بررسی عوامل تاثیرگذار در ریزش و افت قیمت سهام در بازار بورس
آیا تا به حال فکر کرده اید که چرا سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران با ریزش قیمت سهام مواجه می‌شود، در این مقاله قصد داریم تا به بررسی دلایل افت و خیز قیمت سهام بپردازیم:
چرا کاهش قیمت سهام مسئله مهمی است؟
افزایش و کاهش قیمت سهام برای سرمایه‌گذاران از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا اگر شاخص کل بورس رشد کند سهام با افزایش قیمت رو به رو می شود که به معنی سود دهی است و اگر شاخص بورس رشد نکند با کاهش قیمت رو به رو خواهند شد و این به معنی زیان برای سرمایه گذارن است. افرادی که از علم و دانش کافی در زمینه بورس برخوردار هستند قبل از انجام هرگونه معامله ای به تحقیق و تفسیر نمودارهای تحلیل، روند گذشته شرکت در بازار، را بررسی می کنند بنابراین این دسته افراد از زیان بسیار ناچیزی برخوردار خواهند بود. یکی از بهترین راه حل ها برای افزایش سطح دانش بورسی خود آموزش بورس است و شما می توانید در دوره بورس نوسان کده شرکت کنید. در ادامه به بررسی گزینه هایی که باعث این ریزش قیمت سهام می شوند می پردازیم:
- فروش بسیار زیاد سهام یک شرکت توسط سهامدارنی که بیشترین سهام را در آن شرکت دارند، آنها بر این باورند اگر سود عملیاتی آن شرکت بطور مداوم افت کند اقدام به فروش گسترده سهام می کنند.
۱- وضعیت اقتصاد جهانی و تاثیرات آن در بازار عوامل رشد قیمت سهام بورس: صنایعی از جمله: صنایع فولاد، سنگ آهن، پتروشیمی، فلزات رنگی، سیمان و غیره تحت تاثیر اقتصاد جهانی و قیمت کالاها در بازارهای بین‌المللی قرار دارند. سرمایه گذاران با بررسی شرایط اقتصاد جهانی در امریکا، اروپا، چین تلاش می کنند تا تاثیر تحولات اقتصاد جهانی را بر قیمت کالاها در بازارهای بین‌المللی بررسی کرده و با پیش‌بینی به‌موقع کاهش قیمت‌های جهانی اقدام به فروش سهام‌های مرتبط می‌کنند.
۲- تاثیر گذاری اقتصاد کشورهای بزرگ جهان در بازار بورس: ارزش سهام شرکتها از متغیرهای کلان اقتصادی مانند: نرخ ارز، بهره، مالیات، حامل‌های انرژی، تعرفه بازرگانی و… تاثیر می گیرند و سرمایه گذاران ابتدا این متغیرها را بررسی می کنند و سپس برای انجام معامله اقدام می کنند تا متحمل ضرر نشوند.
۳- وجود شایعات در رسانه ها: اگر اخبار و اطلاعات منتشر شده منفی در مورد یک شرکت به سرعت پخش شود ریزش قیمت سهام هم با همان سرعت حرکت خواهد کرد زیرا فشار فروش در معاملات سهام افزایش پیدا می کند و در نتیجه دارای تبعات منفی زیادی بر روی سرمایه‌گذارانی که بصورت کوتاه‌مدت سرمایه گذاری کرده اند دارد. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای نیز می‌دانند زمانی که اطلاعات منفی در مورد یک شرکت منتشر شود، آن شرکت با افت قیمت بسیار زیادی رو به رو خواهد شد.
۴- تحولات درونی شرکت ها: یکی از مهمترین عوامل بر وضعیت اقتصادی یک شرکت، تحولات درونی شرکت است زیرا تحول درونی، گزارش مالی، گزارش فعالیت هیئت مدیره، سود و زیان و غیره باید هر ماه بصورت گزارش منتشر شود در نهایت سرمایه گذاران به بررسی این گزارشات می پردازند و اگر گزارشات وضعیت مناسبی نداشته باشند شروع به فروش سهام شرکت می کنند.
پایان‌نامه
بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران
چکیده:
در وضعیتی که قیمت سهام متاثر از واقعیات حاکم بر بازار باشد و متناسب با سودآوری سالهای آتی، ریسک و نرخ بازده مورد انتظار سهامداران تغییر کند (نه با تغییرات کورکورانه و لجام گسیخته) این حالت موجب آن خواهد شد که سرمایه‌گذاران با اطمینان بیشتری سرمایه‌های خود را به بازار بورس هدایت کنند. در شرایط فعلی بورس تهران که اوراق بهادار بدون ریسک (اوراق قرضه) معامله نمی‌شود و خرید و فروش سهام به هر صورت همراه با ریسک است ، از سوی دیگر نوپا بودن بازار و عدم آشنایی سرمایه‌گذاران با آن، بدیهی است هر بی‌توجهی به تغییرات واقعی قیمت سهام که موجب تغییرات بی‌دلیل قیمت گردد، تجربه تلخی برای سرمایه‌گذارانی است که در ابتدای راهند و موجب دلسردی آنها نسبت به حضور در بازار سهام خواهد شد. هدف از انجام این تحقیق اولا شناخت چگونگی تاثیر عوامل مختلفی که از نظر تئوریک بر قیمت سهام موثرند و ثانیا بررسی چگونگی تاثیر عوامل مزبور بر قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران و یافتن پاسخ برای سوالات زیر است : -آیا در بورس اوراق بهادار تهران عرضه و تقاضا حاکم است ؟ آیا با توجه به قیمت تابلو در هر وضعیتی، اگر تقاضایی برای خرید سهمی وجود داشته باشد، سهام مزبور عرضه می‌شود؟ و آیا هر فروشنده سهامی می‌تواند با توجه به قیمت تابلو، به راحتی و به سرعت سهام خود را بفروشد؟ اگر جواب منفی است ، تا چه حد این پدیده در بورس تهران حاکم است ؟ آیا قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران، همبستگی لازم با میزان سودآوری، رشد سود سالهای آتی و ریسک هر یک از این شرکتها را دارند و کدام یک از عوامل فوق به عنوان یک مولفه مهم در تغییرات قیمت سهم موثر هستند؟ از سوی دیگر چون نگرش و عملکرد کارگزاران و کارشناسان بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از عوامل مهم در فرآیند قیمت‌گذاری سهام، مورد توجه است . لذا در این تحقیق نیز تلاش شده است تا نظرگاههای مختلف این افراد در مقابل تغییر عوامل مختلف موثر بر قیمت عوامل رشد قیمت سهام سهام شناسایی شده و مشخص شود که کارشناسان و کارگزاران بورس تا چه حد عوامل مختلف داخلی و خارجی را بر قیمت سهام موثر می‌دانند، مهمترین عامل به نظر آنها چیست و الویت‌بندی اهمیت آنها نسبت به این مسایل چگونه است ؟ تنگناهای موجود در عدم بکارگیری عوامل مختلف در ارزیابی صحیح قیمت سهام را چه می‌دانند و رضایتمندی آنها نسبت به تصمیم‌گیری مسولان بورس در این مورد چگونه است و در نهایت چه راههایی را در ایجاد بازار متعادل موثر می‌دانند؟ یکی دیگر از اهداف این تحقیق بررسی تاثیر بعضی از عوامل مانند عدم گسترش مالکیت سهام در متعادل‌تر کردن قیمت است و همچنین بررسی این امر که در اوضاع خاص اقتصادی امروز، خیلی از شرکتها در بورس حضور دارند ولی عمده سهام آنها یا در اختیار سازمانها و نهادهای دولتی است و یا در دست چند نفر معدود است و سهام این شرکتها برای معامله به بازار عرضه نمی‌شود. این پدیده موجب آن گردیده است تا سهام این شرکتها کمتر معامله شده و بازار نتواند تاثیر عوامل مختلف به قیمت این نوع سهام را (از طریق عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان مختلف) ظاهر نماید.عوامل رشد قیمت سهام
عوامل رشد شاخص بورس کدامند؟
یک کارشناس بازار سرمایه درخصوص وضعیت این روزهای بورس گفت: در دو ماه گذشته، بازار و سهامداران روند پخته‌ای را در پیش گرفته و حرکت‌ها و معاملات به شدت منطقی‌تر از گذشته بوده است.
بازار سرمایه این روزها به یک روند منطقی و متعادل رسیده است که بسیاری از سهامداران را به آینده امیدوار کرده است. اقدامات سازمان بورس در زمینه شفافیت اطلاعات و تصمیم گیری های درست در ماه های گذشته سبب ایجاد اطمینان در بازار سرمایه شده است. تصمیمات خلق الساعه در گذشته سبب ادامه دار شدن روند نزولی بورس شده بود. برگزاری انتخابات و کاهش التهابات سیاسی و بین المللی نیز باعث بهبود شرایط برای سهامداران شده است. این روند در صورتی که در ماه های آینده نیز ادامه داشته باشد، می توان امیدوار بود ضررهایی که سهامداران در سال گذشته متحمل شدند تا حدود قابل توجهی کاهش یافته یا جبران شود. در صورتی که دولت سیزدهم به وعده های خود در زمینه بورس جامه عمل بپوشاند، می توان باز هم امیدوار بود که بازار سرمایه به یک بازار مهم در زمینه کنترل نقدینگی و سرمایه گذاری تبدیل شود.
میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت فعلی بورس می گوید: به نظر من در ماه های گذشته روند ورودی پول داشته ایم. برای این مساله می توان شاهد مثال نیز آورد. در ماه های گذشته ما شاهد ابطال واحدهای زیادی از صندوق های با درآمد ثابت بوده ایم که قطعا این پول ها به سمت سهام آورده شده است. حداقل در یک ماه اخیر وضعیت خروج از صندوق ها با درآمد ثابت به شدت افزایش یافته است. ورود پول حقیقی بیشتر در این یک ماه اخیر رخ داده است. جریان صعودی که از خرداد در بازار سرمایه شکل گرفته عمدتا با حرکت حقیقی ها بوده است.
در ادامه گفت‌وگو با حمید میرمعینی را می خوانید:
به عنوان اولین سوال بفرمایید، وضعیت بازار سرمایه در حال چگونه است و تحلیل شما از وضعیت فعلی بازار بورس چیست؟
میرمعینی: بازار سرمایه این روزها بعد از یک ریزش حدودا ده ماهه که از اواسط مردادماه سال ۹۹ شروع شده و تا اواسط خردادماه سال ۱۴۰۰ طول کشید که یک ریزش شدیدی هم بود، به یک روند متعادل رسیده است. این افت در قیمت بسیاری از نمادها که در این مدت رخ داده است، جذابیت زیادی در قیمت بسیاری از شرکتها ایجاد کرده است. با همه این شرایط و افتی که بازار در این مدت کرده بود، انتظار می‌رفت بازار دوباره در یک روند مقطعی، رشد پیدا کرده و شاخص کل نیز در این مدت توانسته است افزایش خوبی را تجربه کند. این روند که از اواسط خردادماه شروع شده است، به نظر می رسد تا چند ماه آینده نیز ادامه داشته باشد.
