نکاتی در خصوص حاشیه سود عملیاتی:– سود عملیاتی بیانگر تفاوت میان سود ناخالص و هزینههای عملیاتی نظیر هزینههای اداری، توزیع، بازاریابی و فروش و سایر هزینههای عمومی است.– حاشیه سود عملیاتی معیاری است که کنترل هزینههای عملیاتی در سودآوری شرکت را بررسی میکند.– هرچه نسبت سود عملیاتی به میزان فروش عدد بزرگتری باشد، به این معناست که هم میزان سودآوری شرکت و هم میزان موفقیت در کاهش هزینههای عملیاتی زیاد است.
منظور از سود خالص چیست؟
صورت سود و زیان جامع چیست ؟ در چه مواردی استفاده میشود ؟ موارد به کار رفته در این صورت چیست ؟ چه تفاوتی با صورت حساب سود وزیان دارد ؟
هدف از تهیه صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع، ارائه کلیه درآمدها و هزینههای شناسایی شده طی یک دوره مالی میباشد. تمرکز اصلی صورت سود و زیان دوره بردرآمدها و هزینههای عملیاتی است. درآمدها و هزینهها تنها در مواردی در صورت سود و زیان منعکس نمیشود که به طور مشخص به موجب استانداردهای حسابداری مستقیماً به حسابحقوق صاحبان سرمایه منظور شود. از آنجایی که جهت تصمیمگیری اقتصادی استفادهکنندگان صورتهای مالی، آگاهی از کلیه جنبههای عملکرد مالی واحد تجاری طی دوره ضرورت دارد، لازم است کلیه درآمدها و هزینههای شناسایی شده طی آن دوره مورد ملاحظه قرار گیرد. بدینلحاظ تهیه و ارائـه یک صورت مالی اساسی جدید با عنوان ” صورت سود و زیان جامع“ لازم است تا میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه از بابت درآمدها و هزینههای مختلف دوره نشان داده شود.از آنجا که صورت سود و زیان جامع دربرگیرنده کلیه درآمدها و هزینههای شناسایی شده، اعم از تحقق یافته و تحقق نیافته است، سود یا زیان خالص دوره مالی به عنوان اولین قلم در صورت سود و زیان جامع انعکاس مییابد. این بدان معنی است که صورت سود و زیان دوره، یکی از اقلام صورت سود و زیان جامع را به تفصیل نشان میدهد و سایر درآمدها و هزینههای شناسایی شده، بهطور جداگانه در صورت سود و زیان جامع انعکاس مییابد.سایر درآمدها و هزینههای شناسایی شده شامل موارد زیر است:
الف .درآمدها و هزینههای تحقق نیافته ناشی از تغییرات ارزش داراییها و بدهیهایی که اساساً به منظور قادر ساختن واحد تجاری به انجام عملیات به نحو مستمر نگهداری میشـود و به موجب استانداردهای حسابداری مربوط مستقیماً به حقـوق صاحبـان سرمایـه منظـور میشود (از قبیل درآمدهـا و هزینههای ناشی از تجـدیـد ارزیابی داراییهای ثابت مشهود).
ب.درآمدها و هزینههایی که طبق استانداردهای حسابداری به استناد قوانین آمره مستقیماً در حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود (از قبیل مابهالتفاوتهای حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی موضوع ماده 136 قانون محاسبات عمومی).
موارد مندرج در ردیفهای الف و ب ، سود یا زیان جامع سال را تشکیل میدهد. تعدیلات سنواتی (مشتملبر آثار انباشته تغییر در رویههای حسابداری و اصلاح اشتباه) حسب مورد از سود یا زیان جامع سال کسر یا به آن اضافه میشود تا سود یا زیان جامع شناسایی شده در فاصله تاریخ صورتهای مالی دوره قبل و پایان دوره مالی جاری بهدست آید
نمونه هایی از موارد مندرج در صورت سود و زیان جامع به شرح زیر میباشد:
سود خالص سال ***
مازاد تحقق نیافته ناشی از تجدید ارزیابی داراییهای ثابت ***
سود (زیان) تحقق نیافته سرمایهگذاری بلندمدت ***
سود جامع سال مالی ***
صورت سود و زیان چیست؟
صورت سود و زیان یکی از صورتهای مالی مهم حسابداری است که میزان سودآوری و عملکرد مالی شرکت را در طول یک دوره یا سال مالی، در قالب گزارش مشخص مینماید. منظور از عملکرد مالی یک شرکت، مجموعه فعالیتهایی منظور از سود خالص چیست؟ است که باعث ایجاد تغییرات در سرمایه، بدهی و داراییها میشود. در واقع شرکتها و مؤسسات وظیفه دارند در پایان سال مالی، خلاصه دقیقی از وضعیت مالی خود را منتشر کرده و به اطلاع سهامداران برسانند. در صورت سود و زیان تمامی موارد از جمله درآمد و هزینههای عملیاتی و غیرعملیاتی و سود و زیان خالص و ناخالص شرکت، کاملاً مشخص و واضح است.
