می‌شود. این تغییرات در عرضه و تقاضا باعث ایجاد نوسانات قیمتی در سهم‌ها می‌شوند.
در بعضی مواقع می‌بینیم که قیمت یک سهم ارزنده، بدون ایجاد تغییر در هیچ یک از عوامل بنیادیش در حال کاهش است. یا قیمت یک سهم بی‌بنیاد که عملکرد خوبی نداشته، در حال افزایش است. دلیل این نوسانات را می‌توان به احساسات سرمایه‌گذاران ربط داد.
وقتی که بازار در حال رشد است، هیجانات حاکم بر افراد باعث ورود حجم زیادی از پول به بازار می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم در بورس ایران هم همانند بسیاری از بازارهای دنیا افراد تازه وارد و بدون تجربه کافی وجود دارند. این افراد زمانی که وضعیت بازار خوب است برای جا نماندن از سود، با اطلاعات کافی وارد بازار نمی‌شوند. بنابراین احتمال خرید سهم‌های بی‌بنیاد هم افزایش پیدا می‌کند.
یعنی در روندهای صعودی عمومیت بازار با هم رشد می‌کنند اما روند حرکتی آن‌ها بعد از رشد می‌تواند بسیار متفاوت از هم باشد.
روند حرکتی در سهام بنیادی
نمودار تغییرات در چرخه احساسات سرمایه‌گذاران در تمامی سهم‌ها روند حرکتی بالا را به خود نمی‌گیرد. همان‌طور که گفتیم در روندهای صعودی، معمولا عموم بازار، چه سهم با وضعیت خوب و چه با وضعیت بد، همه با هم رشد می‌کنند. این رشد می‌تواند بسته به نوع سهم زیاد یا کم باشد. زمانی که بازار شروع به اصلاح می‌کند هم، تمامی سهم‌ها می‌توانند با هم نزول کنند. اما میزان نزول سهم‌ها و روند حرکتی آن‌ها نیز با هم به یک شکل نیست.
برای مثال اگر سهمی که خریدید وضعیت بنیادی خوبی داشته باشد، بعد از افت قیمت آن می‌توان دوباره انتظار رشد قیمتی سهم را تا قله قبلی داشت. حتی با گذشت زمان سهم می‌تواند از مقاومت قله‌های قبلی هم عبور کند. بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای از این چرخه حرکتی باخبر هستند. یعنی می‌دانند وقتی قیمت یک سهم خوب و ارزنده در حال کاهش است، آن را با ضرر نمی‌فروشند و حتی ممکن است از فرصت ایجاد شده استفاده کنند و سهم را زیر ارزش ذاتی خریداری کنند. سرمایه‌گذاران با دید بلندمدتی می‌دانند که روزی قیمت این سهم بازخواهد گشت. پس زمانی که سایر سرمایه‌گذاران در حال خرید یا فروش‌های هیجانی و بدون دلیل هستند، این نوع از سرمایه‌گذاران احساسات خود را کنترل می‌کنند و از خرید و فروش هیجانی دوری می‌کنند.
تصویر زیر مربوط به سهام یک شرکت با وضعیت بنیادی خوب است. اگر دقت کنید می‌بینید نموداری که برای چرخه احساسات در بالا ذکر کردیم، در بلندمدت تکرار می‌شود.
برای مثال اگر شما در سال 2014 به دید بلندمدت در این سهم سرمایه‌گذاری می‌کردید، می‌دیدید که تا اواسط 2015 سهم روند صعودی داشته است. بعد از آن روند نزولی به خود می‌گیرد.
این روند نزولی تا اواسط 2016 ادامه پیدا می‌کند و دوباره سهم روند صعودی به خود می‌گیرد. همان‌طور که در شکل می‌بینید این چرخه‌های احساسی بالاتر از چرخه شروط موفقیت در بورس قبلی به طور مرتب ایجاد می‌شوند.
پس اگر دید بلندمدتی داشته باشید، حتی اگر سهم را در اواسط 2015 خریده و تاکنون نگهداری کرده باشید، علاوه‌بر سود تقسیمی که هر ساله از شرکت دریافت می‌کنید، ارزش سهام شما افزایش پیدا کرده است.
حتی اگر در بدترین قسمت نمودار سهم را خریده باشید، در بلندمدت علاوه‌بر جبران ضرر، سود خوبی نیز خواهید کرد. البته این موضوع در رابطه با تمامی سهم‌ها صدق نمی‌کند. سهم‌هایی که وضعیت بنیادی مناسبی دارند و در آینده انتظار پیشرفت و توسعه از شرکتشان می‌رود، می‌توانند روند حرکتی این چنینی به خود بگیرند.
روند حرکتی سهم با وضعیت بنیادی مناسب
حال بیایید روند تغییرات احساسات را در کوتاه مدت بررسی کنیم. نمودار زیر، قسمتی از نمودار قبلی در بازه زمانی کوتاه مدت است.
اگر شما معامله‌گر کوتاه مدتی هستید، و بتوانید در نقطه A سهم را بخرید و در نقطه B آن را بفروشید، در کوتاه‌مدت از نوسان قیمت سود خوبی کسب خواهید کرد. اما این کار راحتی نیست، با استفاده از تحلیل تکنیکال و تابلو خوانی می‌توان در بازار کارا تا حدی نقاط مناسب برای ورود و خروج را تشخیص داد. منظور از بازار کارا این است که همه اطلاعات به سرعت و به یک اندازه در اختیار همه قرار بگیرد و کسی اطلاعات بیشتری نسبت به دیگری نداشته باشد یا اطلاعات مهم زودتر در اختیار کسی قرار نگرفته باشند.
تغییرات سهم با وضعیت بنیادی مناسب در کوتاه‌مدت
اما در بعضی از بازارها و بعضی از سهم‌های بازار پایه شفافیت اطلاعاتی وجود ندارد. یعنی ممکن است سهامداران عمده شرکت زودتر از سایر سهامداران به اطلاعات مهم دسترسی پیدا کنند.
پس در بازارهای ناکارا که شفافیت اطلاعاتی در آن‌ها وجود ندارد، معامله‌گری با دید کوتاه‌مدت عملی دشوار است. منظور این نیست که با استفاده از تحلیل تکنیکال نمی‌توان زمان‌های مناسب را تشخیص داد، این امر ممکن است ولی نیاز به آموزش و تجربه دارد.
اما اگر دیدگاهتان کوتاه‌مدت باشد و در نقطه B سهم را خریداری کرده باشید. زمانی که سهم شروع به منفی خوردن کند، ابتدا مضطرب خواهید شد، ممکن است در میانه راه چند روز مثبت به‌وجود بیاید و شما امیدوار شوید، ولی اگر بقیه بازار تصمیم به فروش بگیرند این مثبت دوام نخواهد داشت. ترس و ناامیدی بر شما حاکم خواهد شد و بعد از دلسردی سهم را خواهید فروخت. یعنی در محلی که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، آن را برای خرید سهم مناسب می‌بینند شما آن را می‌فروشید.
در این میان چه کسانی سود خواهند کرد؟ سرمایه‌گذاران حرفه‌ای.