* انتخاب رئیس‌جمهور باعث ثبات بخشی به بازار شد
در این رشد بورس که در دو ماه گذشته شاهد آن بوده ایم، به غیر از اینکه قیمت بسیاری از نمادها به پایین‌ترین حد خود رسیده بودند و به اصطلاح ارزنده بودند، چه عواملی را می توان دخیل دانست که سبب رشد تقریبا ۳۵ درصدی بورس در این ۷۵ روز گذشته شده است؟
میرمعینی: البته برای رشد شاخص کل می توان عوامل مختلفی را نام برد. یکی از اصلی ترین موارد همانی است که گفته شد؛ یعنی رسیدن قیمت اکثر سهم ها به پایین ترین حد که در نیمه دوم سال ۹۹ و ماه های ابتدایی سال ۱۴۰۰ رخ داد. علاوه بر این عامل که جذابیت بالایی را برای بیشتر سهم ها ایجاد کرده بود، می توان از عوامل سیاسی نیز در سبزپوشی شاخص کل نیز نام برد. در نیمه خرداد ماه سال جاری تکلیف کاندیداهای ریاست جمهوری مشخص شده و برنامه های آنها برای بورس نیز تا حدودی بیان شده بود. این مساله هر چه به سمت روز انتخابات حرکت کردیم تاثیر بیشتری بر رشد شاخص کل و افزایش قیمت سهم ها گذاشت. با مشخص شدن رئیس دولت سیزدهم، بازار به یک اطمینان از آینده سیاسی و اقتصادی کشور رسید. همین موضوع نیز در ارامش بازار سرمایه نقش به سزایی داشت. به عبارت دیگر، با مشخص شدن نتیجه انتخابات، مقداری از التهاب و ریسک های سیاسی در بازارهای مالی داخلی از جمله بازار سرمایه کاهش یافت.
علاوه بر این دو موردی که گفتید، آیا مواردی از جمله ثبات در بازار ارز و . در این رشد نقش داشته است؟
میرمعینی: بله. یکی دیگر از عواملی که در ثبات در بازار سرمایه نقش موثری داشته است، نوسان جزیی در بازار ارز در این دو ماه بوده است. تقریبا انتظار کاهش قیمت دلار در عوامل رشد قیمت سهام بازار از بین رفته بود و بازار ارز نیز در یک ثبات نسبی قرار گرفته بود. همین مساله در رشد شاخص بورس نیز تاثیر زیادی داشته است. به عبارت دیگر، وعده های دولتمردان دولت دوازدهم مبنی بر کاهش قیمت دلار تا ۱۵ هزار تومان یکی از دلایل افت یا در جا زدن شاخص در ماه پایانی سال ۹۹ و دو ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ بود. با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، این وعده ها تا حدودی از بین رفت و یک ثبات نسبی به بازار ارز و سکه و طلا وارد شد. همین ثبات باعث شد بخشی از سرمایه های بیرون مانده از همه بازارها، وارد بورس شود. البته وعده کاهش قیمت دلار بیشتر بر شرکت های صادرات محور تاثیر منفی گذاشته بود.
اگر دولت می توانست قیمت دلار را کاهش دهد، شرکت های صادرات محور مقداری از سود خود را از دست می دادند؛ ولی این اتفاق با نزدیک شدن به پایان دولت دوازدهم رخ نداد و این مساله در بازار سرمایه یک سیگنال مثبت بود تا واکنش مثبت نشان دهد. بحث دیگر قیمت های جهانی است. در یک سال گذشته تقریبا قیمت همه کامودیتی ها و قیمت همه فلزات در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی داشته است. این مساله نیز در رشد بازار سرمایه در کنار سایر عوامل نقش موثر و قابل توجهی داشته است.
* سهامداران به شدت منطقی تر از گذشته معامله می کنند
در کنار این عوامل که گفته شد، برخی از کارشناسان رشد سودآوری شرکت ها و گزارشات بسیار خوب شرکت ها در زمان برگزاری مجامع را نیز از عوامل مهم در رشد بورس می دانند. نظر شما در این زمینه چیست؟
میرمعینی: یکی از موضوعاتی که در ماه های ابتدایی سال توجه سهامداران را به خود جلب کرده است، گزارشات بسیار خوب شرکت ها از میزان فروش و سودآوری آنها بوده است. این مساله در ماه های ابتدایی سال نیز ادامه داشته است. البته باید به تشکیل مجامع در خرداد و تیر ماه نیز اشاره کرد که اکثر شرکت ها اخبار خوبی برای سهامداران داشتند. مجموع این دلایل از اواسط خرداد ماه سبب شد، بازار سرمایه گارد صعودی به خود بگیرد و شاهد رشد شاخص کل در دو ماه گذشته بوده ایم. هم اکنون نیز شاخص کل بالای ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد در حال نوسان است.
در ماه های آینده باز هم می توانیم شاهد این رشد در بورس باشیم و یا یک روند نوسانی را شاهد خواهیم بود؟
میرمعینی: در ماه های آینده با توجه به رشد و افزایش نرخ دلار که در روزهای گذشته شاهد آن بوده ایم و هم به دلیل انتظارات تورمی که در اقتصاد ما شکل گرفته است که حتما شامل حال محصولات شرکت های بورسی نیز خواهد شد، به نظر می‌رسد با یک روند افزایشی در بورس همراه باشیم. این افزایش قیمت دلار و تورم هم بر روی قیمت محصولات شرکت ها و هم بر روی افزایش قیمت دارایی شرکت ها اثرگذار خواهد بود. این اتفاق را در یک سال و نیم قبل نیز شاهد آن بوده ایم. این اتفاقات دقیقا مشابه رخدادهای زمانی است که بورس شروع به رکورد زنی در زمینه شاخص کل کرد و هم اکنون نیز شاهد همان اتفاقات هستیم. البته فکر نمی‌کنم دیگر بازار به آن حالت بی مهابا رشد داشته باشد.
