هیجان ایجاد شده در بورس

افزایش قیمت این کالا باعث می شود در کوتاه مدت تقاضا برای خرید این محصول کاهش یابد و همین مساله روی سودسازی شرکت ها هم تاثیر می گذارد، بنابراین سرمایه گذاران میان مدتی و بلندمدتی هنوز اقدامی برای خرید نمادهای غذایی و دارویی نکرده اند و بیشتر نوسان گیرها هستند هیجان ایجاد شده در بورس

رفتارشناسی هیجان در بورس/ توضیحات مدیرعامل سابق بورس تهران درباره ریزش سنگین شاخص

خبرآنلاین/ علی رحمانی، مدیرعامل سابق بورس تهران درباره دلایل رفتارهای هیجانی بورس بازان و ریزش سنگین شاخص پس از اعلام نتایج مذاکرات وین توضیح می دهد.

بورس تهران شاید تنها بازار اقتصادی ایران باشد که پس از اعلام نتایج مذاکرات در وین دچار جو هیجانی منفی شد و ریزش سنگینی را در پی داشت. تالار حافظ از سال گذشته گرفتار رکود شده است و تنها امیدش به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای بود تا در ادامه با برداشته شدن تحریم‌ها رخوت رکود از صنایع بورسی را بزداید اما اعلام تمدید دوباره مذاکرات ایران با هیجان ایجاد شده در بورس گروه 1+5 اگرچه این بار نشان از پیشرفت در عرصه دیپلماسی ایران داشت اما این اتفاق چندان به مذاق بورس بازان تالار شیشه‌ای خوش نیامد و آنها با فروش‌های سنگین خود یک روز بعد از سوم آذر روز تلخی را برای بورس تهران رقم زدند. هرچند کارشناسان بازار سهام رفتار هیجانی بورس‌بازان تالار شیشه‌ای پس از اعلام نتایج مذاکرات را مقطعی دانسته‌اند و پیش‌بینی کرده‌اند بورس تهران به حالت عادی برمی‌گردد. علی رحمانی مدیرعامل سابق بورس تهران درباره اثر اعلام نتایج مذاکرات و افت یکباره شاخص معتقد است رفتار هیجانی سهامداران از به نتیجه نرسیدن مذاکرات طبیعی بود و پس از چند روز بازار به شرایط عادی برمی‌گردد. اکنون سیاست‌های دولت در بودجه برای فعالان بازار سرمایه بسیار مهم است چرا که اگر این سیاست‌‌ها متناسب باشد باعث رشد دوباره بورس خواهد شد.

*ریزش بیش از 1200 واحدی شاخص بورس پس از اعلام نتایج مذاکرات هسته‌ای را برخی به واکنش سیاسی بورس تهران تعبیر کرده‌اند اما این بار با وجود اینکه مذاکرات ادامه دارد و به زعم فعالان سیاسی توفیقاتی نیز به دست آمده است چرا اثر منفی بر بازار سهام گذاشت و به رغم خوش‌بینی‌های سهامداران در روزهای قبل از اعلام نتایج باعث ریزش شدید شاخص شد؟

فعالان بازار سهام با توجه به انتشار حجم بالای خبرهای مثبت از مذاکرات در روزهای قبل از اعلام نتایج وین انتظار داشتند در این دوره مذاکرات هسته‌ای به سرانجام برسد و توافق حاصل شود. انتظار سهامداران و خوش‌بینی‌های آنها باعث شد در روزهای قبلی به میزان قابل توجهی خرید کنند. آنها تصور می‌کردند این بار توافق قطعی است و این مساله نیز باعث کمک به کاهش هزینه معاملات، ثبات اقتصادی و خروج از رکود شرکت‌ها و افزایش نقدینگی شرکت‌ها می‌شود. اما با اعلام خبر تمدید دوباره مذاکرات و باز هم اینکه باید سهامداران بورس چشم‌انتظار در یک دوره بیم و امید بمانند تا شاید چند ماه بعد توافق حاصل شود، طبیعی بود که بازار سهام واکنش منفی نشان دهد.

*پس افزایش انتظارات و خوش‌بینی‌ها ناشی از مذاکرات به شکل رفتارهای هیجانی منفی نمایان شد؟

به هر حال فعالان بازار و سهامداران که به‌طور جدی در چند روز قبل پیگیر خبرهای مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه 1+5 بودند پیش‌بینی‌های خود را بر انجام توافق در مذاکرات گذاشته بودند و به نظر آنها به شکلی در خبرها مانور داده شده بود که توافق حتمی است به همین خاطر اقدام به خرید کردند. البته برخی از سهامداران هم بودند که چنین انتظاری نداشتند و با احتیاط عمل کردند و ترجیح دادند در روزهای قبل از اعلام نتایج مذاکرات نظاره‌گر بازار باشند و صبر کنند. آنچه مشخص است غلبه بازار پیش‌بینی‌های خود را بر فرصت خرید گذاشته بودند و در نتیجه اعلام عدم توافق و تمدید دوباره مذاکرات باعث شد بسیاری در روز سه‌شنبه هفته گذشته دست به فروش بزنند. به هر حال انجام توافق هسته‌ای و گشایش در سیاست خارجی ایران برای بازار سرمایه بسیار مهم است. نمی‌توان انتظار داشت چون باز هم مذاکرات تمدید شده است اثر معکوس در بازار نگذارد. وقتی پیش‌بینی‌ها با توجه به انتظارات ایجاد‌ شده درست از آب در‌نیاید بازار سهام سریعاً واکنش نشان می‌دهد.