این سرمایه‌گذاران از ناامیدی و دلسردی شما استفاده می‌کنند و سهم را ارزان می‌خرند و بعد از صعود دوباره به شما خواهند فروخت.
حتی اگر شما سهمتان را در نقطه B خریده باشید یعنی جایی که بیشترین میزان ریسک وجود دارد، اگر آن را برای مدتی نگه می‌داشتید علاوه‌بر جبران ضررهایتان، سود هم می‌کردید. بعد از گذشت 4 ماه ضررتان جبران می‌شد و در ماه پنجم وارد سود می‌شدید.
یعنی برای این که ضرر نکنید تنها 5 ماه فرصت کافی بود.
در سرمایه‌گذاری پنج ماه مدت زمان بسیار کوتاهی است. حال دوباره به نمودار سهم در عکس دوم برگردید. اگر سهم را برای بیش از پنج سال نگه دارید چقدر سود خواهید کرد؟
با بررسی سهم‌ها می‌بینیم که چرخه احساسات به‌طور مداوم هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تکرار می‌شود.
برخی از شرکت‌ها هستند که ممکن است به‌سرعت مثال بالا (یعنی در 5 ماه) ضررها را جبران نکنند و مدت زمان بیشتری برای جبران ضررها طول بکشد. اما اگر انتخاب شما از اول درست بوده باشد و سهمی با وضعیت بنیادی مناسب برای خرید انتخاب کرده باشید، می‌توانید علاوه بر جبران ضررهایتان به سودهای خوبی در بلندمدت برسید.
روند حرکتی در سهام بی‌بنیاد
روند حرکتی بالا در تمامی سهم‌ها دیده نمی‌شود. سهامی که تنها به‌خاطر وضعیت مثبت بازار رشد زیادی کرده و بعد از آن شروع به اصلاح قیمتی کرده است. هیچ تضمینی برای بازگشت به قله قیمتی، در آن وجود ندارد.
روند تغییرات قیمتی یک سهم با وضعیت بنیادی نامناسب.
در عکس بالا روند تغییرات قیمت یک سهم را می‌بینید که وضعیتی بنیادی مناسبی ندارد. این سهم در اواسط سال 2012 به بالاترین میزان قیمت خود رسید و بعد از آن شروع به اصلاح قیمتی کرد. همان‌طور که می‌بینید با گذشت حدود 9 سال از آن زمان، سهم نه تنها نتوانسته به قله‌های قبلی خود برسد. بلکه به‌طور مرتب کف‌های قیمتی جدیدی ایجاد کرده است.
در سهامی که وضعیت بنیادی مناسبی ندارند و تنها به دلیل شرایط بازار رشد کرده‌اند یا قبلا شرایطی داشتند که امروز آن شرایط را ندارند، برگشتن قیمت به قله‌های قبلی ناممکن به نظر می‌آید.
اگر نمودار این سهم‌ها را در بازه زمانی کوتاه مدت بررسی کنیم ممکن است بتوانیم چرخه‌های احساسی پیدا کنیم. اما احساسات و هیجانات به تنهایی باعث نمی‌شوند که بعد از ریزش سهم، قیمت دوباره به همان سطح قبل از ریزش بازگردد.
جمع‌بندی
هنگام خرید یک سهم، تنها به نمودار قیمتی آن توجه نکنید. توجه به نمودار قیمتی و تحلیل تکنیکال می‌تواند برای افرادی که دید بلندمدت ندارند و به‌طور روزانه معامله می‌کنند، سودساز باشد. اگر می‌خواهید سرمایه خود را به بازار بیاورید حتما وضعیت بنیادی شرکت را بررسی کنید سپس با استفاده از تحلیل تکنیکال نقاط ورود و خروج مناسب را پیدا کنید. استفاده از تحلیل تکنیکال برای یافتن نقاط ورود و خروج می‌تواند سود شما را چندین برابر کند.
اگر سهم با وضعیت بنیادی مناسب برای خرید انتخاب کرده باشید، دیگر اصلاح‌ها نمی‌تواند برای شما نگرانی ایجاد کند. چون سهم با شرایط بنیادی خوب دوباره خودش را پیدا می‌کند و در بلندمدت علاوه بر سودهای تقسیمی سود خوبی هم بابت اختلاف قیمت خرید و فروش به شما می‌دهد.
پس اگر سرمایه‌گذارید می‌توانید یک سهم با وضعیت خوب را برای بلندمدت انتخاب کنید و از نوسانات کوتاه مدت هم نترسید.
می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
سه شرط برای اینکه هیچگاه در بورس ضرر نکنید
تهران- ایرناپلاس- در حالی که شرایط این روزهای بورس بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد را نگران کرده، یک تحلیلگر بازار سرمایه از شروط سه‌گانه‌ای می‌گوید که در صورت رعایت از سوی فعالان بازار می‌تواند آرامش را به آن‌ها بازگرداند.
محسن قاسمی، دکترای مدیریت و تحلیلگر بازار سرمایه در بخش نخست گفت‌وگو با ایرناپلاس به تشریح اوضاع کنونی بازار سهام پرداخت و گفت: اگر تصمیم‌های درستی مانند افزایش سهام شناور شرکت‌های دولتی زودتر اجرایی می‌شد، بازار به وضعیت کنونی دچار نمی‌شد.
وی در این بخش سه شرط را مطرح می‌کند که در صورت رعایت از سوی فعالان بازار سرمایه باعث می‌شود این افراد هیچگاه با ضرر مواجه نشوند.
به تازگی گفته شده یک درصد دارایی‌های صندوق توسعه ملی برای بازارگردانی سهام همه شرکت‌ها استفاده شود. چقدر موافق این تصمیم هستید و تصور می‌کنید چه اثری روی بازار داشته باشد؟
_ در این برهه ترس بر بازار حاکم شده، این تصمیم اثر روانی مثبتی روی بازار دارد؛ همان‌طور که چهارشنبه گذشته(۱۹ شهریور) شاهد این موضوع بودیم. برخی سهم‌ها واقعاً ارزنده هستند و برگشت قیمت‌های جهانی به سطوح پیش از کرونا و قیمت دلار نیمایی، درآمد این شرکت‌ها بیشتر می‌شود. صنایع فولاد، کانی‌های فلزی و پتروشیمی‌ها از این دسته‌اند.
اثر روانی اخباری مانند تخصیص یک درصد دارایی‌های صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار، باعث شد روز چهارشنبه فضای منفی بازار تا حدی معکوس شود. همچنین به شرکت‌ها گفته شده از امکان سهام خزانه برای دفاع از سهام خود یا اوراقی که برای پوشش ریسک وجود دارد، استفاده کنند. چنین اخباری باعث مثبت شدن فضای روانی بازار می‌شود.