ولی فکر می‌کنم در این دو ماه، بازار و سهامداران روند پخته ای را در پیش گرفته و حرکت ها و معاملات به شدت منطقی تر از گذشته بوده است. رشد نمادها متناسب با اتفاقات و اخبار بوده و برایند خطرپذیری سهامداران نیز از مولفه های جدی بازار بوده و از رخدادهای پیرامون بورس بسیار تاثیر گرفته است. در این دو ماه گذشته خیلی روند هیجانی را شاهد نبودیم و این رشد نیز به نظر معقول می باشد. از این به بعد هم فکر می‌کنم در صورتی که اتفاق خاصی نیفتد، بازار به همین روند ادامه دهد. مگر اینکه التهاب سیاسی خاصی را در کشور شاهد باشیم.
* بازار سرمایه شاهد ورود پول بوده است
شما روند حرکتی سهامداران حقیقی را در ماه های گذشته چگونه ارزیابی می کنید. در برخی روزها شاهد خروج پول بوده ایم و در برخی روزها شاهد ورود پول به بازار. ولی در مجموع روند خروج بسیار بیشتر از روند ورودی بوده است.
میرمعینی: من این مساله را که پول از بازار خارج شده است را باور ندارم. به نظر من در ماه های گذشته روند ورودی پول داشته ایم. برای این مساله می توان شاهد مثال نیز آورد. در ماه های گذشته ما شاهد ابطال واحدهای زیادی از صندوق های با درآمد ثابت بوده ایم که قطعا این پول ها به سمت سهام آورده شده است. حداقل در یک ماه اخیر وضعیت خروج از صندوق ها با درآمد ثابت به شدت افزایش یافته است. ورود پول حقیقی بیشتر در این یک ماه اخیر رخ داده است. جریان صعودی که از خرداد در بازار سرمایه شکل گرفته عمدتا با حرکت حقیقی ها بوده است.
طبق آن چیزی که شما گفتید، یعنی اعتماد حقیقی‌ها به بازار برگشته است؟
میرمعنی: هم سهامداران کمتر حرفه ای و هم حرفه ای های بازار، سازوکارکف بازار را شناخته اند و هم عوامل تاثیرگذار توانسته اند به خوبی برآورد کنند که بازار دیگر به پایین ترین حد خود رسیده است. این مساله خود را در این موضوع نشان داده است که نهایتا شاهد این هستیم که بازار روند منطقی و پخته ای را در پیش گرفته است. عمدتا اشخاص حقیقی و حرفه ای بازار تقریبا بازار را به خوبی مدیریت می‌کنند و جهت می دهند.
البته از رفتارهای درست مدیریت جدید سازمان بورس را هم نباید غافل شد. برخی از این کارهایی که رخ داد در سطح بازار و پیگیری هایی که انجام شد، از بحث کاهش نشر اطلاعاتی و افشای اطلاعات و پیگیری هایی در خصوص کاهش قیمت گذاری های دستوری و بحث هماهنگی با وزارتخانه های مختلف و بورس کالا و عرضه کالاها در بورس کالاها این خودش خیلی توانست در ماه های گذشته بر بازار سرمایه تاثیر زیادی داشته است.
* نامه سازمان بورس به بانک ها و بیمه ها از توزیع رانت جلوگیری می کند
نامه هایی که سازمان بورس به بانک‌ها و بیمه ها جهت افشای افرادی که دسترسی به اطلاعات این شرکت ها دارند، در این مساله چقدر نقش داشته است؟
میرمعینی: این نامه ها در صورتی که بتواند از نشر اطلاعاتی جلوگیری کند و باعث افزایش تقارن اطلاعاتی شود، می تواند برای بازار سرمایه بسیار مفید باشد. در صورتی که از افشای اطلاعات برای عده ای خاص جلوگیری شود و همه اهالی بازار به یک میزان از اطلاعات بهره مند شوند، این مساله در میان مدت نوید این موضوع را می‌دهد که دسترسی به اطلاعات نهانی و محرمانه به صورت یکسان در دسترس عموم قرار بگیرد و تقارن اطلاعاتی به شکل یکسان رخ دهد که به رشد بازار و منفعت همه اهالی بازار کمک قابل توجهی می کند.
در شرایطی که این اطلاعات تنها در اختیار عده ای خاص قرار داشت، فقط این افراد می توانستند از این اطلاعات استفاده کنند که خود این موضوع تاثیر زیادی بر ایجاد فساد و رانت در بازار سرمایه می گذاشت. افرادی که می توانستند از این اطلاعات سریعتر از بقیه استفاده کنند، تقریبا کاهش پیدا کرده است و با این نامه می توان از ایجاد رانت برای عده ای خاص جلوگیری کرد. البته در دنیا این مسئله با ضریب پایین رخ می دهد ولی در کشور ما خیلی این مساله حادتر و بیشتر بود و رانت های اطلاعاتی باعث می شد که یک سری افراد خاص که دسترسی به اطلاعات دارند، می توانستند از این رانت استفاده کرده و زودتر از این اطلاعات سوء استفاده کنند و از بقیه جلوتر باشند. به نظر می رسد که نامه هایی که زده شد می تواند مشخص کند که سازمان بورس می خواهد سطح نظارت خود را افزایش دهد و از طرفی برای درج نشر اطلاعات نیز باید برنامه خاصی داشته باشد.
عوامل رشد شاخص بورس کدامند؟
یک کارشناس بازار سرمایه درخصوص وضعیت این روزهای بورس گفت: در دو ماه گذشته، بازار و سهامداران روند پخته‌ای را در پیش گرفته و حرکت‌ها و معاملات به شدت منطقی‌تر از گذشته بوده است.