*اما در روزهای قبل از اعلام نتایج برخی کارشناسان و مدیران اقتصادی و بورسی اعتقاد داشتند اعلام خبر تمدید مذاکرات چندان اثر منفی بر بورس نخواهد گذاشت و روند بازار عادی است. اما رفتارهای هیجانی اکثر سهامداران باعث شد حتی برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی نسبت به ریزش شاخص متعجب شوند و حتی این سوال به وجود آمده آیا راهکاری برای کنترل رفتارهای هیجانی سهامداران در این گونه موارد وجود دارد؟

به هر حال بازار سرمایه به نوعی بازار انتظارات است. قیمت‌های سهام شرکت در حقیقت ارزش انتظارات آتی است. طبیعی است رویدادهای سیاسی و اقتصادی در این بازار تاثیرگذاری بالایی داشته باشد. به ویژه در رویدادهایی که فعالان بازار پیش‌بینی‌های خود را بر اساس آنها انجام می‌دهند و اگر برخلاف جهت پیش‌بینی آنها نتیجه آن رویدادها حاصل شود به سرعت بر بازار اثر می‌گذارد و باعث بروز رفتارهای هیجانی می‌شود. تاکید کردم مذاکرات هسته‌ای با توجه به اینکه در ایجاد ثبات اقتصادی و کاهش هزینه‌های معاملات، تاثیر مستقیمی دارد طبعاً اعلام خبر تمدید و انتظار برای یک دوره بیمه و امید دیگر باعث سرخوردگی سهامداران می‌شود.

*با این اوصاف پیش‌بینی شما از روند بازار در شرایط فعلی چیست؟

به نظر می‌رسد به زودی بازار به شرایط عادی بازگردد. در روز پایانی معاملات هفته گذشته نیز تا حدودی از رفتارهای هیجانی سهامداران کاسته شد. در ادامه نیز به طور کلی شرایط عادی حاکم می‌شود. در حال حاضر سیاست‌های دولت در بودجه سال 94 برای بازار سهام بسیار مهم است. به هر حال دولت قیمت نفت و دلار را چگونه تعیین خواهد کرد و چه سیاست‌هایی در جهت خروج از رکود در بودجه پیش‌بینی می‌کند تا شرایط کسب و کار به نفع فعالان اقتصادی باشد و هزینه‌های جدید بر صنایع تحمیل نشود، طبیعی است که اثر مثبتی بر بازار سهام می‌گذارد و در این دوره که باز هم بازار در شرایط بیم و امید مذاکرات هسته‌ای قرار دارد می‌توانیم امیدوار باشیم که دوباره بازار سرمایه وارد رونق و حتی با رشد قابل توجه هم مواجه شود. در روزهای اخیر شاهدیم رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده است نرخ دلار در بودجه افزایش می‌یابد و پیش‌بینی برای هر نرخ دلار 2850 تومان است. این مساله می‌تواند اثر مثبت برای شرکت‌های بورسی داشته باشد چرا که به نفع صنعت و کاهش واردات است و از طرفی باعث می‌شود دولت در شرایط فعلی که به علت تحریم‌های اقتصادی در تامین هزینه‌های خود با کمبود منابع مالی مواجه شده است کمک‌کننده باشد. از طرفی بورس همیشه از افزایش نرخ ارز سود برده است.

*به طور کلی نقش مدیران بازار سرمایه به ویژه سازمان بورس در این گونه مواقع که بازار دچار جو هیجانی می‌شود چیست. چرا که در روزهای اخیر با توجه به ریزش شدید بازار برخی معتقد بودند باید مسوولان بورس در این زمینه وارد بازار شوند؟

باید سازوکار بازار تعیین‌کننده باشد. بهتر است در این مواقع تنها مسوولان امر نقش حمایتی داشته باشند و از دخالت در بازار بپرهیزند. البته در برخی از موارد خاص چون به یکباره کاهش ارزش ذاتی سهام در بازار مسوولان امر می‌توانند به شکل مقطعی وارد شوند اما در حال حاضر چنین اتفاقی رخ نداده است و بازار به زودی به شرایط عادی برمی‌گردد.

بازیگر سهم در بورس کیست؟

اگر فعال بازار بورس باشید حتما اصطلاح بازیگر سهم به گوشتان خورده است. بازیگر سهم می‌تواند فردی حقیقی (فردی معمولی با نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و . ) یا شخصیتی حقوقی (یک شرکت و سازمان که شماره ثبت، نام تجاری، کد شناسایی، تاریخ ثبت و کد اقتصادی دارد) باشد. بازیگر سهم با سرمایه قابل توجه‌ای که دارد، نقش بسیار مهمی در تنظیم عرضه و تقاضا بازی می‌کند. در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار به نقش و عوامل شناسایی بازیگر می‌پردازیم.

بازیگر سهم کیست؟

بازیگر سهم فردی حقیقی یا حقوقی است که با قدرت مالی و تعداد بالای سهامی که در آن نماد دارد، می‌تواند در تعیین روند پیش‌رو نماد بسیار تاثیرگذار باشد. بازیگران سهم بر اساس شرایط بازار، تصمیم به خرید یک سهم می‌گیرند و با سفارشات خود، باعث افزایش تقاضا در سهم می‌گردند و در نتیجه روند سهم صعودی می‌گردد. بازیگر بنابر هر علتی بعد از مدتی سهم خود را می‌فروشند. سهامداران خرد و تازه کار می‌توانند با دنبال کردن معاملات بازیگران بورس، معملات سود‌دهی داشته باشند.