شمشیر دو لبه منابع صندوق توسعه ملی
البته اگر قرار باشد منابع بزرگی از صندوق توسعه ملی وارد بازار شود و برخی افراد سهم‌های خود را به‌فروش برسانند و پول خود را وارد بازار مسکن، سکه و. کنند؛ این بدترین اتفاقی است که امکان دارد برای اقتصاد کشور رخ دهد. امیدوارم کار به این نقطه نرسد. اگر این منابع قرار است وارد صندوق تثبیت بازار شود، سهامداران حقوقی و حقیقی این موضوع را در نظر بگیرند که قیمت بسیاری از سهم‌ها اصلاح کرده و اکنون جذاب است؛ در نتیجه ضرورتی ندارد که بخواهند هراسان از بازار سرمایه خارج شوند. اگر پولی که از صندوق توسعه ملی وارد بازار می‌شود، باعث خروج پول سهامداران از بازار نشود، اتفاق خوبی است.
وزیر اقتصاد به تازگی خبر از عرضه دارا سوم دادند. ارزیابی شما از عرضه دو ETF قبلی چیست و عرضه دارا سوم می‌تواند کمکی به برگشت بازار کند؟
نخستین ETF تجربه بسیار موفقی بود و باوجود اینکه اکنون زیر NAV(ارزش ذاتی سهام) خود معامله می‌شود، با این حال تاکنون ۱۰۰ درصد بازدهی داشته است. نخستین ETF تجربه بسیار موفقی بود و با وجود اینکه اکنون زیر NAV(ارزش ذاتی سهام) خود معامله می‌شود، با این حال تاکنون ۱۰۰ درصد بازدهی داشته است. ETF دوم در برهه‌ای عرضه شد که بازار حالت نزولی پیدا کرد و اکنون حالت مبهمی دارد.
نماد پالایشی‌ها اکنون بسته بوده و کسی نمی‌داند قرار است با چه قیمتی باز شود؛ اظهار نظرها نیز در حد حدس و گمان است. این شرکت‌ها روی خوراک خود تخفیف خوبی گرفتند و سود آن‌ها از دو تا چند برابر افزایش یافته است. باید صبر کنیم ببینیم این نمادها با چه قیمتی باز می‌شوند و روی چه قیمتی به تعادل می‌رسند. آن زمان می‌توان اظهار نظر کرد که آیا ETF دارا دوم یا همان پالایشی یکم می‌تواند موفق باشد یا خیر.
باید یک حاشیه امن بیش از ۴۰ درصد بین NAV و قیمتی که قرار است به مردم فروخته شود، وجود داشته باشد. اگر چنین نشود و این صندوق تبدیل به یک تجربه شکست خورده شود، اتفاق بدی بوده و ممکن است عرضه ETFهای بعدی را نیز منتفی کند. با این حال شخصاً امیدوارم تجربه موفقی باشد و ETFهای بعدی نیز عملیاتی شود.
درباره روندی که بازار گذراند تا به این نقطه رسید، بحث کمبود در سمت عرضه سهام مطرح است. عمده سهام اغلب شرکت‌های شاخص‌ساز بورس در اختیار دولت و نهادهای حاکمیتی است. بهتر نبود بخشی از این سهام در زمان رونق بازار که تقاضا برای خرید سهام بالا بود، عرضه می‌شد؟ شاید با این کار آن رشد سریع را تجربه نمی‌کردیم و اکنون نیز بازار به این شکل با اصلاح روبرو نمی‌شد.
_ دقیقاً همین طور است. افزایش سهام شناور خیلی دیر و به اندازه بسیار کمی اتفاق افتاد. تا جایی که برخی شرکت‌ها با اصلاح بازار مواجه شدند و دیگر موضوعیتی نداشت که سهام شناور خود را افزایش دهند.
مساله دیگر عرضه اولیه‌ها بسیار دیر و کند انجام می‌شد. اکنون در صحبت‌های برخی مسئولان می‌شنویم که گاهی بیش از یک‌هزار شرکت اعلام آمادگی کرده‌اند وارد بورس شوند اما در چند ماه نخست سال جاری چند شرکت در بازار سرمایه عرضه اولیه شد؟ تعداد این شرکت‌ها اصلاً تناسبی با تقاضای بازار نداشت. هر کدام نیز که عرضه شد، مبالغش بسیار اندک بود. متأسفانه در زمان لازم، سمت عرضه تقویت نشد.
یکی از مسائلی که در چند سال اخیر در کشورمان اتفاق افتاده، تغییر فرهنگ سرمایه‌گذاری است. بسیاری افراد انتظار دریافت بازدهی بالا در باز زمانی کوتاه مدت را دارند. با رفتاری که بازار سرمایه از خود نشان داد، مشخص شد این نگرش در بین بسیاری از سهامداران خُرد وجود دارد. این مساله چقدر می‌تواند در بازار سرمایه محل آسیب باشد و برای تغییر آن باید چه کنیم؟
همواره کسانی که به‌طور بلندمدت در بورس بوده‌اند، حتماً سود کرده‌اند. بازدهی بورس از تورم و از سایر بازارها بیشتر بوده است.
به طور قطع سهامداران در نگاه کوتاه‌مدت آسیب می‌زند، زیرا بازار سرمایه اساساً بازاری بلندمدت است. اگر فردی امروز سهم شرکتی را خریداری می‌کند، به سودآوری شرکت در ماه‌ها و سال‌های آتی فکر کرده است. در حالت نرمال به امید سود نقدی که قرار است در مجمع تقسیم شود، سهام یک شرکت خریداری می‌شود.
متأسفانه در چند ماه گذشته بازه سرمایه‌گذاری خود را در حد یک هفته پایین آورده بودند. این در حالی است که حتی بازه چند ماهه نیز اشتباه است و در بورس حداقل باید بازه زمانی یک ساله در نظر گرفته شود. معتقدم شروط موفقیت در بورس که بورس در بلندمدت ضرری به همراه ندارد.
از زمانی که بورس در کشور ما راه‌اندازی شده، شاهد رخدادهای مهمی مانند وقوع جنگ، تحریم و. بوده‌ایم. هر کدام از اینها می‌تواند اثر منفی روی بورس بگذارد و حتی آن را تعطیل کند، اما همواره کسانی که به‌طور بلندمدت در بورس بوده‌اند، سود کرده‌اند. بازدهی بورس از تورم و از سایر بازارها بیشتر بوده است.
چگونه در بورس ضرر نکنیم
اگر سه شرط رعایت شود، هیچ کسی در بورس ضرر نمی‌کند. یکی اینکه بازه زمانی سرمایه‌گذاری، کوتاه مدت نباشد و حداقل یک ساله باشد. حتی سهامی که اکنون برخی می‌خواهند از شر آن راحت شوند، تا سال آینده یک بازدهی بیش از دیگر بازارها خواهند داشت.
شرط دوم اینکه پول‌های خطرناک وارد بورس نشود. در واقع باید با پس‌اندازش وارد بورس شود، نه با پولی که از راه فروش خانه و خودوری خود به دست آورده است. هنگامی که فرد پول حاصل از پس‌اندازش را وارد بورس کند، حتی اگر ۳۰ درصد ارزش آن از دست برود، روح و روان فرد به هم نمی‌ریزد.