تهیه گزارش سود و زیان
گزارش سود و زیان به دو شیوه تهیه میگردد:
روش اول: از تفاضل کلیه درآمدها و هزینهها به دست میآید. در این روش کلیه درآمدها را حساب کرده و تمامی هزینهها را نیز در قسمت زیر درآمدها میآوریم و از آن کم میکنیم. نتیجه حاصل شده، همان صورت سود و زیان است.
روش دوم: در مرحله اول هزینههای عملیاتی را از درآمدهای عملیاتی کسر کرده و سپس در مرحله دوم، هزینههای غیرعملیاتی را از درآمدهای غیرعملیاتی کم میکنیم و تفاضل بین این دو مرحله، سود و زیان قبل از کسر مالیات میشود.
فرمول محاسبه سود و زیان در حسابداری چیست؟
از طریق فرمولهای زیر بهآسانی میتوان صورت سود و زیان را محاسبه نمود:
چنان چه میزان درآمدهای دوره مالی نسبت به هزینههای آن، افزایش داشته باشد، شرکت سود کرده است و در صورت فزونی هزینهها نسبت به درآمدها، شرکت دچار زیان مالی گردیده است.
هزینههای دوره مالی – درآمدهای دوره مالی = سود دوره مالی
درآمدهای دوره مالی – هزینههای دوره مالی = زیان دوره مالی
معرفی انواع سود حسابداری و شیوه محاسبه آن
صورتحساب سود و زیان دارای سه نوع سود است:
سود ناخالص
سود ناخالص سودی است که شرکت، پس از کم کردن هزینههای مربوط به فروش کالا یا خدماتش به دست میآورد و با کسر درآمد از هزینههای تمامشده کالا یا خدمات فروش رفته حساب میشود.
میزان فروش خالص – بهای تمامشده کالا یا خدمات فروش رفته = سود ناخالص
سود عملیاتی
سود عملیاتی، باقیمانده سود پس از محاسبه هزینههای عملیاتی مرتبط با شرکت است که تمام هزینههای ضروری برای حفظ فعالیت منظور از سود خالص چیست؟ شرکت در آن لحاظ میگردد و فاکتورهای اضافی از آن حذف میشود و به شکل زیر محاسبه میگردد.
هزینه استهلاک هزینه کالای فروخته شده – هزینه عملیاتی – درآمد عملیاتی = سود عملیاتی
سود خالص
به میزان درآمدی که بعد از کسر هزینههای عملیاتی، مالی و مالیات به دست میآید، سود خالص گفته میشود. شرکتها سود خالص خود را از دو طریق افزایش میدهند.
1- افزایش بهرهوری یا کاهش هزینهها
2- افزایش درآمدها یا ایجاد رشد بالا
هزینههای عملیاتی – سود و زیان ناخالص = سود خالص
اقلام صورت سود و زیان چیست؟
درآمد یا میزان فروش صورت سود و زیان
درآمد فروش، مبلغی ست که از فروش محصولات یا خدمات حاصل میگردد که در قسمت بالای صورت نوشته میشود. این مقدار ناخالص است و هزینههای تولید محصول و مواد اولیه در آن آورده نشده است.
هزینههای توزیع و فروش صورت سود و زیان
این بخش از هزینهها، هزینههایی از قبیل تبلیغات، حملونقل، بازاریابی و هزینههای جانبی اما مهمی ست که در تمامی کسبوکارها و شرکتها، جهت فروش بیشتر کالاها و خدمات به مشتریان باید وجود داشته باشد.
هزینههای مالی صورت سود و زیان
هزینههای مالی صورت سود و زیان از بهره وامهای دریافتی و بهره اوراق قرضه به دست میآید.
سایر درآمدها در جدول سود و زیان
منظور از سایر درآمدها، درآمدهای غیر فرعی مازاد بر درآمد اصلی شرکت است که از محل فعالیتهای اصلی حاصل نمیشود.
هزینههای اداری صورت سود و زیان
هزینههایی که ارتباط مستقیم به تولید و عرضه کالا ندارد. مانند حقوق و دستمزدهای مدیریت و کارکنان، هزینه بخشهای مالی، منابع انسانی و …
مالیات بر درآمد صورت سود و زیان
مالیات بر درآمد صورت سود و زیان از سه بخش تشکیل میشود.
- مالیات برآوردی دوره فعلی
- مالیات دوره قبل
- هزینه مالیات معوق
سایر هزینههای صورت سود و زیان
شرکتها معمولاً علاوه بر هزینههای اصلی خود، هزینههایی دارند که زیرمجموعه هزینهها به حساب نمیآید. هزینههایی همچون تحقیق و توسعه، اختلال در ارزش سود و زیان ناشی از فروش سرمایهگذاریها و … جزء سایر هزینهها و در صورت هزینهها، آورده میشوند.
هزینه استهلاک صورت سود و زیان
هزینه استهلاک صورت سود و زیان، بیانگر هزینههای غیر نقدی ست که بر اساس مقررات مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم و مطابق با استانداردهای موجود، توسط حسابداران تعیین میشوند.