انواع بازیگر سهم

بازیگران یک سهم باتوجه به نحوه عملکردشان به 2 دسته زیر تقسیم می‌شوند:

بازیگر مثبت سهم

به افرادی که مشخصا مورد تایید هیئت مدیره شرکت بوده و توسط خود هیئت مدیره برای جهت دادن در سهم انتخاب شده‌اند، بازیگران مثبت سهم نامیده می‌شوند. این بازیگران از نوسانات شدید در نماد جلوگیری می‌کنند و در شرایطی با جو منفی که فشار فروش به‌شدت مشاهده می‌شود، این گروه از بازیگران اقدام به خرید سهم می‌کنند تا ارزش سهم حفظ و از ایجاد صف فروش سنگین جلوگیری می‌کنند. همچنین زمانی که اشباع خرید در سهم رخ می‌دهد، این بازیگران با فروش حساب شده، از ایجاد حباب در نماد جلوگیری می‌کنند.

بازیگر منفی سهم

این دسته از بازیگران همان سودجویانی هستند که با ثروتی بسیار با نمادهای مختلف بازی می‌کنند. این بازیگران به سهم خاصی تعلق ندارند و با توجه به جو و شرایط بازار به سهم‌های مختلف ورود می‌کنند. بر خلاف بازیگران مثبت سهم، بازیگران منفی سهم سعی در ایجاد هیجان و اشباع خرید و فروش دارند تا سهم را در پایین‌ترین قیمت خریداری کرده و در بالاترین قیمت به فروش برسانند. این بازیگران با ایجاد صف‌های خرید و فروش سعی در خارج کردن نماد از روند حرکتی اصلی خود دارند و سهامداران خرد را کلافه می‌کنند. به زبانی دیگر سهامداران خرد که از عدم رشد سهم خود خسته شده و صبر ندارند، اقدام به فروش سهم خود می‎کنند و در این شرایط بازیگر با قدرت مالی خود، اقدام به خرید و جمع‌آوری سهم می‌کند و در زمان مناسب با ایجاد صف خرید، حرکت سهم را آغاز می‌کند.

عوامل شناسایی بازیگر سهام

شناسایی بازیگر سهم در بورس می‌تواند تاثیر زیادی در چگونگی معاملات شما داشته باشد. تحرکات مشکوک بازیگر می‌تواند الگویی برای سهامداران خرد و تازه‌کار باشد تا اشتباهات خود را به حداقل برسانند. در ادامه به چند عامل که به شناسایی بازیگر و رفتارش کمک می‌کند می‌پردازیم:

رفتار معکوس سهامداران عمده

یکی از عمده‌ترین عوامل شناسایی بازیگر سهم در بازار بورس، بررسی رفتار یک سهم و بازیگر آن است. یکی از نشانه‌هایی که می‌توان از طریق آن فهمید که سهمی بازیگر دارد یا خیر، رفتار معکوس سهامداران عمده آن سهم است. به عبارتی زمانی‌که در سهام دیده شود که سهامداران خرد اقدام به فروش می‌کنند، سهامداران عمده آن سهم پوزیشن خرید می‌گیرند که این اتفاق نشان‌گر فعالیت بازیگر سهم می‌باشد. برعکس این روند نیز صدق می‌کند.

اردر ترس

اردر ترس یکی دیگر از نشانه‌های شناسایی بازیگر سهم است. اردر ترس (سفارش ترس) می‌تواند در سمت خریدار یا فروشنده ظاهر شود که در هر ۲ جنبه سوء استفاده از هیجان را به دنبال دارد. اردر ترس در سمت فروش می‌تواند همانند مانعی برای رشد سهم باشد که خریداران را از خرید باز می‌دارد. همزمان با اردر ترس در سمت فروشندگان، بازیگر سهم با کد‌های دیگر، از هیجان ایجاد شده استفاده می‌کند و سهم را در پایین‌ترین حالت خریداری می‌کند.

رنج منفی کشیدن

رنج منفی کشیدن نیز یکی دیگر از عوامل شناسایی بازیگران سهم است. برای ایجاد ترس و ترغیب سهامداران به فروش، بازیگران، سهمی را که در بازه مثبت در حال معامله شدن است، با فروش آبشاری، منفی می‌کنند. هدف از این اقدام کنترل سهم است.

جمع‌بندی

یکی از مفاهیمی که در جنبه تحلیل تکنیکال یا بنیادی نیست اما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است بازیگر سهم در بورس است. بازیگر سهم با قدرت مالی که دارد هیجان ایجاد شده در بورس می‌تواند در جهت‎‌‌دهی و روند نماد تاثیر‌گذار باشد. رفتار بازیگر با توجه به شرایط بازار متفاوت است اما این تحرکات بر روی تابلو قابل رویت است. در این مقاله از سری مقالات کارگزاری اقتصاد بیدار سعی کردیم جزییات آن را بیان کنیم تا با شناسایی آن‎‌ها بتوانید معاملات پر بازده‌تری داشته باشید.

معاملات کنونی بورس واقعی یا هیجانی

خبر غیررسمی تغییر قیمت برخی کالاهای اساسی تنها نوسان چند روزه ای برای گروه غذایی و کشاورزی ایجاد کرده که تنها خوراک نوسان گیرهاست و نباید مبنای سرمایه گذاری بلندمدت باشد.