شرط سوم این است که به‌صورت غیرمستقیم وارد بازار شوند. برای ورود مستقیم به بورس فرد باید دانش کافی و زمان لازم برای تحلیل کردن را داشته باشد. تحلیل کردن کار دشواری است و فعال بازار سرمایه باید تحلیل بنیادی و تکنیکال بداند، به‌علاوه اینکه اکنون تحلیل روانی بازار نیز اضافه شده است. اگر این سه شرط رعایت شود، هیچ کسی از بورس ضرر نمی‌کند.
پیشنهاد یا توصیه شما به سازمان بورس و اوراق بهادار چیست؟
_ سازمان بورس از تخصصی‌ترین نهادهای ناظر در ایران است و کارکنان آن نیز افراد با دانشی هستند که بازار سرمایه را می‌شناسند. برای اینکه موفقیت بلندمدت بورس را به‌نوعی تضمین کنیم، باید دو کار انجام شود؛ یکی اینکه بیش از پیش روی آموزش وقت و انرژی گذاشته شود.
اکنون با توجه به گستردگی که ذی‌نفع‌های بورس پیدا کرده‌اند، این شروط موفقیت در بورس مورد به‌شدت مورد نیاز است. با در نظر گرفتن دارندگان سهام عدالت، اکنون بیش از ۵۰ میلیون نفر ذی‌نفع بازار سرمایه هستند.
نکته دیگر، تسهیل مجوزها و قوانین و مقرراتی است که بازار سرمایه دارد. هنگامی که افراد را به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم توصیه می‌کنیم، می‌دانیم که بستر این کار در دوره‌های رونق فراهم نیست. هنگامی که بازار صعودی است، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نمی‌توانند پاسخگوی درخواست‌ها باشند. اکنون تعداد قابل توجهی درخواست برای سبدگردانی در صف انتظارند. اگر سازمان بورس در این دو زمینه بیشتر فعالیت کند، می‌توان موفقیت بلندمدت بازار سرمایه را به‌نوعی تضمین کرد.
سی و یکمین شماره دو ماهنامه پیام اقتصادی بورس کالا منتشر شد
سی و یکمین شماره دوماهنامه پیام اقتصادی بورس کالا منتشر شد و نسخه الکترونیک آن نیز بر روی سایت رسمی بورس کالا و پایگاه اطلاع رسانی کالاخبر قرار گرفت.
به گزارش «کالاخبر»؛ تیتر یک این شماره دوماهنامه پیام اقتصادی بورس کالا با عنوان «سکانداران تازه نفس بازار سرمایه» به چالش های دماسنج اقتصاد و برنامه مدیران جدید سازمان بورس و اوراق بهادار اشاره شده است.
ازجمله پرونده های ویژه درج شده در این شماره، مسئله گندم و عرضه این محصول در بورس کالا با تیتر «تالار نقره ای؛ دوای درد گندم» بوده و در این مسیر به بررسی طرح قیمت تضمینی گندم در بورس کالا پرداخته و در همین راستا آثار و گفتارهایی از کارشناسان و فعالان این حوزه منتشر شده است. علاوه بر این، ابزار گواهی سپرده به عنوان توسعه بخش بورس کالا و مسیر ورود مشتریان خرد در گفت و گو با تحلیلگران و کارشناسان به تفصیل بررسی شده است.
در فصل «تالار نقره ای» این شماره، عملکرد بازارهای مختلف بورس کالا تا پایان مهر ماه سال ۱۴۰۰ رصد شده است.
در فصل «چشم انداز» نیز برنامه های سکانداران تازه نفس بورس مورد بررسی قرار گرفته و بر اهمیت حمایت نهادهای بالادستی به عنوان شرط موفقیت بازگشت اعتماد به بورس مطرح شده است. چالش های دماسنج اقتصاد، پایان دخالت دولت در قیمت گذاری و بورس چشم به راه ابزارها و خدمات مالی از دیگر مطالب این فصل است.
در فصل «نبض بورس» نیز برنامه های وزیر صمت در حوزه تولید تشریح شده و چند رشته گزارش با عناوین گواهی سپرده ابزاری جذاب برای سرمایه گذاران، نقش بورس کالا در پایان انحصار در بازار سیمان و رهایی از قیمت گذاری دستوری این محصول و تحول بازار سیمان با یک ابزار مالی درج شده است.
در فصل «نمای بازار»، مسائل و مشکلات صنایع در پی قیمت گذاری دستوری و تاثیر آن بر سرمایه گذاری صنعتی مطرح شده است.
در فصل «بورس های جهانی» نیز موضوعاتی از قبیل کاهش تولید کشاورزی، ناامنی امنیت غذایی، بیم و امیدهای گرانی طلای سیاه، تاثیر جهانی سقوط غول ساخت و ساز چین و معرفی بورس طلا و کالای دبی مطرح شده است.
علاقه مندان می توانند فایل کامل نسخه الکترونیک شماره جدید دوماهنامه پیام اقتصادی بورس کالا را از طریق آدرس ذیل دریافت کنند.
چرخه احساسات سرمایه‌گذاران؛ چرا حال بورس خوب نیست؟
احساسات سرمایه‌گذاران چه نقشی در ایجاد تغییر در وضعیت بازار بورس دارد؟ همان‌طوری که بارها گفته‌ایم بازار سرمایه، بازاری پرریسک است که بالا و پایین‌های بسیاری دارد. ورود به بازار سرمایه مثل سوار شدن بر یک رولرکستر (ترن هوایی) می‌ماند. وقتی به سهمی ورود می‌کنید، باید کمربندهای خود را محکم ببندید و آماده سواری شوید. اما پیش از ورود اول مسیر را خوب بررسی کنید. ببینید که آیا می‌توانید با این بالا و پایین شدن‌ها کنار بیایید و در همه حال آرامش خود را حفظ کنید. شرط موفقیت در این بازار این است که بازیچه احساسات نشوید. در این مقاله قصد داریم در ارتباط با چرخه احساسات سرمایه‌گذاران که منجر به ایجاد تغییر در وضعیت بازار می‌شود صحبت کنیم.
رفتار در بازار
در واقع نیروی محرکه اصلی در بازارها احساسات سرمایه‌گذاران است. وقتی احساسات مثبت در افراد ایجاد می‌شود شاهد ورود غیرعادی سرمایه به بازار هستیم که باعث رشد آن می‌شود و برعکس. یعنی وقتی افراد اعتماد خود را نسبت به بازار از دست می‌دهند و به آن بدبین می‌شوند، حجم زیادی از سرمایه از بازار خارج می‌شود که به دنبال آن بازار می‌ریزد. چرخه احساسات سرمایه‌گذاران به بررسی همین موضوع می‌پردازد.
با بررسی بازارهای مالی مختلف در مدت زمان‌های طولانی می‌توان چنین ادعا کرد که بازارها همواره یک چرخه احساسات مشابه به دوره‌های قبل را در آینده نیز تکرار می‌کنند. این رفتار نه تنها در شاخص کل بلکه در عملکرد سهم‌های به‌خصوص نیز دیده می‌شود.