بازار سرمایه این روزها به یک روند منطقی و متعادل رسیده است که بسیاری از سهامداران را به آینده امیدوار کرده است. اقدامات سازمان بورس در زمینه شفافیت اطلاعات و تصمیم گیری های درست در ماه های گذشته سبب ایجاد اطمینان در بازار سرمایه شده است. تصمیمات خلق الساعه در گذشته سبب ادامه دار شدن روند نزولی بورس شده بود. برگزاری انتخابات و کاهش التهابات سیاسی و بین المللی نیز باعث بهبود شرایط برای سهامداران شده است. این روند در صورتی که در ماه های آینده نیز ادامه داشته باشد، می توان امیدوار بود ضررهایی که سهامداران در سال گذشته متحمل شدند تا حدود قابل توجهی کاهش یافته یا جبران شود. در صورتی که دولت سیزدهم به وعده های خود در زمینه بورس جامه عمل بپوشاند، می توان باز هم امیدوار بود که بازار سرمایه به یک بازار مهم در زمینه کنترل نقدینگی و سرمایه گذاری تبدیل شود.
میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت فعلی بورس می گوید: به نظر من در ماه های گذشته روند ورودی پول داشته ایم. برای این مساله می توان شاهد مثال نیز آورد. در ماه های گذشته ما شاهد ابطال واحدهای زیادی از صندوق های با درآمد ثابت بوده ایم که قطعا این پول ها به سمت سهام آورده شده است. حداقل در یک ماه اخیر وضعیت خروج از صندوق ها با درآمد ثابت به شدت افزایش یافته است. ورود پول حقیقی بیشتر در این یک ماه اخیر رخ داده است. جریان صعودی که از خرداد در بازار سرمایه شکل گرفته عمدتا با حرکت حقیقی ها بوده است.
در ادامه گفت‌وگو با حمید میرمعینی را می خوانید:
به عنوان اولین سوال بفرمایید، وضعیت بازار سرمایه در حال چگونه است و تحلیل شما از وضعیت فعلی بازار بورس چیست؟
میرمعینی: بازار سرمایه این روزها بعد از یک ریزش حدودا ده ماهه که از اواسط مردادماه سال ۹۹ شروع شده و تا اواسط خردادماه سال ۱۴۰۰ طول کشید که یک ریزش شدیدی هم بود، به یک روند متعادل رسیده است. این افت در قیمت بسیاری از نمادها که در این مدت رخ داده است، جذابیت زیادی در قیمت بسیاری از شرکتها ایجاد کرده است. با همه این شرایط و افتی که بازار در این مدت کرده بود، انتظار می‌رفت بازار دوباره در یک روند مقطعی، رشد پیدا کرده و شاخص کل نیز در این مدت توانسته است افزایش خوبی را تجربه کند. این روند که از اواسط خردادماه شروع شده است، به نظر می رسد تا چند ماه آینده نیز ادامه داشته باشد.
* انتخاب رئیس‌جمهور باعث ثبات بخشی به بازار شد
در این رشد بورس که در دو ماه گذشته شاهد آن بوده ایم، به غیر از اینکه قیمت بسیاری از نمادها به پایین‌ترین حد خود رسیده بودند و به اصطلاح ارزنده بودند، چه عواملی را می توان دخیل دانست که سبب رشد تقریبا ۳۵ درصدی بورس عوامل رشد قیمت سهام عوامل رشد قیمت سهام در این ۷۵ روز گذشته شده است؟
میرمعینی: البته برای رشد شاخص کل می توان عوامل مختلفی را نام برد. یکی از اصلی ترین موارد همانی است که گفته شد؛ یعنی رسیدن قیمت اکثر سهم ها به پایین ترین حد که در نیمه دوم سال ۹۹ و ماه های ابتدایی سال ۱۴۰۰ رخ داد. علاوه بر این عامل که جذابیت بالایی را برای بیشتر سهم ها ایجاد کرده بود، می توان از عوامل سیاسی نیز در سبزپوشی شاخص کل نیز نام برد. در نیمه خرداد ماه سال جاری تکلیف کاندیداهای ریاست جمهوری مشخص شده و برنامه های آنها برای بورس نیز تا حدودی بیان شده بود. این مساله هر چه به سمت روز انتخابات حرکت کردیم تاثیر بیشتری بر رشد شاخص کل و افزایش قیمت سهم ها گذاشت. با مشخص شدن رئیس دولت سیزدهم، بازار به یک اطمینان از آینده سیاسی و اقتصادی کشور رسید. همین موضوع نیز در ارامش بازار سرمایه نقش به سزایی داشت. به عبارت دیگر، با مشخص شدن نتیجه انتخابات، مقداری از التهاب و ریسک های سیاسی در بازارهای مالی داخلی از جمله بازار سرمایه کاهش یافت.
علاوه بر این دو موردی که گفتید، آیا مواردی از جمله ثبات در بازار ارز و . در این رشد نقش داشته است؟
میرمعینی: بله. یکی دیگر از عواملی که در ثبات در بازار سرمایه نقش موثری داشته است، نوسان جزیی در بازار ارز در این دو ماه بوده است. تقریبا انتظار کاهش قیمت دلار در بازار از بین رفته بود و بازار ارز نیز در یک ثبات نسبی قرار گرفته بود. همین مساله در رشد شاخص بورس نیز تاثیر زیادی داشته است. به عبارت دیگر، وعده های دولتمردان دولت دوازدهم مبنی بر کاهش قیمت دلار تا ۱۵ هزار تومان یکی از دلایل افت یا در جا زدن شاخص در ماه پایانی سال ۹۹ و دو ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ بود. با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، این وعده ها تا حدودی از بین رفت و یک ثبات نسبی به بازار ارز و سکه و طلا وارد شد. همین ثبات باعث شد بخشی از سرمایه های بیرون مانده از همه بازارها، وارد بورس شود. البته وعده کاهش قیمت دلار بیشتر بر شرکت های صادرات محور تاثیر منفی گذاشته بود.