حامد شایگان؛ بازار: در هفته های اخیر بعد از اینکه شاخص کل بورس به بالای یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد سیده هر روز با خبری یک نماد یا گروه با تقاضای عجیب روبرو می شود؟ برای نمونه نماد شبریز که در یک ماه گذشته هیچ تفاوتی با سایر نمادهای پالایشی نداشته یکباره با صف سنگین همراه میشه و حداقل ۳۰ درصد بیشتر از سایر پالایشی ها رشد می کند و به قله تاریخی خود رسید.

گروه های غذایی و دارویی هم با وجود اینکه از یک سال پیش بحث حذف ارز ترجیحی بوده به یکباره صف خرید سنگین می شود، این در حالی ست که حذف ارز ترجیحی عملا روی همه نمادهای غذایی تاثیر نمی گذارد و بیشتر برای تولیدکننده های شیر و لبنیات، روغن و ماکارونی موثر است و نمی توان استدلال رشد نمادها را همین قدر ساده تحلیل کرد که قیمت شیر مثلا ۱۰۰ درصد رشد داشته پس نماد هم ۱۰۰ درصد رشد می کند، این خام ترین تحلیل برای خرید یک نماد است زیرا هنوز مشخص نیست که نرخ نهاده ها برای این شرکت ها چقدر خواهد بود و شوک افزایش قیمت چقدر می تواند میزان تقاضا برای این محصولات را کاهش دهد!

افزایش قیمت این کالا باعث می شود در کوتاه مدت تقاضا برای خرید این محصول کاهش یابد و همین مساله روی سودسازی شرکت ها هم تاثیر می گذارد، بنابراین سرمایه گذاران میان مدتی و بلندمدتی هنوز اقدامی برای خرید نمادهای غذایی و دارویی نکرده اند و بیشتر نوسان گیرها هستند

همانطوری که برخی سرمایه گذاران برای خرید نمادهای ماکارونی ساز بدون تحلیل به صف شدند در حالی که قیمت آرد برای این شرکت ها نزدیک به ۸ برابر افزایش یافته در حالی که قیمت ماکارونی سه برابر شده و از آنجایی که ۷۰ درصد یک ماکارونی از آرد تشکیل شده عملا این میزان رشد قیمت نمی تواند حاشیه سود خیلی بزرگی را برای این شرکت ها به وجود بیاورد، از طرف دیگر افزایش قیمت این کالا باعث می شود در کوتاه مدت تقاضا برای خرید این محصول کاهش یابد و همین مساله روی سودسازی شرکت ها هم تاثیر می گذارد، بنابراین سرمایه گذاران میان مدتی و بلندمدتی هنوز اقدامی برای خرید نمادهای غذایی و دارویی نکرده اند و بیشتر نوسان گیرها هستند که در روزهای اخیر فضا را به سمت صف خرید سوق داده اند تا در کنار حقوقی ها سودهای ۲۰ تا ۳۰ درصدی به جیب بزنند.

البته برخی ها با این استدلال که بسیاری از این تولیدکننده ها از قبل مواد اولیه ارزان قیمت انبار کرده اند یا محصولات نهایی بسته بندی نشده ای دارند که با عرضه آنها به بازار سودی چند برابری ایجاد می کنند، این موضوع تا حدی درسته است و برخی شرکت ها در گزارش های سه ماهه و . می توانند سودهای ایجاد کنند، اما آیا گزارش های یک ساله این چند هفته نمی تواند تاثیر چندانی داشته باشد.

در حال حاضر بازار سرمایه ایران در یک روند صعودی قرار گرفته و در ادامه اگر مشخص شود که این صف خرید گروه غذایی و دارویی تنها نوسانی چند روزه بوده بعد از اینکه نمادهای شاخص ساز حرکت خود را آغاز کنند نمادهای کوچکی که رشد خود را پیشخور کرده اند درجا خواهند زد

در حال حاضر بازار سرمایه ایران در یک روند صعودی قرار گرفته و در ادامه اگر مشخص شود که این صف خرید گروه غذایی و دارویی تنها نوسانی چند روزه بوده بعد از اینکه نمادهای شاخص ساز حرکت خود را آغاز کنند نمادهای کوچکی که رشد خود را پیشخور کرده اند درجا خواهند زد یا حتی ممکن است اصلاح کنند، از این رو می توان گفت بازار هرچند به شدت تحت تاثیر اخبار واکنش نشان می دهد، اما روند کلی آن متعادل و تحت تاثیر تورمی عمومی و اقتصاد کلان کشور خواهد بود.

همچنین نباید فراموش کرد که حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی حدود ۷ درصد تورم عمومی ایجاد می کند که بر روی همه نمادهای بازار و شاخص تاثیر گذار خواهد بود، از طرف دیگر نباید شرایط تکنیکال بازار را نادیده گرفت برخی از نمادها در سال های ۹۸ و ۹۹ رشد فوق العاده عجیبی داشته اند و نوسانات اخیر آنها موقتی خواهد بود و بعد از آن وارد یک فاز اصلاحی می شوند، به همین دلیل سهامداران باید هیجان ایجاد شده در بورس مراقب خریدهای خود باشند و این استدلال برخی تحلیل گران که می گویند بازار تا پایان سال صعودی است و ریسکی ندارد بسیار کلی و حتی می تواند خطرناک باشد!