با افزایش احساسات در سرمایه‌گذاران آن‌ها این چرخه‌ها را فراموش می‌کنند. همین امر دوباره باعث به‌وجود آمدن چرخه‌های مشابه دوران قبل می‌شود. در ادامه با هم این موضوع را بررسی می‌کنیم.
همان‌طور که می‌دانید همواره به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که دید بلندمدت داشته باشند. اما وقتی از سرمایه‌گذاران در رابطه با دیدگاهشان می‌پرسیم می‌بینیم که بیشتر آن‌ها دید کوتاه‌مدت دارند. یکی از دلایل به‌وجود آمدن چرخه احساسات سرمایه‌گذاری، همین دیدگاه کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران است.
احساسات می‌تواند بر قضاوت و ارزیابی ما تاثیر زیادی بگذارد. دلایل رفتارهایی مانند خرید در اوج قیمت و فروش در کف قیمتی نیز همین احساسات است.
دانیل کانمن از بنیان‌گذاران اقتصاد رفتاری است. او طی مطالعاتی که انجام داد به این نتیجه رسید، زمانی که سرمایه‌گذاران با عدم‌اطمینان رو‌به‌رو می‌شوند، بجای تصمیم‌گیری منطقی، بر اساس احساسات و تجربیات ذهنی خود تصمیم می‌گیرند.
چرخه احساسات سرمایه‌گذاران
اواسط مرداد 1399 بود که تمامی سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار در خوشحالی و سرخوشی سیر می‌کردند. شاخص بورس به سرعت به 2 میلیون واحد نزدیک می‌شد. تقریبا همه از انتخاب‌هایشان راضی بودند و هر شخص به یک تحلیلگر بازار تبدیل شده بود. تقریبا تمامی کانال‌ها، با دریافت پول سیگنال‌های 100 درصد تضمینی معرفی می‌کردند. به‌نوعی بازار در شرایط هر کد بورسی، یک تحلیلگر به سر می‌برد.
اما این وضعیت زیاد طول نکشید، برخی از سهم‌ها منفی خوردند و دیگر در قیمت‌های بالاتر متقاضی وجود نداشت. اضطراب و نگرانی سرتاسر بازار را فرا گرفت. حجم خروج پول از بازار سرمایه زیاد بود.
کانال‌های بورسی فراوانی، افراد را به آرامش تشویق می‌کردند. برخی‌ها می‌گفتند که اصلاحی جزئی در پیش است. اما چشم سرمایه‌گذاران ترسیده بود و با وعده و وعید بازگشت بازار، دست از فروش سهم‌های خود برنداشتند. حتی دیدیم سهم‌های با وضعیتی بنیادی بسیار خوب، در صف فروش قفل بودند.
تعداد بسیاری از سرمایه‌گذاران با ضررهای سنگین از بازار خارج شدند. ولی وقتی از دوستان قدیمی و باتجربه که با دلیل، شرکت‌های مناسبی را برای خرید انتخاب کرده بودند در رابطه با ماندن در بازار و یا فروش سهم‌ها می‌پرسیدم، ادعا کردند که سهم به این خوبی را چرا زیر قیمت بفروشند و بعدها در صف خرید همین سهم‌ها بنشینند، حرفشان منطقی به نظر می‌آمد. الان که در حال نوشتن این مقاله هستم، آبان ماه 1399 است. نمی‌دانم در کدام مرحله از چرخه احساسات هستیم، اما فکر می‌کنم بین مراحل تسلیم‌شدن تا امید جابجا می‌شویم. ولی مطالعات نشان داده که چرخه‌هایی مانند نمودار زیر، به‌طور مداوم تکرار می‌شوند، اما زمان آن مشخص نیست.
معمولا وقتی در رضایت کامل به سر می‌برید، زمان فروش سهم رسیده‌است. بنا به گفته قدیمی‌ترهای بازار، همیشه باید سعی کرد در قیمت‌های پایین سهمی را خرید و در قیمت‌های بالا آن را فروخت. اما معمولا احساساتی که بر افراد حاکم می‌شود مانع از این کار می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران دقیقا عکس این گفته عمل می‌کنند. یعنی وقتی قیمت‌ها بالا است به‌خاطر هیجانات و اعتماد بنفس بیش از حد سهم را می‌خرند، در حالی که انتهای روند است.
بعد از مرحله رضایتمندی کامل، زمانی که جهت بازار تغییر می‌کند احساساتی مثل ترس، ناامیدی دلسردی و افسردگی بر سرمایه‌گذاران حاکم می‌شود.
وقتی ترس و ناامیدی باعث می‌شود که افراد سهام خود را در کف‌های قیمتی بفروشند، سرمایه‌گذاران باهوش شروع به خرید سهم می‌کنند و بیشترین رشدهای قیمتی برای این افراد خواهد بود.
منحنی چرخه احساسات سرمایه‌گذاران، این احساسات باعث ایجاد تغییرات در قیمت‌های بازار می‌شوند.
احتمالا همان شور و هیجانی که افراد را قبل از مرداد ماه به بازار کشید دوباره آن‌ها را به بازار خواهد کشید. کسانی در این بازارها موفق خواهند بود که علاوه بر داشتن دیدگاه بلندمدت، توانایی کنترل احساسات خود را داشته باشند.
تغییرات روند احساسات در انواع سهم‌ها
در کشورهای خبرمحور، مثل کشور خودمان، با انتشار هر خبر کوچکی چه داخلی چه خارجی در میزان عرضه و تقاضا برای سهم‌ها تغییراتی ایجاد می‌شود. این تغییرات در عرضه و تقاضا باعث ایجاد نوسانات قیمتی در سهم‌ها می‌شوند.
در بعضی مواقع می‌بینیم که قیمت یک سهم ارزنده، بدون ایجاد تغییر در هیچ یک از عوامل بنیادیش در حال کاهش است. یا قیمت یک سهم بی‌بنیاد که عملکرد خوبی نداشته، در حال افزایش است. دلیل این نوسانات را می‌توان به احساسات سرمایه‌گذاران ربط داد.
وقتی که بازار در حال رشد است، هیجانات حاکم بر افراد باعث ورود حجم زیادی از پول به بازار می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم در بورس ایران هم همانند بسیاری از بازارهای دنیا افراد تازه وارد و بدون تجربه کافی وجود دارند. این افراد زمانی که وضعیت بازار خوب است برای جا نماندن از سود، با اطلاعات کافی وارد بازار نمی‌شوند. بنابراین احتمال خرید سهم‌های بی‌بنیاد هم افزایش پیدا می‌کند.
یعنی در روندهای صعودی عمومیت بازار با هم رشد می‌کنند اما روند حرکتی آن‌ها بعد از رشد می‌تواند بسیار متفاوت از هم باشد.
روند حرکتی در سهام بنیادی
نمودار تغییرات در چرخه احساسات سرمایه‌گذاران در تمامی سهم‌ها روند حرکتی بالا را به خود نمی‌گیرد. همان‌طور که گفتیم در روندهای صعودی، معمولا عموم بازار، چه سهم با وضعیت خوب و چه با وضعیت بد، همه با هم رشد می‌کنند. این رشد می‌تواند بسته به نوع سهم زیاد یا کم باشد. زمانی که بازار شروع به اصلاح می‌کند هم، تمامی سهم‌ها می‌توانند با هم نزول کنند. اما میزان نزول سهم‌ها و روند حرکتی آن‌ها نیز با هم به یک شکل نیست.