مواردی همچون وسایل نقلیه، ساختمان، و سایر تجهیزاتی که بهعنوان داراییهای غیر نقدی و بلندمدت یک شرکت محسوب میشوند و در طول مدتزمان ممکن است فرسوده شوند یا ارزششان کم گردد، شامل هزینههای استهلاک میگردند.
بهای تمامشده کالای فروش رفته یا هزینههای فروش صورت سود و زیان
هزینههای فروش صورت سود و زیان نشاندهنده هزینه کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه داده در طول دوره مالی ست که شامل نیروی انسانی، هزینه استهلاک، مواد اولیه و در شرکتهای تولیدی شامل هزینههای تولید مانند دستمزد مستقیم، سربار ساخت و … میگردد.
تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان
ترازنامه، وضعیت مالی شرکت را در یک تاریخ و زمان معین بیان میکند اما صورت سود و زیان، تمام عملکرد مالی را در یک بازه و دوره زمانی مشخص میکند. ترازنامه، اطلاعات مرتبط با دارایی، بدهی و حقوق سهامداران شرکت است اما صورت سود و زیان با درآمدها و هزینهها سروکار دارد.
جمعبندی
صورت سود و زیان یکی از سه اصل اساسی صورتهای مالی حسابداری است که بیانگر راندمان مالی شرکت در طول یک دوره است. تهیه گزارش صورت سود و زیان از اهمیت و ضرورت فوقالعادهای برخوردار است. شرکتها و صاحبان مشاغل باید بهصورت مرتب، وضعیت مالی خود را مورد ارزیابی قرار دهند تا بدانند کجا و چه میزان به اهداف مالی موردنظرشان دست یافتهاند و چه مقدار ضرر و زیان متوجه شرکت گردیده است.
اگر برای محاسبه سود و زیان شرکت خود به مشاوره نیاز دارید میتوانید به صفحه خدمات مالی نامی حساب ناربن مراجعه نمایید.
حاشیه سود خالص و عملیاتی؛ معیاری برای بررسی میزان سودسازی شرکتها
مسائل مالی همیشه جایگاه ویژهای در تحلیل و بررسی شرکتها دارند. از EPS گرفته تا صورتهای مالی، همگی میتوانند عملکرد یک شرکت را برای سهامداران عیان کنند. سهامداران شاخصهای فراوانی را در این میان بررسی میکنند تا بتوانند بهترین سهام را خریداری کنند. در همین خصوص، حاشیه سود خالص و عملیاتی از جمله مهمترین شاخصهایی هستند که برای بررسی وضعیت مالی و سودسازی شرکتها از آنها کمک گرفته میشود. این دو پارامتر همچنین میتوانند بیانگر توانایی شرکت در مدیریت هزینهها باشند و به همین دلیل از معیارهای مهم در تصمیمگیری برای سرمایهگذاری هستند. اما حاشیه سود چیست و حاشیه سود خالص و عملیاتی چگونه بهرهوری شرکتها را نشان میدهند؟
حاشیه سود یعنی چه؟
پیش از آنکه به توضیح حاشیه سود خالص و عملیاتی بپردازیم، بهتر است ابتدا کمی در خصوص مفهوم حاشیه سود صحبت کنیم. حاشیه سود مشخص میکند که از هر یک ریال (یا دلار) فروش محصول، چه مقدار سود کسب میشود. به این منظور مقدار سود را پس از کسر مالیات، بر میزان فروش خالص تقسیم میکنند. حاشیه سود خود به دستههای مختلفی تقسیم میشود. حاشیه سود خالص و عملیاتی، حاشیه سود ناخالص و حاشیه سود قبل از مالیات، از جمله انواع حاشیه سود به شمار میروند.
حاشیه سود به صورت درصدی بیان میشود. مثلا حاشیه سود ۳۰ درصدی نشانگر آن است که درآمد خالص شرکت به ازای هر ریال برابر است با ۰.۳ ریال از کل درآمد شرکت. چنانچه شرکت از فروش هر ریال از محصولات خود پول بیشتری کسب کند، حاشیه سود او بالاتر میرود. همچنین به عنوان یک نکته نیز باید این مطلب را در نظر گرفت که معمولا زمانی که صحبت از حاشیه سود میشود، منظور حاشیه سود خالص است.
سهامداران با توجه به این فاکتور میتوانند سوددهی شرکتها را با یکدیگر مقایسه کنند. همچنین مدیران شرکت از شاخص حاشیه سود برای اندازهگیری تولید درآمد استفاده میکنند. بهترین شیوه در این میان آن است که حاشیه سود شرکت در چند دوره با شرکتهای مشابه و فعال در همان صنعت مقایسه شود.