هوش هیجانی چه تاثیری در بورس و معاملات ما دارد؟

احساس و درک از مفاهیم بسیار مهمی هستند که رفتارهای مالی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. هوش هیجانی در زمینه سرمایه گذاری، سال هاست توسط محققین نقد و بررسی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد هنگامی که افراد در رابطه با یک سهم تصمیمی می‌گیرند، تمام تلاششان را برای در نظر نگرفتن احساساتشان انجام می‌دهند اما گرفتن یک تصمیم، حاصل تجربیات گذشته است که می­‌تواند مثبت یا منقی باشد. چگونگی کنترل احساسات، مولفه‌­ایست ذهنی که توسط هوش هیجانی تعریف و اندازه گیری می‌­شود.

تاثیر هوش هیجانی در بورس

هوش هیجانی به شناسایی، تفسیر و استفاده از احساسات در تصمیم گیری‌های جدید می­‌گویند. در واقع هوش هیجانی بصورت ساده به آگاهی فرد از احساسات خویش، تبدیل احساسات به اطلاعات کاربردی و استفاده از این اطلاعات در اخذ تصمیمات اطلاق می­‌شود. در این بین، افراد از لحاظ نوع واکنشی که نسبت به احساساتشان، تبدیل آن‌ها به قوانینی برای تصمیم گیری و کنترلی که بر روی آن قوانین در تصمیم گیری‌های مالی دارند، با یکدیگر متفاوتند. به عبارت دیگر، فاصله رفتاری فرد از آن چه که باید انجام بدهد و آن چه که به دلیل هیجانات ناشی از عوامل مختلف محیطی انجام می‌­دهد، افراد را از یکدیگر متمایز می­‌کند. البته این رفتارها می­‌توانند مثبت یا منفی باشند. از جمله فاکتورهایی که منجر به کاهش این فاصله می‌­شود، عقلایی بودن فرد و تسلط وی بر غلیان بر احساساتش است.

چطور می­‌شود که مدیریت این هیجان در زمان‌های مختلف، متفاوت و بعضا سخت می­‌شود؟

ذهن معامله گر به دلایلی متعددی از جمله خوش‌بینی یا بدبینی افراطی نسبت به بازار، داشتن چندین استراتژی تحلیلگری، ترس و طمع، نظرات افراد عادی و خبره در این زمینه و حتی مشکلات شخصی در زندگی ممکن است آشفته باشد. اما هیجان ایجاد شده در بورس برای غلبه بر هیجان باید چه کرد؟ تنها راه مقابله و برخورد با آن، شناخت خود، شناخت بازار و در کنار آن، داشتن یک طرح معاملاتی خوب است. اگر معامله گر قبل از خرید یک سهم، از همه جهات سهم را بررسی کرده باشد و از همان ابتدا بر اساس تحلیل تکنیکال و شناخت روند سهم و شاخص کلی آن، حد سود و حد ضرر و به دنبال آن نقطه ورود و خروج از سهم را مشخص کرده باشد، می­‌تواند تسلط لازم و کافی را بر روی رفتار خود داشته و با تکیه بر طرح معاملاتی خود، بهترین تصمیم را انتخاب و اجرا کند. در صورتی که تمام فرآیند انجام شده مطابق برنامه پیش رفت اما باز هم مشکلی پیش آمد، باید به موارد زیر دقت نمود که:

• ضرر بخشی از تجارت است. ترس از ضرر ممکن است مانع از انجام رفتار صحیح بشود و در این صورت اقدام به یک حرکت هیجانی و دستیابی به موفقیت آنی، نمی‌تواند همیشه بهترین روش باشد.
• در صورتی که درآمد یک ماه دو برابر شد، نمی‌توان آن را با ماه بعد مقایسه کرد. پایبندی به طرح معاملاتی، همواره کم خطرترین روش برای پیروزی در بازار است.
• پس از انجام هر معامله، فارغ از موفقیت یا شکست، بایداندکی صبر کرد و معامله بعدی را انجام داد چرا که هیجان ناشی از معامله حتی با تجربیات فراوان نیز ممکن است بر روی معامله بعدی تاثیر گذار باشد.

نتیجه کنترل هوش هیجانی

بطور کلی، هوش هیجانی در رفتارهای اجتماعی بسیار بسیار موثر است. مولفه‌­های هوش هیجانی در زندگی و روابط تاثیر فراوانی می­‌گذارند لذا شناخت این ویژگی‌­ها در هر یک از افراد حائر اهمیت می­‌باشد. بر خلاف IQ ،EQ یا هوش هیجانی در تمامی مراحل زندگی قابل افزایش و بهبود است. از این رو، با مراجعه به مراکز مشاوره می‌توان در راستای بهبود این ویژگی تلاش کرد. از آنجایی که این هوش در رفتارهای مالی فرد نیز تاثیر می­‌گذارد، لازم است که بصورت دقیق شناسایی و کنترل شود. به گفته برخی از محققین، کنترل هوش هیجانی و غلیان احساسات، حتی از تحلیل تکنیکال سهم مهم­تر است و به همین دلیل است که پایبندی به استراتژی معاملاتی اهمیت فراوانی دارد.

خرید و فروش سهام در بورس بر اساس هیجانات بازار ممنوع!