اگر دولت می توانست قیمت دلار را کاهش دهد، شرکت های صادرات محور مقداری از سود خود را از دست می دادند؛ ولی این اتفاق با نزدیک شدن به پایان دولت دوازدهم رخ نداد و این مساله در بازار سرمایه یک سیگنال مثبت بود تا واکنش مثبت نشان دهد. بحث دیگر قیمت های جهانی است. در یک سال گذشته تقریبا قیمت همه کامودیتی ها و قیمت همه فلزات در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی داشته است. این مساله نیز در رشد بازار سرمایه در کنار سایر عوامل نقش موثر و قابل توجهی داشته است.
* سهامداران به شدت منطقی تر از گذشته معامله می کنند
در کنار این عوامل که گفته شد، برخی از کارشناسان رشد سودآوری شرکت ها و گزارشات بسیار خوب شرکت ها در زمان برگزاری مجامع را نیز از عوامل مهم در رشد بورس می دانند. نظر شما در این زمینه چیست؟
میرمعینی: یکی از موضوعاتی که در ماه های ابتدایی سال توجه سهامداران را به خود جلب کرده است، گزارشات بسیار خوب شرکت ها از میزان فروش و سودآوری آنها بوده است. این مساله در ماه های ابتدایی سال نیز ادامه داشته است. البته باید به تشکیل مجامع در خرداد و تیر ماه نیز اشاره کرد که اکثر شرکت ها اخبار خوبی برای سهامداران داشتند. مجموع این دلایل از اواسط خرداد ماه سبب شد، بازار سرمایه گارد صعودی به خود بگیرد و شاهد رشد شاخص کل در دو ماه گذشته بوده ایم. هم اکنون نیز شاخص کل بالای ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد در حال نوسان است.
در ماه های آینده باز هم می توانیم شاهد این رشد در بورس باشیم و یا یک روند نوسانی را شاهد خواهیم بود؟
میرمعینی: در ماه های آینده با توجه به رشد و افزایش نرخ دلار که در روزهای گذشته شاهد آن بوده ایم و هم به دلیل انتظارات تورمی که در اقتصاد ما شکل گرفته است که حتما شامل حال محصولات شرکت های بورسی نیز خواهد شد، به نظر می‌رسد با یک روند افزایشی در بورس همراه باشیم. این افزایش قیمت دلار و تورم هم بر روی قیمت محصولات شرکت ها و هم بر روی افزایش قیمت دارایی شرکت ها اثرگذار خواهد بود. این اتفاق را در یک سال و نیم قبل نیز شاهد آن بوده ایم. این اتفاقات دقیقا مشابه رخدادهای زمانی است که بورس شروع به رکورد زنی در زمینه شاخص کل کرد و هم اکنون نیز شاهد همان اتفاقات هستیم. البته فکر نمی‌کنم دیگر بازار به آن حالت بی مهابا رشد داشته باشد.
ولی فکر می‌کنم در این دو ماه، بازار و سهامداران روند پخته ای را در پیش گرفته و حرکت ها و معاملات به شدت منطقی تر از گذشته بوده است. رشد نمادها متناسب با اتفاقات و اخبار بوده و برایند خطرپذیری سهامداران نیز از مولفه های جدی بازار بوده و از رخدادهای پیرامون بورس بسیار تاثیر گرفته است. در این دو ماه گذشته خیلی روند هیجانی را شاهد نبودیم و این رشد نیز به نظر معقول می باشد. از این به بعد هم فکر می‌کنم در صورتی که اتفاق خاصی نیفتد، بازار به همین روند ادامه دهد. مگر اینکه التهاب سیاسی خاصی را در کشور شاهد باشیم.
* بازار سرمایه شاهد ورود پول بوده است
شما روند حرکتی سهامداران حقیقی را در ماه های گذشته چگونه ارزیابی می کنید. در برخی روزها شاهد خروج پول بوده ایم و در برخی روزها شاهد ورود پول به بازار. ولی در مجموع روند خروج بسیار بیشتر از روند ورودی بوده است.
میرمعینی: من این مساله را که پول از بازار خارج شده است را باور ندارم. به نظر من در ماه های گذشته روند ورودی پول داشته ایم. برای این مساله می توان شاهد مثال نیز آورد. در ماه های گذشته ما شاهد ابطال واحدهای زیادی از صندوق های با درآمد ثابت بوده ایم که قطعا این پول ها به سمت سهام آورده عوامل رشد قیمت سهام عوامل رشد قیمت سهام شده است. حداقل در یک ماه اخیر وضعیت خروج از صندوق ها با درآمد ثابت به شدت افزایش یافته است. ورود پول حقیقی بیشتر در این یک ماه اخیر رخ داده است. جریان صعودی که از خرداد در بازار سرمایه شکل گرفته عمدتا با حرکت حقیقی ها بوده است.
طبق آن چیزی که شما گفتید، یعنی اعتماد حقیقی‌ها به بازار برگشته است؟
میرمعنی: هم سهامداران کمتر حرفه ای و هم حرفه ای های بازار، سازوکارکف بازار را شناخته اند و هم عوامل تاثیرگذار توانسته اند به خوبی برآورد کنند که بازار دیگر به پایین ترین حد خود رسیده است. این مساله خود را در این موضوع نشان داده است که نهایتا شاهد این هستیم که بازار روند منطقی و پخته ای را در پیش گرفته است. عمدتا اشخاص حقیقی و حرفه ای بازار تقریبا بازار را به خوبی مدیریت می‌کنند و جهت می دهند.
البته از رفتارهای درست مدیریت جدید سازمان بورس را هم نباید غافل شد. برخی از این کارهایی که رخ داد در سطح بازار و پیگیری هایی که انجام شد، از بحث کاهش نشر اطلاعاتی و افشای اطلاعات و پیگیری هایی در خصوص کاهش قیمت گذاری های دستوری و بحث هماهنگی با وزارتخانه های مختلف و بورس کالا و عرضه کالاها در بورس کالاها این خودش خیلی توانست در ماه های گذشته بر بازار سرمایه تاثیر زیادی داشته است.