نکته :
درست است که بررسی میزان سود خالص معیار مهمی در تحلیل بنیادی است و افراد زیادی به آن توجه میکنند تا سوددهی شرکت را متوجه شوند، اما نمیتوان فقط و فقط به سودهای خالص توجه کرد. این مسئله موجب میشود که عملکرد شرکت به صورت دقیق بررسی نشود. نسبتهای حاشیه سود به جای آنکه میزان داراییها، سهام و سرمایهگذاریهای شرکت را تخمین بزنند، میزان پولی را در نظر میگیرند که شرکت از فروش محصولات و داراییها و سرمایهگذاریها به دست خواهد آورد.
حاشیه سود خالص چیست؟
در صورتی که هزینههای عملیاتی، مالی و مالیات را از مجموع درآمد شرکت کسر کنیم، سود خالص به دست میآید. یعنی با کسر تمامی هزینهها از سود شرکت، سود خالص به دست میآید.
سود خالص ممکن است مثبت یا منفی باشد. چنانچه حاصل محاسباتی که به آن اشاره شد، منفی باشد، به آن زیان خالص گفته میشود.
شناسایی شرکتهای سودده با بررسی سود خالص انجام میشود. همچنین به منظور محاسبه سود هر سهم نیز از این معیار استفاده میشود. دقیقا به همین خاطر است که معمولا به جای عبارت سود خالص، از عباراتی نظیر درآمد خالص شرکت یا EPS استفاده میشود. زمانی که شرکتی در مسیر رشد درآمدها و کاهش هزینهها باشد، این مسئله نشان از بهبود سود خالص آن شرکت دارد.
بیشتر بخوانید
حاشیه سود خالص را در تحلیلها مورداستفاده قرار میدهند. تغییراتی که در این معیار حاصل میشود، بیانگر تغییرات در سود هر سهم است. به این ترتیب سرمایهگذاران قادر خواهند بود که میزان تغییرات سهام مختلف را در دورههای گوناگون به دست آورند. سپس میتوانند زمان مناسب را برای خرید سهم تشخیص دهند.
درصد حاشیه سود خالص نشان میدهد که از هر یک ریال فروش شرکت، چه اندازه از آن به سود خالص تبدیل شده است. مثلا اگر حاشیه سود خالص یک شرکت ۳۳ درصد باشد نشان میدهد که از هر ۱۰۰ ریال فروش شرکت، مبلغ ۳۳ ریال آن سود خالص است. لازم به ذکر است که افزایش سود خالص به دو طریق انجام میشود؛ یا از طریق افزایش مبلغ فروش شرکت و یا از طریق کاهش هزینهها.
نکات مربوط به بررسی حاشیه سود خالص
با استفاده از گزارش عملکرد دورهای شرکت، میتوان حاشیه سود خالص و ناخالص شرکتها را تحلیل و بررسی کرد اما به هر حال باید این امر را در نظر گرفت که ممکن است شرکتها حاشیه سود خالص یا ناخالص خود را کمتر از میزان واقعیاش نشان دهند. اما در گزارش میاندورهای، حاشیه سود خالص یا ناخالص شرکت به شکل صحیح و دقیق و درستی اعلام میشود.
چنانچه افزایش حاشیه سود خالص ناشی از افزایش فروش شرکت باشد، لازم است که دلیل آن نیز مشخص شود چرا که ممکن است در یک شرکت شاهد افزایش فروش باشیم؛ اما این افزایش ناشی از افزایش نرخها باشد. آن هم در شرایطی که مقدار فروش در مقایسه با گذشته کاهش پیدا کرده باشد. چنانچه منظور از سود خالص چیست؟ این اتفاق رخ دهد باید انتظار داشت که حاشیه سود ناخالص شرکت در آینده کم شود.
حاشیه سود عملیاتی چیست؟
حاشیه سود عملیاتی به میزان سودی گفته میشود که پس از پرداخت هزینههای متغیر و البته پیش از پرداخت بهره یا مالیات به دست میآید. در واقع این شاخص محاسبه میکند که میزان سود حاصل از هر یک ریال (یا دلار) فروش پس از پرداخت هزینههای متغیر تولید از جمله دستمزدها و مواد خام، چقدر است؛ ولی این محاسبات مربوط به زمانی است که بهره یا مالیات پرداخت نشده باشد.
درآمد عملیاتی که در محاسبه حاشیه سود عملیاتی به آن نیاز داریم، معادل با درآمد پیش از پرداخت بهره و مالیات است. به منظور اطلاع از نرخ درآمد عملیاتی و میزان فروش خالص برای هر شرکت، باید به صورتهای مالی مراجعه کرد. این اطلاعات در صورتهای مالی میاندورهای ماهانه، سهماهه، ششماهه و یا یکساله درج میشود. با مراجعه به سامانه جامع اطلاعرسانی ناشران (کدال) به آدرس www.codal.ir، میتوان به این اطلاعات دسترسی پیدا کرد.
نکاتی در خصوص حاشیه سود عملیاتی:
– سود عملیاتی بیانگر تفاوت میان سود ناخالص و هزینههای عملیاتی نظیر هزینههای اداری، توزیع، بازاریابی و فروش و سایر هزینههای عمومی است.
– حاشیه سود عملیاتی معیاری است که کنترل هزینههای عملیاتی در سودآوری شرکت را بررسی میکند.