بازار بورس، بازاری بسیار هشیار است و به کوچک‌ترین سخن و خبری حساسیت نشان می­دهد. یک بازار بورس پویا در حالت کلی آیینه­ای تمام‌نما از اقتصاد و وضعیت یک کشور است به همین جهت شاخص بورس را اصطلاحاً دماسنج اقتصاد می­نامند. بورس همواره در معرض افت‌وخیز قرار دارد؛ لذا تحلیل بازار بورس و اتخاذ تصمیمات درست در مورد خریدوفروش سهام نیازمند داشتن اطلاعات کافی از مسائل بنیادی و اقتصادی شرکت‌ها و بازار و صنعت است. در این میان افرادی وجود دارند که با تصمیم‌گیری‌های احساسی و نادرست در بورس متحمل ضررهایی می­شوند. برای همین یکی از لازمه‌های فعالیت در بورس دوری از تصمیمات هیجانی و احساسی است.

در مواقعی مشاهده می‌شود سهامی که تا روز قبل خریدار نداشته ناگهان موردعلاقه بازار قرار می­گیرد و برای خرید آن صف خرید تشکیل می‌شود و گاهی هم برعکس، با انتشار کوچک‌ترین اخبار منفی از یک شرکت پرطرفدار، ناگهان بسیاری از سهامداران به فروشندگان آن سهم تبدیل می­شوند. صف‌های خریدوفروش به‌واسطه هیجان ایجاد شده در بورس هیجانی که دارند به‌راحتی افراد را بازیچه قرار می­دهند، در این میان برخی سهامداران تحت تأثیر شرایط و عوامل و خبرها قرار می‌گیرند و بدون داشتن اطلاعاتی دقیق‌تر و کامل‌تر از سهم اقدام به خریدوفروش هیجانی سهم می­کنند.

معمولاً اتخاذ تصمیمات غلطی منجر به این خریدوفروش‌های هیجانی می­شود که گاهی ضررهای زیادی را به افراد تحمیل می‌کند. سرمایه­‌گذاری موفق در بازار سرمایه، مستلزم شناخت بازار و آگاهی از روانشناسی بازار است. در بازار سهام هیچ‌چیز جای رفتار عقلانی را نمی‌گیرد. روزانه بارها و بارها این اتفاق در بازار بورس اوراق بهادار رخ می‌دهد که افراد سهمی خوب را به طمع سود کردن در سهمی دیگر، می­فروشند. با این کار هم ممکن است آن فرصت را از دست ­دهند و هم گاهی به امید فرار از ضرر، سهم خود را در روز­های منفی وصف‌های فروش از دست می­دهند.

به‌محض اینکه برای سهمی صف تشکیل شد بدون اینکه از نیت فروشنده و یا خریدار آن سهام مطلع باشند، تحت تأثیر هیجان آن قرارگرفته و با یک بهانه مثل توصیه یکی از دوستان و یا خواندن مطلبی درجایی غیر معتبر به آن صف می­پیوندند و به سرمایه‌گذاری خود آسیب می­رسانند. پیدایش صف‌های خریدوفروش می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ولی در بسیاری از مواقع ایجاد موج شایعه در بازار و رواج خبری منفی یا مثبت در مورد سهام باعث ایجاد این صف‌ها می­شود.

سرمایه‌گذاران موفق، اهمیت ثبات احساسی و روانی را در سرمایه‌گذاری به‌خوبی متوجه شده‌اند، به این معنی که آن‌ها تصمیمات سرمایه‌گذاری‌شان را براساس اطلاعات مفید و تحلیل شده می‌گیرند اما احساسات و هیجانات‌ عامل اصلی تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاران احساسی است.

سرمایه‌گذاران احساسی معمولاً وقتی قیمت سهم کمی افت می­کند سهام خود را به فروش می‌رسانند. آن‌ها روی اخبار بیش‌ازحد متمرکز هستند و به‌صورت افراطی اخبار را پیگیری می‌کنند و شنیدن هر خبر کوچکی ممکن است بر تصمیم آن‌ها تأثیر بگذارد.

همچنین در سرمایه‌گذاران احساسی مشاهده می‌شود که آن‌ها برای سودی که هنوز تحقق‌نیافته خوشحال‌اند و یا برای زیانی که هنوز قطعی نشده اندوهگین می­شوند.

آن‌ها از بررسی‌های دقیق قیمت سهم واهمه دارند و یا بالعکس به‌صورت پشت سر هم قیمت‌ها را بررسی می‌کنند و می‌خواهند مرتباً از هر فردی که فکر می‌کنند اطلاعاتی از سهم دارد نظرسنجی کنند و نمی‌خواهند با حقایق روبه‌رو شوند و خودشان به تحلیل اطلاعات بپردازند.

با هر خبر بدی ترس وجود آن‌ها را فرامی‌گیرد و به‌طور دائم با تکیه‌بر احساس و انجام خریدوفروش‌های بی‌منطق دچار ضررهای فراوانی می‌شوند. درحالی‌که برای سرمایه‌گذاری موفق باید افراد هنگامی اقدام به خرید سهام یک شرکت کنند که پس از بررسی عوامل متعدد اثرگذار بر قیمت سهام آن شرکت شامل عوامل محیطی، عوامل صنعت و عوامل درونی، به این نتیجه برسند که قیمت واقعی آن سهم بیشتر از قیمت بازار آن است.

طبیعتاً بررسی همه‌جانبه عوامل اثرگذار بر قیمت سهم، نیازمند بهره‌گیری از اطلاعات دقیق، جامع و معتبر است. به همان اندازه که استفاده از اطلاعات معتبر در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران تأثیر مثبت دارد، بهره‌گیری از اطلاعات غیر معتبر و شایعات در تصمیم‌گیری‌ها، می­تواند منافع سرمایه‌گذاران را به خطر بی اندازد.