* نامه سازمان بورس به بانک ها و بیمه ها از توزیع رانت جلوگیری می کند
نامه هایی که سازمان بورس به بانک‌ها و بیمه ها جهت افشای افرادی که دسترسی به اطلاعات این شرکت ها دارند، در این مساله چقدر نقش داشته است؟
میرمعینی: این نامه ها در صورتی که بتواند از نشر اطلاعاتی جلوگیری کند و باعث افزایش تقارن اطلاعاتی شود، می تواند برای بازار سرمایه بسیار مفید باشد. در صورتی که از افشای اطلاعات برای عده ای خاص جلوگیری شود و همه اهالی بازار به یک میزان از اطلاعات بهره مند شوند، این مساله در میان مدت نوید این موضوع را می‌دهد که دسترسی به اطلاعات نهانی و محرمانه به صورت یکسان در دسترس عموم قرار بگیرد و تقارن اطلاعاتی به شکل یکسان رخ دهد که به رشد بازار و منفعت همه اهالی بازار کمک قابل توجهی می کند.
در شرایطی که این اطلاعات تنها در اختیار عده ای خاص قرار داشت، فقط این افراد می توانستند از این اطلاعات استفاده کنند که خود این موضوع تاثیر زیادی بر ایجاد فساد و رانت در بازار سرمایه می گذاشت. افرادی که می توانستند از این اطلاعات سریعتر از بقیه استفاده کنند، تقریبا کاهش پیدا کرده است و با این نامه می توان از ایجاد رانت برای عده ای خاص جلوگیری کرد. البته در دنیا این مسئله با ضریب پایین رخ می دهد ولی در کشور ما خیلی این مساله حادتر و بیشتر بود و رانت های اطلاعاتی باعث می شد که یک سری افراد خاص که دسترسی به اطلاعات دارند، می توانستند از این رانت استفاده کرده و زودتر از این اطلاعات سوء استفاده کنند و از بقیه جلوتر باشند. به نظر می رسد که نامه هایی که زده شد می تواند مشخص کند که سازمان بورس می خواهد سطح نظارت خود را افزایش دهد و از طرفی برای درج نشر اطلاعات نیز باید برنامه خاصی داشته باشد.
کامودیتی‌ها و دلار؛ مهمترین عوامل موثر در وضعیت کنونی بورس
به گزارش خبرنگار ایمنا، شاخص کل بورس در هفته‌های اخیر روند منفی داشته و به جز روزهای انگشت‌شماری که شاخص رشد داشته است، شاهد افت شاخص و از دست دادن مقاومت یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد بودیم. در روز گذشته شاخص کل بورس بیش از ۱۰ هزار واحد و شاخص هم‌وزن نیز ۱,۴۳۵ واحد افت کرد. همچنین ارزش معاملات خرد با وجود افزایش ۲۰ درصدی نسبت به روز چهارشنبه، همچنان اعدادی کمتر از میانگین سال را ثبت کرد. درصورتی‌که بازار امروز حمایت یک میلیون ۴۸۰ هزار واحد را از دست بدهد، احتمال افت تا سطح یک میلیون ۴۵۰ هزار واحد وجود خواهد داشت.
برخی از سهام بازار سرمایه ایران همچون خودرویی‌ها و بانک‌ها، به شرایط مذاکرات برجامی وابستگی بیشتری دارد و از آن تأثیر می‌گیرد. ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد و مدت‌هاست سهامداران منتظر نتیجه قطعی هستند. همین موضوع، خستگی و دل‌زدگی سرمایه‌گذاران را به همراه داشته به نحوی که بسیاری از آنان اکنون در صف فروش نشسته‌اند و شاهد خروج سرمایه و پول حقیقی از بازار هستند.
در هفته گذشته و اولین روز هفته جاری، شاهد فشار فروش در برخی از نمادهای بانکی و خودرویی بودیم که به نظر می‌رسد ناشی از وضعیت حساس نمادهای این دو گروه باشد. با توجه به رسیدن این نمادها به کف پیشین خود، در بین سهامداران ترس‌هایی ایجاد شده که منجر به تشویق آنان به فروش سهام خود شده است.
با ارائه گزارشات سه ماهه، سودآوری برخی از شرکتها نیز در ابهام فرو رفته است، زیرا در فصل بهار حاشیه سود برخی از این شرکتها منفی بوده و به رغم گزارشات فروش مناسب، سود و زیان جذابی را شاهد نیستیم. این عوامل جذابیت سهام شرکتها را کاهش داده است. همچنین با افت قیمت کامودیتی‌ها، چشم‌انداز سهام مبتنی بر کامودیتی ، چندان مثبت نبوده و این موضوع به‌طورمستقیم بر بخش قابل توجهی از بازار تأثیر گذاشته است.
همچنین اختلاف بین دلار نیمایی و آزاد نیز بر روند بازار سرمایه بی‌تأثیر نبوده است. وجود اختلاف ۲۵ درصدی بین دلار نیما و آزاد، جذابیت سرمایه‌گذاری در بسیاری از سهم‌های صادرات‌محور را کاهش می‌دهد. افت ارزش معاملات بازار نشان دهنده کاهش نقدشوندگی بازار است. بنابراین سهامداران به راحتی نمی‌توانند خرید و فروش کنند و در چنین شرایطی انگیزه سرمایه‌گذاری در بورس کاهش می‌یابد.