– هرچه نسبت سود عملیاتی به میزان فروش عدد بزرگتری باشد، به این معناست که هم میزان سودآوری شرکت و هم میزان موفقیت در کاهش هزینههای عملیاتی زیاد است.
بیشتر بخوانید
روش محاسبه حاشیه سود خالص و عملیاتی
به منظور محاسبه سود عملیاتی لازم است که از فرمول زیر استفاده شود:
دقت کنید که درآمد عملیاتی که همان درآمد حاصل از کسر تمام هزینههاست، در صورت حساب سود و زیان شرکت باقی میماند. سود عملیاتی را نیز معمولا در بخش پایانی اظهارنامه درآمد درج میکنند.
مجددا یادآور میشویم که هنگام محاسبه حاشیه سود عملیاتی، درآمد عملیاتی در این فرمول، درآمدی است که قبل از پرداخت بهره و مالیات حاصل شده است. هزینه تمامی کالاهایی که به فروش رفته است و تمامی هزینههای معمول مربوط به فروش محصول و سایر هزینههای عمومی، از سود عملیاتی، درآمد خالص و سود خالص کسر میشود.
حاشیه سود خالص نیز از فرمول زیر به دست میآید:
محدودیتهای حاشیه سود خالص و عملیاتی
درست است که حاشیه سود فاکتور مهمی برای مقایسه شرکتهاست اما حاشیه سود خالص و عملیاتی را تنها میتوان به منظور مقایسه شرکتهایی که در یک زمینه فعالیت میکنند، مورد استفاده قرار داد. منظور شرکتهای فعال در یک صنعت خاص است. همچنین در حالت ایدهآل، بهتر است شرکتهایی که قصد مقیسه آنها را دارید، مدلهای فروش و تجاری و کسبوکار یکسانی هم داشته باشند.
هنگامی که شرکتهای مختلف در صنایع مختلف فعالیت میکنند، مدلهای تجاری آنها نیز متفاوت خواهد بود. بدیهی است که این مسئله تفاوت در حاشیه سود عملیاتی را در پی دارد. به همین دلیل مقایسه کردن شرکتهایی که با هم تفاوت دارند کار منطقی و عاقلانهای به نظر نمیآید.
مثلا برخی از شرکتها اقدام به فروش اجناس گرانقیمت میکنند و سود بالایی به دست میآورند. این مسئله در حالی است که ممکن است موجودی کالا و هزینههای سربار این شرکت کم باشد. همچنین شاید درآمد شرکت متوسط باشد اما حاشیه سود آن بالا باشد.
در سمت دیگر، شرکتهایی که کالاهایی اساسی تولید میکنند، نیازمند استخدام نیروی کار بیشتر و برخورداری از فضای بزرگتری هستند. این شرکتها موجودی کالای بیشتری دارند و هزینه سربار نیز در آنها به نسبت بالاست. در این شرکتها ممکن است درآمد بالا باشد اما حاشیه سود آنها پایین است.
فراموش نکنید که درآمد عملیاتی یا همان درآمد پیش از پرداخت بهره و مالیات و استهلاک، با جریان نقدی تفاوت دارد. افزایش در حساب یا سرمایه در گردش شرکتها به منظور تامین هزینههای لازم برای تولید و حفظ پایه دارایی شرکت در درآمد عملیاتی در نظر گرفته نمیشود، حال آنکه در جریان نقدی چنین نیست. بهعلاوه مدیران شرکتها با بررسی حاشیه سود عملیاتی، به این مسئله پی میبرند که افزایش جمع کل درآمد شرکت از طریق کدامیک از پروژهها اتفاق میافتد. البته شیوههای تخصیص هزینههای سربار، کار دشوار و پیچیدهای است و نباید از این مسئله غافل بود.
کاربرد حاشیه سود
حاشیه سود پایین را میتوان چنین برداشت کرد که سوددهی شرکت وضعیت ایمنی ندارد. چنانچه یک شرکت با حاشیه سود پایین با کاهش فروش مواجه شود، میزان حاشیه سود آن کمتر هم خواهد شد. در این شرایط، حاشیه سود میتوان خنثی یا به طور کلی منفی شود.
حاشیه سود پایین اطلاعات زیادی در دل خود دارد. یعنی میتوان دریافت که شرایط یک صنعت یا شرایط کلان اقتصادی چگونه است. به عنوان مثال، کم بودن حاشیه سود یک شرکت، میتواند اینگونه تعبیر شود که میزان فروش آن شرکت در مقایسه با سایر شرکتهای فعال در همان صنعت کمتر است. یا میتواند به این معنا باشد که صنعتی که شرکت مذکور در آن فعال است، شرایط نامطلوبی دارد.
همچنین حاشیه سود پایین یعنی مخارج نسبت به درآمد بیشتر است. این امر میتواند ناشی از این مسئله باشد که مشکلات مدیریتی در شرکت وجود دارد و در نتیجه، مدیران میکوشند که هزینهها را پایین نگه دارند. مخارج بالا میتواند در پی دلایل متعددی رخ دهد.