تجربه نشان می‌دهد که در جریان فرازوفرود بازار سهام، بیش از هر چیز شایعات، اخبار و تحلیل‌های «نادرست» به سرمایه‌گذاران مخابره می‌شود، بعضاً این شایعات توسط عده‌ای سفته‌باز در بازار به وجود می‌آید که خواهان کاهش قیمت سهام و از طرفی به‌اصطلاح جمع‌کردن سهام در قیمت‌های کف هستند و بعدازاینکه خریدهای خود را تکمیل کردند و خریدهای خوبی انجام دادند اقدام به افزایش قیمت سهام در بازار می‌کنند و همان سهامی را که به قیمت پایین خریدند به قیمت بالا به بازار می‌فروشند.

همچنین در اکثر مواقع هرکس منافع خودش برایش اولویت دارد، اگر افرادی سهمی را داشته باشند و آن سهم صف خرید و یا فروش شود بسته به منافع خود برای آن سهم تبلیغات مثبت و منفی می­کنند و باعث گمراهی سایرین می­شوند.

به همین دلیل سرمایه‌گذاران باید توجه داشته باشند که اطلاعات سهام را از منابع معتبر و از راه­های صحیح به دست آورند و با تحقیق و بررسی­های دقیق به این اطمینان برسند که اطلاعات دریافتی عاری از هرگونه انحراف یا بزرگنمایی یا شایعات و جهت‌گیری‌ها یا تحلیل‌های نادرست است.

از دیگر نکات پراهمیت برای دور ماندن از خریدوفروش‌های هیجانی داشتن دید بلندمدت برای سرمایه‌گذاری است. عملکرد بورس در سال‌های گذشته نشان داده است که سرمایه‌گذارانی که بادید بلندمدت و البته آگاهانه، وارد این بازار شده‌اند، توانسته‌اند سود قابل قبولی از این بازار به دست آورند. هراندازه دید سرمایه‌گذاران بلندمدت‌تر باشد به همان نسبت نیز ریسک سرمایه‌گذاری کمتـر می‌شود.

بنابراین سهامداران همیشه باید ابتدا افق‌های بلندمدت را در ذهن داشته و بعد دست به اقدام‌های کوتاه‌مدت بزنند.

نوسان جزء جدایی‌ناپذیری در بورس است، روند صعودی قیمت سهم درگذشته، لزوماً به معنای تداوم این روند در آینده نیست، کما اینکه روند نزولی قیمت سهم درگذشته نیز لزوماً به معنای ادامه افت قیمت سهم در آینده نخواهد بود.

برای ثبت نام در دوره تابلوخوانی و تکنیک‌های معاملاتی در بورس کلیک نمایید:

با یک روز صف خرید یا صف فروش شرکتی ورشکست یا ثروتمندتر نخواهد شد، لذا افراد باید سعی کنند همیشه بادید بلندمدت سهمی را بخرند تا صف فروش و خرید سهم آنان را هیجان‌زده نکند. سهام زیادی هستند که در مدت رشد خود روزهای هم صف فروش داشته‌اند و یا سهامی که دارای آینده خوبی نیستند در روزهایی صف خرید برای آن‌ها تشکیل‌شده است. با استفاده از تحلیل‌های بنیادی و تحلیل تکنیکال افراد می‌توانند با شناخت چشم­انداز یک سهم و صنعت آن بدانند در کجای مسیر قرار دارند و قیمت‌های بالا و پایین مقطعی نگرانی برای آن‌ها ایجاد نخواهد کرد و درگیر بازی­های مقطعی و هیجانات نوسان­ها نمی‌شوند

یکی دیگر از تصمیمات احساسی سهامداران تعصب بی­جا بر روی صنعت خاص و یا سهم خاصی است. تعصب نسبت به سهام گریبان گیر برخی سرمایه‌گذاران می‌شود. منظـور از تعصب نسبت به سهام این است که بعضاً، باوجودآنکه بررسی اطلاعات معتبر و متغیرهای اثرگذار بر قیمت یک سهم، از شرایط نامناسب سهم و روند رو به کاهش قیمت آن حکایت دارد، اما برخی از سهامداران بدون در نظر گرفتن واقعیت‌ها و با استدلال‌هایی مانند اینکه “این سهم درگذشته سهم بسیار خوبی بوده است”، یا “چون سهم را باقیمت بالاتر خریده‌ام، حاضر نیستم به قیمت کمتر بفروشم” و…، از فروش سهام خودداری می‌کنند، غافل از اینکه شاید با فروش سهام مذکور و سرمایه‌گذاری در سهامی که شرایط مناسب‌تری دارد، نه‌تنها بتوانند زیان خود را جبران کنند، بلکه سود قابل قبولی نیز به دست آورند.

یک سرمایه‌گذار همواره باید مراقب سبد سهام خود بوده و در صورت لزوم، ترکیب سرمایه‌گذاری خود را موردبازنگری قرار دهد. یکی از نظریه‌های مطرح‌شده در خصوص راهکارهای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، به “تئوری پرتفوی” یعنی “نظریه سبد” معروف است.