برای مثال اگر سهمی که خریدید وضعیت بنیادی خوبی داشته باشد، بعد از افت قیمت آن می‌توان دوباره انتظار رشد قیمتی سهم را تا قله قبلی داشت. حتی با گذشت زمان سهم می‌تواند از مقاومت قله‌های قبلی هم عبور کند. بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای از این چرخه حرکتی باخبر هستند. یعنی می‌دانند وقتی قیمت یک سهم خوب و ارزنده در حال کاهش است، آن را با ضرر نمی‌فروشند و حتی ممکن است از فرصت ایجاد شده استفاده کنند و سهم را زیر ارزش ذاتی خریداری کنند. سرمایه‌گذاران با دید بلندمدتی می‌دانند که روزی قیمت این سهم بازخواهد گشت. پس زمانی که سایر سرمایه‌گذاران در حال خرید یا فروش‌های هیجانی و بدون دلیل هستند، این نوع از سرمایه‌گذاران احساسات خود را کنترل می‌کنند و از خرید و فروش هیجانی دوری می‌کنند.
تصویر زیر مربوط به سهام یک شرکت با وضعیت بنیادی خوب است. اگر دقت کنید می‌بینید نموداری که برای چرخه احساسات در بالا ذکر کردیم، در بلندمدت تکرار می‌شود.
برای مثال اگر شما در سال 2014 به دید بلندمدت در این سهم سرمایه‌گذاری می‌کردید، می‌دیدید که تا اواسط 2015 سهم روند صعودی داشته است. بعد از آن روند نزولی به خود می‌گیرد.
این روند نزولی تا اواسط 2016 ادامه پیدا می‌کند و دوباره سهم روند صعودی به خود می‌گیرد. همان‌طور که در شکل می‌بینید این چرخه‌های احساسی بالاتر از چرخه قبلی به طور مرتب ایجاد می‌شوند.
پس اگر دید بلندمدتی داشته باشید، حتی اگر سهم را در اواسط 2015 خریده و تاکنون نگهداری کرده باشید، علاوه‌بر سود تقسیمی که هر ساله از شرکت دریافت می‌کنید، ارزش سهام شما افزایش پیدا کرده است.
حتی اگر در بدترین قسمت نمودار سهم را خریده باشید، در بلندمدت علاوه‌بر جبران ضرر، سود خوبی نیز خواهید کرد. البته این موضوع در رابطه با تمامی سهم‌ها صدق نمی‌کند. سهم‌هایی که وضعیت بنیادی مناسبی دارند و در آینده انتظار پیشرفت و توسعه از شرکتشان می‌رود، می‌توانند روند حرکتی این چنینی به خود بگیرند.
روند حرکتی سهم با وضعیت بنیادی مناسب
حال بیایید روند تغییرات احساسات را در کوتاه مدت بررسی کنیم. نمودار زیر، قسمتی از نمودار قبلی در بازه زمانی کوتاه مدت است.
اگر شما معامله‌گر کوتاه مدتی هستید، و بتوانید در نقطه A سهم را بخرید و در نقطه B آن را شروط موفقیت در بورس بفروشید، در کوتاه‌مدت از نوسان قیمت سود خوبی کسب خواهید کرد. اما این کار راحتی نیست، با استفاده از تحلیل تکنیکال و تابلو خوانی می‌توان در بازار کارا تا حدی نقاط مناسب برای ورود و خروج را تشخیص داد. منظور از بازار کارا این است که همه اطلاعات به سرعت و به یک اندازه در اختیار همه قرار بگیرد و کسی اطلاعات بیشتری نسبت به دیگری نداشته باشد یا اطلاعات مهم زودتر در اختیار کسی قرار نگرفته باشند.
تغییرات سهم با وضعیت بنیادی مناسب در کوتاه‌مدت
اما در بعضی از بازارها و بعضی از سهم‌های بازار پایه شفافیت اطلاعاتی وجود ندارد. یعنی ممکن است سهامداران عمده شرکت زودتر از سایر سهامداران به اطلاعات مهم دسترسی پیدا کنند.
پس در بازارهای ناکارا که شفافیت اطلاعاتی در آن‌ها وجود ندارد، معامله‌گری با دید کوتاه‌مدت عملی دشوار است. منظور این نیست که با استفاده از تحلیل تکنیکال نمی‌توان زمان‌های مناسب را تشخیص داد، این امر ممکن است ولی نیاز به آموزش و تجربه دارد.
اما اگر دیدگاهتان کوتاه‌مدت باشد و در نقطه B سهم را خریداری کرده باشید. زمانی که سهم شروع به منفی خوردن کند، ابتدا مضطرب خواهید شد، ممکن است در میانه راه چند روز مثبت به‌وجود بیاید و شما امیدوار شوید، ولی اگر بقیه بازار تصمیم به فروش بگیرند این مثبت دوام نخواهد داشت. ترس و ناامیدی بر شما حاکم خواهد شد و بعد از دلسردی سهم را خواهید فروخت. یعنی در محلی شروط موفقیت در بورس که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، آن را برای خرید سهم مناسب می‌بینند شما آن را می‌فروشید.
در این میان چه کسانی سود خواهند کرد؟ سرمایه‌گذاران حرفه‌ای.
این سرمایه‌گذاران از ناامیدی و دلسردی شما استفاده می‌کنند و سهم را ارزان می‌خرند و بعد از صعود دوباره به شما خواهند فروخت.
حتی اگر شما سهمتان را در نقطه B خریده باشید یعنی جایی که بیشترین میزان ریسک وجود دارد، اگر آن را برای مدتی نگه می‌داشتید علاوه‌بر جبران ضررهایتان، سود هم می‌کردید. بعد از گذشت 4 ماه ضررتان جبران می‌شد و در ماه پنجم وارد سود می‌شدید.
یعنی برای این که ضرر نکنید تنها 5 ماه فرصت کافی بود.
در سرمایه‌گذاری پنج ماه مدت زمان بسیار کوتاهی است. حال دوباره به نمودار سهم در عکس دوم برگردید. اگر سهم را برای بیش از پنج سال نگه دارید چقدر سود خواهید کرد؟
با بررسی سهم‌ها می‌بینیم که چرخه احساسات به‌طور مداوم هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت تکرار می‌شود.
برخی از شرکت‌ها هستند که ممکن است به‌سرعت مثال بالا (یعنی در 5 ماه) ضررها را جبران نکنند و مدت زمان بیشتری برای جبران ضررها طول بکشد. اما اگر انتخاب شما از اول درست بوده باشد و سهمی با وضعیت بنیادی مناسب برای خرید انتخاب کرده باشید، می‌توانید علاوه بر جبران ضررهایتان به سودهای خوبی در بلندمدت برسید.