به عنوان مثال ممکن است شرکت موجودی زیادی از یک کالا داشته باشد که از میزان فروشش بیشتر است. یا ممکن است شرکت بیش از اندازه بزرگ و گسترده باشد و به این دلیل به کارمندان و فضای بیشتری نیاز داشته باشد. این مسئله طبیعتا نیازمند هزینههای بیشتری است.
در سمت دیگر، حاشیه سود بالا حاکی از آن است که شرکت میتواند به شکلی مطلوب، هزینهها را کنترل کند. به علاوه استراتژیهای قیمتگذاری نیز گهگاه در حاشیه سود خودنمایی میکند. مثلا با مشاهده حاشیه سود پایین، میتوان حدس زد کالاها با قیمت کمتری به فروش میرسند.
جمعبندی
به طور کلی حاشیه سود مفهومی است که در تحلیل سودآوری شرکتها کاربرد دارد. حاشیه سود را از تقسیم میزان سود به فروش شرکت به دست میآورند. سود عملیاتی، تفاوت سود خالص و هزینههای علمیاتی نظیر تمامی هزینههای عمومی، اداری، بازاریابی و فروش را نشان میدهد. نسبت سود عملیاتی به میزان فروش، حاشیه سود عملیاتی نام دارد. این معیار نشان میدهد که شرکت چقدر در کنترل هزینههای عملیاتی سودآوریاش موفق است. هرچه این نسبت بزرگتر باشد، به منزله سودآوری بیشتر و کاهش هزینههای عملیاتی است.
در سمت دیگر، با سود خالص سروکار داریم. سود خالص از کسر هزینههای عملیاتی، مالی و مالیات از مجموع درآمد شرکت به دست میآید. در واقع به بیان ساده، میتوان گفت سود خالص مقدار سود باقیمانده شرکت پس از کسر تمامی هزینههاست. با محاسبه نسبت سود خالص به میزان فروش، حاشیه سود خالص به دست میآید. این شاخص بیانگر میزان کنترل مطلوب هزینههای غیرعملیاتی و سودآوری شرکتها است و نشان میدهد که شرکت از بازدهی بالایی برخوردار است.
حسابداران خبره
در مورد تقسیم سود میان سهام داران توسط مجمع عمومی باید بین دو فرض تفکیک قائل شویم:
فرض وجود سود قابل تقسیم و فرض عدم آن.
الف) فرض وجود سود قابل تقسیم
«سود قابل تقسیم عبارت است از سود خالص سال مالی شرکت منهای زیانهای سالهای مالی منظور از سود خالص چیست؟ قبل و اندوخته قانونی . و سایر اندوخته های اختیاری بعلاوه سود قابل تقسیم سالهای قبل که تقسیم نشده است»(ماده 239 لایحه قانونی 1347).
1.سود خالص. همان طور که گفتیم، ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت بیانگر میزان درآمد شرکت و نیز هزینه ها و استهلاکات و ذخیره ها در سال مالی است. «سود خالص شرکت در هر سالی مالی عبارت است از درآمد حاصل در همان سال مالی منهای کلیه هزینه ها و استهلاکات و ذخیره ها»(ماده 237 لایحه قانونی 1347). هرگاه درآمد شرکت بیش از هزینه ها و استهلاکات باشد، شرکت دارای سود خالص است؛ در صورت عکس معلوم می شود که شرکت، به میزان تفاوت بین درآمد و هزینه ها، متحمل زیان شده است.
اندوخته قانونی. طبق روال گذشته(ماده 57 ق.ت) در لایحه 1347 تمام شرکتهای سهامی مکلف اند مبلغی از سود خالص را به عنوان اندوخته قانونی کنار بگذارند.
[1] این مبلغ معادل یک بیستم سود خالص شرکت پس از وضع زیانهای وارد آمده در سالهای قبل است(ماده 238 لایحه قانونی 1347). «همین که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه شرکت رسید موضوع کردن آن اختیاری است و در صورتی که سرمایه شرکت افزایش یابد کسر یک بیستم مذکور ادامه خواهد یافت تا وقتی که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه بالغ گردد»(ماده 140 لایحه قانونی 1347).
قانون گذار برای مصرف اندوخته قانونی پیش بینی خاصی نکرده است؛ از این رو، شرکت می تواند برای فعالیتهای مختلفی که می خواهد آن را به کار برد. در هر صورت، اندوخته قانونی از بدیهیهای شرکت منظور از سود خالص چیست؟ به صاحب سهم است ـ هرچند وجود آن توان مالی شرکت را بیشتر می کند.
هدف قانون گذار از پیش بینی اندوخته قانونی بالا بردن تضمین طلب طلبکاران از شرکت است؛ بنابراین، ضمن الزامی کردن اندوخته مزبور مقرر کرده است که هرگاه تصمیم مجمع عمومی در مورد تقسیم سود میان سهام داران متضمن کسر اندوخته قانونی نباشد، باطل است(ماده 238 لایحه قانونی 1347).