بر اساس این نظریه، هراندازه در سبد سرمایه‌گذاری، سهام شرکت‌های مختلف از صنایع متنوع بیشتر باشد، ریسک سرمایه‌گذاری کاهش خواهد یافت. به همین دلیل سهامداران لازم است خارج از تعصبات روی صنعت خاص روی صنایع مختلفی سرمایه‌گذاری کنند که در صورت بروز ریزش صنعتی خاص دچار زیان نشوند. استراتژی متنوع می‌تواند از کاهش شدید ارزش سرمایه جلوگیری کند و درنهایت راهکاری برای جلوگیری از رفتار احساسی و هیجانی باشد.

گاهی نیز اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد و مغرور شدن به تجربیات موفق قبلی و یا تصور غلبه بر نیروهای بازار می‌تواند در بلندمدت عواقب زیانباری را برای افراد به همراه داشته باشد.

بسیار مشاهده‌شده است که سرمایه‌گذاران با خرید چند سهم و به دست آوردن سود مناسب در آن‌ها به هر دلیل ازجمله رشد کلی بازار و یا حتی شناخت درست سهم و… آن‌چنان احساس یک تحلیل­گر به آن‌ها دست داده که ممکن است با تحلیل خود هرچند غلط وارد سهمی شده و در پی ضررهای پی‌درپی در آن سهم حاضر به خروج از آن سهم نبوده و با اصرار بر تحلیل خود در بلندمدت سرمایه خود را از دست می‌دهند.

به همین منظور همیشه سهامداران باید واقع­بین بوده و با شناخت درست و به‌دوراز غرور و تکیه به موفقیت‌های گذشته خود نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام نمایند.

در بررسی‌ها نشان داده‌شده که شنیدن اخبار مربوط به رشد متوالی شاخص‌های بورس و یا افزایش قیمت سهام شرکتی خاص در افرادی موجب شده که با یک رفتار هیجانـی، یا سرمایه ضروری زندگی خود مانند خانه، خودرو و… را فروخته و یا با قرض گرفتن از دیگران و یا دریافت وام‌های با سود بالا، اقدام به خرید افراطی سهام کنند.

ازآنجایی‌که بورس همواره در معرض افت‌وخیز قرار دارد و واردکردن سرمایه ضروری زندگی در بورس، می‌تواند سرمایه‌گذار را در این نوسانات، دچار تزلزل و اضطراب نماید تا جایی که ممکن است وی باتحمل زیان، مجبور به خروج از بورس شود.

اما افرادی که سرمایه مازاد و پس‌اندازهای خود را وارد بورس می‌کنند، طبیعتاً در برابر افت‌وخیزهای بورس، قدرت تحمل و آرامش بیشتری داشته و در تصمیم‌گیری‌های خود، منطقی‌تر عمل می‌کنند. همان‌طور که با سرمایه‌های بالا می‌توان سودآوری بیشتری در بورس به دست آورد، میزان زیان احتمالی نیز با معاملات سنگین بیشتر می‌شود و همین عامل است که می‌تواند میزان استرس و هیجانات را افزایش دهد برای سرمایه‌گذاران مبتدی همواره توصیه‌شده که با پول مازاد خود و با مبالغ کم خریدوفروش خود را انجام دهند تا کنترل بیشتری روی احساسات داشته باشند.

از دست دادن فرصت‌ها یکی دیگر از احساساتی است که می‌تواند مخصوصاً باعث شتاب‌زدگی در انجام معاملات سهام و سرمایه‌گذاری شود. ممکن است هرکدام از افراد در هرلحظه در حال از دست دادن فرصت‌ها باشند

بسیاری از سرمایه‌گذاران موفق با اهداف قیمت و حد ضرر کار می‌کنند، برای مثال استراتژی برخی از افراد این است که اگر قیمت سهام ۸ یا ۱۰ درصد از قیمت خرید آن‌ها کاهش یافت آن را می‌فروشند. از آن‌طرف، تصمیم‌گیری برای فروش سهام و زمان کسب سود کمی مشکل است. چون وقتی قیمت سهم در حال افزایش است، طمع افزایش قیمت باز هم ادامه می‌یابد باعث بروز دودلی می‌شود. در این زمان، سرمایه‌گذاران باید با اتخاذ تصمیم درست نسبت به شناسایی سود خود در زمان مناسب از طمع افزایش قیمت جلوگیری کنند و در قیمت تعیین‌شده از سهم خارج شوند.

متأسفانه شواهد نشان می‌دهد که بیشتر سرمایه‌گذاران احساسی برخورد می‌کنند و با اتخاذ تصمیمات نابجا باعث کاهش بازدهی سرمایه‌گذاری‌شان می‌گردند و یا متحمل ضرر می‌شوند. سرمایه‌گذاری به‌دوراز هیجانات و احساسات، در عمل بسیار مشکل‌تر است، مخصوصاً اینکه عدم قطعیت و نوسانات جز ذاتی بازارهای مالی به شمار می‌رود.

پس نتیجه می‌گیریم که سرمایه‌گذاران برای کاهش هیجانات خود در بورس باید با استفاده از سرمایه‌های مازاد خود بر اساس اطلاعات معتبر و بادید بلندمدت تصمیم‌گیری کنند و با تشکیل سبد سهام متنوع و کنترل سبد سهام خود ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند. البته ناگفته نماند که بهره‌گیری از مشاوره با افراد خبره و متخصص در تمامی مسیر سرمایه‌گذاری حائز اهمیت است ولی به‌طورکلی افراد باید نوسانات را به‌عنوان ذات بازار سهام بپذیرند و در تصمیمات خود رفتار عقلانی و به‌دوراز احساس و هیجان را