روند حرکتی در سهام بی‌بنیاد
روند حرکتی بالا در تمامی سهم‌ها دیده نمی‌شود. سهامی که تنها به‌خاطر وضعیت مثبت بازار رشد زیادی کرده و بعد از آن شروع به اصلاح قیمتی کرده است. هیچ تضمینی برای بازگشت به قله قیمتی، در آن وجود ندارد.
روند تغییرات قیمتی یک سهم با وضعیت بنیادی نامناسب.
در عکس بالا روند تغییرات قیمت یک سهم را می‌بینید که وضعیتی بنیادی مناسبی ندارد. این سهم در اواسط سال 2012 به بالاترین میزان قیمت خود رسید و بعد از آن شروع به اصلاح قیمتی کرد. همان‌طور که می‌بینید با گذشت حدود 9 سال از آن زمان، سهم نه تنها نتوانسته به قله‌های قبلی خود برسد. بلکه به‌طور مرتب کف‌های قیمتی جدیدی ایجاد کرده است.
در سهامی که وضعیت بنیادی مناسبی ندارند و تنها به دلیل شرایط بازار رشد کرده‌اند یا قبلا شرایطی داشتند که امروز آن شرایط را ندارند، برگشتن قیمت به قله‌های قبلی ناممکن به نظر می‌آید.
اگر نمودار این سهم‌ها را در بازه زمانی کوتاه مدت بررسی کنیم ممکن است بتوانیم چرخه‌های احساسی پیدا کنیم. اما احساسات و هیجانات به تنهایی باعث نمی‌شوند که بعد از ریزش سهم، قیمت دوباره به همان سطح قبل از ریزش بازگردد.
جمع‌بندی
هنگام خرید یک سهم، تنها به نمودار قیمتی آن توجه نکنید. توجه به نمودار قیمتی و تحلیل تکنیکال می‌تواند برای افرادی که دید بلندمدت ندارند و به‌طور روزانه معامله می‌کنند، سودساز باشد. اگر می‌خواهید سرمایه خود را به بازار بیاورید حتما وضعیت بنیادی شرکت را بررسی کنید سپس با استفاده از تحلیل تکنیکال نقاط ورود و خروج مناسب را پیدا کنید. استفاده از تحلیل تکنیکال برای یافتن نقاط ورود و خروج می‌تواند سود شما را چندین برابر کند.
اگر سهم با وضعیت بنیادی مناسب برای خرید انتخاب کرده باشید، دیگر اصلاح‌ها نمی‌تواند برای شما نگرانی ایجاد کند. چون سهم با شرایط بنیادی خوب دوباره خودش را پیدا می‌کند و در بلندمدت علاوه بر سودهای تقسیمی سود خوبی هم بابت اختلاف قیمت خرید و فروش به شما می‌دهد.
پس اگر سرمایه‌گذارید می‌توانید یک سهم با وضعیت خوب را برای بلندمدت انتخاب کنید و از نوسانات کوتاه مدت هم نترسید.
می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
تداوم عرضه و جذابیت بیشتر برای سرمایه‌گذار خصوصی شرط موفقیت بورس نفت
ششم آبانماه ۱۳۹۷ برای نخستین بار در 7 سال گذشته محموله یک میلیون بشکه ای نفت خام سبک شرکت ملی نفت ایران به قیمت پایه هر بشکه ۷۹.۱۵دلار روانه میز فروش رینگ بین الملل بورس انرژی ایران شد.
به گزارش بورس نیوز، اقدامی که با توجه به تنگ تر شدن حلقه تحریم‌های آمریکا بر علیه ایران و اهمیت مشارکت بخش غیر دولتی و یا خصوصی در فرایند معامله و تداوم آن برای متولیان بازار سرمایه بسیار با اهمیت است.
بورس انرژی که طی سال‌های اخیر تلاش کرده با تمرین معاملات مختلف هیدروکربوری و فرآورده‌های پتروپالایشی نقش بازاری شفاف و متشکل را برای صنعت نفت ایران در منطقه خاورمیانه رقم بزند خود را آماده می‌کند تا همپای بورس‌های این منطقه بتواند به مثابه مرجع دقیق نرخ نفت خام ایران به بازیگری بین المللی تبدیل شود.
عرضه نفت خام اما پیش از این نیز نشستن بر روی تابلوی معاملات بازار سرمایه را تجربه کرده است. در 22 تیر ماه 1390 و همزمان با تکاپوی رینگ بین الملل بورس کالا در کیش ،تعداد 600 هزار بشکه نفت خام سنگین منطقه بهرگان عرضه اما با استقبال چندانی از سوی خریداران غیر دولتی و خصوصی مواجه نشد.
پس از آن نیز با وجود سه مرحله عرضه ناموفق در این تالار، بالاخره تعداد یک میلیون بشکه نفت خام فوب خارک با قیمت پایه 105 دلار و 49 سنت طی 26 مرداد ماه 1390عرضه شد که با ثبت سه تقاضا برای خرید این محموله در تابلو معاملات تالار منطقه ای بورس کیش ، در نهایت 500 هزار بشکه نفت خام ایران بدون تخفیف و پرمیموم به فروش رفت.
پیش از این محموله، نفت خام سنگین ایران در روزهای 22 تیرماه و 12 و 19 مردادماه 1390 در تالار بین المللی بورس کیش عرضه شده بود که به دلیل به توافق نرسیدن عرضه کننده و خریداران این معامله انجام نشد.
فاز نخست راه اندازی بورس نفت ،به اواخر بهمن ماه سال 1386 با مبادلات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در بورس کالا باز می‌گردد .در فاز دوم این طرح بزرگ، رینگ صادراتی فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی آبان ماه سال 1388 در جزیره کیش راه اندازی و فاز نهایی آن نیز با معاملات نفت خام اجرایی شد.
این اقدام در جلسه هیات دولت تصویب شد اما متاسفانه به دلایلی این طرح به شکست انجامید.یکی از دلایل شکست تجربه قبلی، عدم وجود زیرساخت کافی در بورس بود. برای مثال در زمان اولین عرضه نفت در بورس، مشکلات آی‌تی به وجود آمد و باعث شد که معامله‌ای صورت نگیرد.
البته سازمان بورس اعتقاد داشت که دلیل عدم فروش نفت این بود که نفت عرضه شده توسط وزارت نفت از نوع نفت فوق سنگین بوده که در بازار جهانی خریداران خاصی دارد و به همین دلیل بخش خصوصی مایل به خریداری نفت نبود.
حالا پس از گذشت 7 سال یکبار دیگر سران سه قوه مجریه،مقننه و قضاییه عزم خود را جزم کرده‌اند تا در آستانه شدیدترین تحریم‌های اقتصادی میزبان نفت خام در بورس انرژی باشند.
براساس این گزارش شرکت کارگزاری خبرگان سهام به عنوان عرضه کننده این کالا از سوی شرکت ملی شروط موفقیت در بورس نفت ایران بعد از ظهر فردا یکشنبه ششم آبانماه 97 معادل با یک میلیون بشکه نفت خام سبک از سوی شرکت ملی نفت ایران را به روش تسویه شرایطی روانه میز فروش رینگ بین‌الملل بورس انرژی خواهد کرد.