اندوخته اختیاری. منظور از اندوخته اختیاری اندوخته ای است که شرکت مختار است، در صورت تصمیم مجمع عمومی مبنی بر عدم تقسیم سود میان سهام داران، بنا بر تصمیم این مجمع، آن را کنار بگذارد. اطاق اندوخته اختیاری به این نوع اندوخته به دلیل آن است که، بر خلاف اندوخته قانونی، شرکت ملزم به کنار گذاشتن آن نیست.
[۲] اندوخته اختیاری را نباید منظور از سود خالص چیست؟ با ذخیره هایی که قانون گذار پیش بینی کرده است اشتباه کرد. این ذخیره ها در ترازنامه شرکت قید می شود و به مصارفی می رسد که در ماده 234 لایحه قانونی 1347 ذکر شده است.
از آنجا که مجمع عمومی، به عنوان نهاد تصمیم گیرنده در مورد اندوخته اختیاری، ممکن است از اختیار خود سوء استفاده کند و مبالغ هنگفتی را بابت اندوخته اختیاری کنار بگذارد و بدین ترتیب حقوق صاحبان سهام اقلیت که می خواهند سود سالانه حاصل از سرمایه گذاری خود را دریافت کنند ضایع شود، قانون گذار ایران، روش منطقی ذیل را در پیش گرفته است:
«تقسیم سود و اندوخته بین صاحبان سهام فقط پس از تصویب مجمع عمومی جایز خواهد بود، و در صورت وجود منافع، تقسیم 10 درصد از سود ویژه سالانه [یعنی سود خالص موضوع ماده 237 لایحه قانونی 1347] بین صاحبان سهام الزامی است». این قاعده که در ماده 90 لایحه مذکور مقرر شده است، از مواردی است که قانون گذار برای جلوگیری از سوء استفاده از حق اکثریت و به نفع اقلیت سهام داران پیش بینی کرده است؛ بنابراین، مجمع عمومی نمی تواند پس از وضع اندوخته قانونی از سود خالص تصمیم بگیرد بقیه را بابت اندوخته اختیاری کنار بگذارد، بلکه باید اندوخته اختیاری را طوری وضع کند که بتوان 10 درصد از سود خالص را بین صاحبان سهام تقسیم کرد.
مبلغ سود قابل پرداخت:
به موجب ماده 240 لایحه قانونی 1347:« مجمع عمومی پس از تصویب حسابهای سال مالی و احراز اینکه سود قابل تقسیم وجود دارد، مبلغی از آن را که باید بین صاحبان سهام تقسیم شود تعیین خواهد نمود. علاوه بر این، مجمع عمومی می تواند تصمیم بگیرد که مبالغی از اندوخته هایی که شرکت در اختیار دارد[یعنی اندوخته های اختیاری] بین صاحبان سهام تقسیم شود؛ در این صورت، در تصمیم مجمع عمومی باید صریحاً قید شود که مبالغ مورد نظر از کدام یک از اندوخته ها باید برداشت تقسیم شود. هر سودی که بدون رعایت مقررات قانونی تقسیم شود، منافع موهوم تلقی خواهد شد. نحوه پرداخت سود قابل تقسیم توسط مجمع عمومی تعیین می شود. ». مجمع عمومی ممکن است تصمیم بگیرد سود اختصاص نیافته به صاحبان سهام فوراً به آنها پرداخت شود. همچنین ممکن است تاریخی را که از آن تاریخ پرداخت سود شروع شده است، معین کند. اگر مجمع اخیر در م ورد تاریخ تصمیم نگرفته باشد هیئت مدیره می تواند آن را معین کند، ولی در هر حال پرداخت سود باید ظرف هشت ماه پس ازتصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سود انجام پذیرد(قسمت اخیر ماده 240 لایحه قانونی 1347). از تاریخ تصمیم گیری مجمع عمومی در مورد اختصاص سود به سهام داران، صاحبان سهام بابت سود اختصاص یافته به خود طلبکار شرکت تلقی می شوند و در صورت ورشکستگی شرکت نیز در ردیف دیگر طلبکاران شرکت در غرما قرار می گیرند.
سود قابل تقسیم ممکن است به صورت نقد به سهام داران پرداخت شود. همچنین ممکن است به میزان ارزش سود مذکور سهام جدید به آنان داده شود. طریق اخیر یکی از طرق افزایش سرمایه شرکت است که در جای خود درباره آن صحبت خواهیم کرد.
ب)فرض عدم سود قابل تقسیم
هرگاه حسابهای شرکت بیانگر عدم وجود سود قابل تقسیم باشد، پرداخت هیچ گونه وجهی به صاحبان سهام میسر نیست و اگر وجهی به آن پرداخت شود، در حکم پرداخت سود موهوم است که قانون گذار آن را محکوم کرده و برای تخلف از این قاعده مجازات کیفری معین نموده است(بند یک ماده 258 ناظر بر ماده 240 لایحه قانونی 1347).