یکی دیگر از مولفه‌هایی که تأثیر زیادی در بازار سرمایه دارد، نرخ بهره بانکی است؛ روند این نرخ معمولاً رابطه معکوس با سرمایه‌گذاری در بورس دارد، به طوری که با کاهش این نرخ سرمایه‌گذاری در بورس به صرفه خواهد شد و با افزایش آن سرمایه‌گذاری در بورس ارزشی ندارد. بنابراین تصمیم‌گیران و مسئولان بازار سرمایه و بانک مرکزی برای تعادل‌بخشی به بورس می‌توانند از نرخ بهره بانکی به عنوان یکی از مؤلفه مؤثر عوامل رشد قیمت سهام در بازار سرمایه استفاده کنند.
به منظور مشخص شدن ابعاد روند فعلی بازار و عوامل مؤثر بر آن، گفت‌وگویی با شهرام معینی اقتصاددان و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان داشتیم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:
روند بورس را در چند ماه گذشته چطور ارزیابی می‌کنید؟
از اسفندماه گذشته که قیمت کامودیتی‌ها رشد کرد، روند صعودی شاخص بورس آغاز شد و تا انتهای اردیبهشت ادامه داشت. با توجه به اینکه بسیاری از سهام بورس ایران کامودیتی‌محور است، رشد کامودیتی‌ها بر سود این شرکتها تأثیر گذاشت و با توجه به کاهش احتمال توافق، تقاضا برای ارز افزایش یافت که منجر به افزایش نرخ ارز آزاد و نیما شد که با توجه به صادرات‌محور بودن بسیاری از شرکتهای بورس، به افزایش قیمت محصولات و سود این شرکتها انجامید.
اما از ابتدای خردادماه تاکنون علاوه بر کاهش قیمت کامودیتی‌ها، شاهد روند ثابت نرخ ارز در بازار آزاد و دلار نیمایی بوده‌ایم. همچنین قیمت‌گذاری و محدودیت‌هایی که برای سود شرکتها به وجود آمد، مانع سودآوری برخی از شرکتها شد. بنابراین طبیعی است که شاهد نوسان محدود شاخص بورس باشیم.
ارائه گزارشات سه ماهه چه تأثیری در روند بورس دارد؟
آنچه در گزارشات سه ماهه ارائه می‌شود، تقریباً از پیش توسط کارشناسان قابل پیش‌بینی بوده است. شرکت‌هایی که گزارشات آنها منتشر شده است نیز این ادعا را ثابت کردند که گزارشات چیزی فراتر از پیش‌بینی‌ها نبوده و در برخی موارد، عملکرد شرکتها ضعیف‌تر از آنچه پیش‌بینی می‌شد نیز بوده است. افزایش قیمت کامودیتی‌ها و افزایش قیمت ارز نیما عوامل رشد قیمت سهام در این گزارشات منعکس شده که از پیش نیز انتظار آن وجود داشت؛ بنابراین این گزارشات چندان در روند بازار تأثیر نخواهد داشت.
تغییر نرخ گاز چه تأثیری در روند بازار داشته است؟
شرکت‌هایی همچون پتروشیمی‌ها از افزایش نرخ ارز تأثیر منفی گرفته‌اند، اما این موضوع نیز از گذشته پیش‌بینی می‌شد. فعالان بازار تأثیرات افزایش نرخ گاز را در محاسبات خود در نظر گرفته بودند؛ سود پیش‌بینی شده و قیمت سهام شرکتها با توجه به این موضوع پیش‌بینی و درنظر گرفته شده بود، بنابراین افزایش این نرخ تأثیر چندانی در تصمیم‌گیری فعالان بازار ندارد.
موضوعی که اکنون می‌تواند به طور خاص بر بورس تأثیر جدی بگذارد، تغییر یکی از متغیرهای اصلی همچون کامودیتی‌ها است. اگر قیمت کامودیتی‌ها کاهشی شود بر بورس تأثیر منفی عوامل رشد قیمت سهام خواهد داشت.
همچنین اگر توافق انجام شود، انتظارات رشد دلار از بین می‌رود و نرخ کنونی ارز نیمایی تثبیت خواهد شد. این موضوع ابتدا ممکن است بر سودآوری برخی از شرکتها تأثیر منفی داشته باشد اما در ادامه با توجه به افزایش مسیرهای صادراتی و رفع احتمالی تحریم‌ها به نفع شرکت‌هایی همچون خودرویی‌ها و بانک‌ها خواهد شد.
همچنین اگر احتمال توافق عوامل رشد قیمت سهام کاهش یابد، فشار بر درآمد ارزی و محدودیت صادرات نفتی و غیرنفتی افزایش خواهد یافت که رشد نرخ ارز و نرخ نیما را به دنبال دارد. این موضوع می‌تواند تأثیر افزایش بر قیمت شرکتهای بورسی داشته باشد.
عملکرد صندوق تثبیت بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شفاف شدن عملکرد این صندوق ضروری است اما درمجموع، وجود این صندوق و عملکرد آن تأثیر چندانی بر روند بازار نخواهد داشت. آنچه برای شرکتها و قیمت‌های آن اهمیت دارد، سودسازی شرکتها است. این موضوع به لغو تحریم‌ها و یا تشدید آن بستگی دارد.
افزایش نرخ سود بانکی چه تأثیری بر بورس می‌تواند داشته باشد؟
نرخ سود بانکی تأثیر ویژه‌ای بر بورس دارد. درواقع این نرخ ابزاری است که می‌توان نسبت p بر e شرکتها را به کمک آن سنجید. با کاهش نرخ سود بانکی سود سرمایه‌گذاری در بورس بیشتر می‌شود و در مقابل، با افزایش نرخ سود بانکی، سرمایه گذاری در بورس توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهد.
انتظارات تورمی و رشد نرخ ارز نیز سومین عاملی است که بر سهام شرکتها مؤثر است. سایر عوامل تأثیر جدی بر شرکتها ندارد اما می‌تواند بر کارایی بازار اثرگذار باشد.
دیدگاه شما