واریز ۱۰ درصد پیش‌پرداخت تا ۲ ساعت پیش از شروع عرضه به حساب اعلام شده از سوی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه الزامی است و براساس زمان‌بندی و شرایط تحویل، سررسید تحویل کالا منتهی به ۷ آذرماه ۱۳۹۷ تعیین شده است.
گفتنی است، محدوده نوسان قیمت پایه و قیمت مجاز در این عرضه به صورت نامحدود خواهد بود و نوع معامله براساس کشف پریمیوم تعیین شده است.
حداقل خرید در این عرضه معادل با ۳۵ هزار بشکه نفت خام سبک تعیین شده و حداکثر مشتریان می‌توانند تا یک میلیون بشکه از حجم نفت خام عرضه شده را با حداقل تغییر ۰.۰۱ قیمت سفارش (پریمیوم دلاری - سنا) خریداری کنند.
محل تحویل این کالا فوب جزیره خارک با هدف بازارهای بین‌المللی و به صورت فله و یا عملیات کشتی به کشتی (STS) است. در این روش حداقل حجم قابل خرید (LOT) یا واحد پایه تخصیص و همچنین حداقل خرید جهت کشف نرخ، معادل با ۳۵ هزار بشکه با نوسان عملیاتی (خطای مجاز تحویل) مثبت و منفی ۱۰ درصد در یک محموله است.
براساس شرایط عمومی اعلام شده در اطلاعیه عرضه نفت خام سبک ایران در رینگ بین‌الملل بورس انرژی، خریداران می‌توانند با تجمیع قراردادهای خرید نسبت به برداشت محموله‌های بزرگ‌تر اقدام کنند.
گفتنی است، مقصد حمل و فروش نفت خام سبک خریداری شده آزاد بوده و صادرات به تمام کشورها به جز سرزمین اشغالی فلسطین مجاز است.
در این معامله صرفاً متقاضیانی می‌توانند نسبت به ارائه سفارش خرید اقدام کنند که قبل از زمان عرضه ،معادل ریالی ۱۰ درصد ارزش سفارش بر مبنای قیمت و شرایط مندرج در بخش «ب» اطلاعیه عرضه را به حساب اعلامی شرکت سمات واریز نمایند.
به باور آگاهان عرضه نفت خام نیازمند مختصاتی است که با توجه به شناسنامه این کالا در بازارهای بین المللی محصولی شناخته شده به شمار می‌رود.
برای موفقیت عرضه نفت خام ایران در بورس به تأمین بسترها و شرایط لازم برای مقاصد صادراتی و شرایط بانکی نیاز بوده که در حیطه اختنیارو حتی وظایف بازار سرمایه نیست. از جمله این موارد باید به موضوع نقل و انتقال ارز، سوییفت،FATF و همچنین حمل کالا و بیمه کشتی‌های باری در کنار موضوع مهم یافتن مشتری برای خرید نفت در بازارهای صادراتی را اشاره نمود.
این عوامل باعث می‌شوند تا برای جذابیت عرضه نفت خام و تشویق سرمایه گذار غسیر دولتی و خصوصی برای شرکت در رقابت در روز عرضه تسهیلاتی ویژه در نظر گرفته شود.
بطور مثال در نظر گرفتن نرخ ارز 14هزارتومانی برای تبدیل به رسال و یا صدور حواله بر مبنای نرخ ارز سامانه نیما می‌تواند از جذابیت‌های لازم برای این عرضه در نظر گرفته شود.
در حال حاضر بانک‌ها برای صدور ضمانت نامه و تعهد ریالی راه دشواری را پیشروی سرمایه گذار می‌گذارند در حالی که تخصیص اعتبار به مشتری برای خرید نفت خام غیر قابل اجتناب است.
در شرایط اعلام شده می‌بایست خریدار 125 درصد از ارزش ارزی که بر مبنای آن ضمانت نامه ریالی گشایش نماید را از بانک‌های عامل دریافت کند.
قیمت نفت خام نیز با توجه به درج قیمت پایه و سپس رقابت بر سر قیمت بهتر می‌بایست از انعطاف و جذابیت بیشتری برخوردار باشد . در حال حاضر معادل ریالی ۱۰ درصد ارزش سفارش بر مبنای قیمت برای 35 هزار بشکه نفت خام چیزی در حدود 4 میلیارد تومان پول نقد را می‌طلبد که باید در سمات سپرده گذاری شود.
با توجه به اینکه خریدار نفت خام این حجم از ریال را در داخل کشور نداشته و بایستی ارز خود را تبدیل به ریال کنند این نگرانی وجود دارد که در صورت تبدیل دلار به ریال در ایران می‌تواند دوباره ارز خود را با همان قالب قبلی دریافت کند؟
با وجود در اختیار داشتن ابزارهای منعطف مختلف در وزارت نفت اما بورس به دلیل مقررات و چارچوب‌های قانونی همواره مجبور به رعایت قواعد تعریف شده در امتداد خطوط قانونی مشخص شده است.
وزارت نفت می‌تواند تسهیلاتی همچون پرداخت 50 روزه وجوه پس از عرضه نفت خام به مشتریان خود را در بورس انرژی نیز به اجرا بگذارد و یا نرخ ارز بر مبنای تسعیر اسکناس بجای تسعیر بر مبنای حواله نیمایی که هزینه بالاتری را تحمیل می‌کند را بکار گیرد.
از طرفی در فرایند صدور مدارک مالیاتی و تخفیف‌های خاص و همچنین استفاده از مخازن موجود برای تحویل محموله می‌توان مطلوبیت دو چندانی را ایجاد کرد.
معافیت حق پرچم به خطوط کشتیرانی خارجی لاینری نیز از دیگر اقدام‌هایی است که در کنار انعطاف بیشتر وزارت نفت برای متعادل کردن قیمت‌ها مطابق با بازارهای جهانی می‌تواند فرصت حضور برای بخش خصوصی و غیر دولتی را در بازار نفت خام بورس انرژی فراهم آورد.
به دور از واقعیت نیست که حتی با وجود تداوم عرضه‌های نفت خام از سوی شرکت ملی نفت و صبوری امور بین الملل این شرکت در مواجه با شکست انحصار فروش نفت در بزار متشکل و شفاف بورس انرژی ، شروع معاملات نفت خام و تثبیت آن به مثابه کودکی که به تازگی راه رفتن را از والدین خود یاد گرفته می‌بایست با توجه و تمهیدات ویژه ای همراه باشد تا بدنه این بازار به تدریج با پررنگ تر شدن تعداد خریداران قوام یابد.
بورس انرژی با قدمتی کوتاه اما تا به امروز توانسته میزبان معاملات 6 هزار میلیارد تومانی فرآورده‌های نفتی در رینگ‌های داخلی و بین الملل خود باشد و قدر مسلم با توجه به زیر ساخت‌های موجود در این بازار ، بطور حتم اشخاص حقوقی و سرمایه گذاران خارجی می‌توانند در این بازار شفاف سرمایه گذاری امنی را تجربه کنند.
دیدگاه شما