[3] هرگاه شرکت زیان کرده باشد در دفاتر ذکر می شود تا در دوره مالی بعدی در تقسیم سود احتساب شود. راه حل دیگر این است که برای جبران زیان از اندوخته ها استفاده شود. البته، اگر زیان وارد آمده معادل نصف سرمایه یا بیشتر باشد، صاحبان سهام باید دعوت شوند تا ضمن تشکیل جلسه مجمع عمومی فوق العاده در مورد انحلال یا ابقای شرکت تصمیم گیری کنند(ماده 141 لایحه قانونی 1347).
[1] - قانون گذار در ماده 57 قانون تجارت 1311 از سرمایه احتیاطی صحبت کرده است که همان اندوخته قانونی فعلی است.
[2] - به موجب ماده مذکور، پایین آمدن ارزش دارایی ثابت شرکت به هر علتی باید در استهلاکات قید شود. برای جبران کاهش احتمالی ارزش دیگر اقلام دارایی و زیانها و هزینه های احتمالی باید ذخیره لازم منظور گردد.
[3] - البته، باید توجه کرد که تقسیم هر سود موهومی بین صاحبان سهام مجازات کیفری ندارد، بلکه باید شرایط ذیل محقق گردد: تقسیم سود موهوم بدون صورت دارایی و ترازنامه یا به استناد صورت دارایی و ترازنامه مزور (بند یک ماده 258 لایحه قانونی 1347).
سود و زیان انباشته چیست
سود و زیان انباشته، یکی از حساب های مالی دائمی مرتبط با سال های گذشته فعالیت اقتصادی یک شرکت یا نهاد است. نحوه محاسبه این حساب، بدین صورت بوده که حاصل جمع سود انباشته ابتدايی دوره و خالص سود و زیان، از سود سهام نقدی و سود سهم، کسر شده و عدد حاصل، سود و زیان انباشته آن دوره مالی خواهد بود.
برای مشاوره سود و زیان انباشته
برای مشاوره سود و زیان انباشته
عناوین اصلی این مقاله
با توجه به اهمیت اقتصاد در دنیای امروز، تمامی شرکت های سرمایه گذار، نهاد ها، سازمان ها و شرکت های فعال سهامی و یا شرکت های غیر سهامی، می بایست با مقوله حساب های مختلف و چگونگی مدیریت آن ها جهت پیشرفت در زمینه اقتصاد کاری خود، آشنایی کامل داشته باشند.
یکی از انواع این حساب ها، حساب سود و زیان انباشته می باشد. تمامی فعالان در حوزه اقتصادی، جهت بررسی و محاسبه فعالیت اقتصادی که واحد شغلی آن ها، در طول سال های فعالیت و به ویژه در یک سال اخیر داشته است، لازم است، محاسبه حساب سود و زیان انباشته را انجام دهند.
به دلیل اهمیت حساب سود و زیان انباشته، برای نهاد های مختلف اقتصادی، در ادامه، مطالبی در رابطه با اینکه سود و زیان انباشته چیست و نحوه محاسبه آن چگونه است، جایگاه سود و زیان انباشته در صورت های مالی و همچنین، نمونه ای از این صورت حساب، آورده شده است.
سود و زیان انباشته چیست
سود و زیان انباشته، یکی از انواع صورت حساب های مالی دائمی، برای نهاد های اقتصادی، حتی شرکت های بسیار کوچک، محسوب می شود. سود و زیان انباشته، صورت حسابی با ماهیت دائمی بستانکار است که پس از انجام محاسبات، می تواند بستانکار و یا بدهکار شود که این مقوله نیز بستگی به فعالیت های صورت گرفته در طول سال مالی خواهد داشت.
افرادی که قصد تاسیس شرکت، به صورت اینترنتی را دارند، می توانند از طریق سامانه جامع ثبت شرکت ها، اقدام نمایند.
این نوع از حساب مالی، امکان دارد در سال کاری جاری، انجام گرفته، اما سود و زیان آن، مرتبط با سال های گذشته فعالیت اقتصادی آن نهاد باشد. بر این اساس، به آن، سود و زیان انباشته می گویند. مانده حساب از سود و زیان انباشته هر سال کاری، بر روی هم انباشته می شود و با توجه به اینکه این حساب، جزو حساب های تراز نامه ای می باشد، انتقال آن به هیچ حسابی امکان پذیر نبوده و به سال مالی بعدی، منتقل می شود.
محاسبه صورت حساب سود و زیان انباشته، می بایست بسیار دقیق صورت بگیرد، زیرا این حساب، پیوندی میان صورت درآمد های هر نهاد و تراز نامه می باشد و بررسی و کاوش در رابطه با سود و زیان انباشته، بسیار گسترده است. همچنین، حساب سود و زیان انباشته، در صورت های مالی، از جایگاه ویژه ای برخور دار می باشد.
اشخاصی که قصد دارند، اقدام به ثبت شرکت نمایند، می بایست تمامی روال قانونی ثبت شرکت را به صورت حضوری از طریق مراجعه به اداره ثبت شرکت و یا اینترنتی از طریق سامانه ثبت شرکت ها انجام دهند. برای راهنمایی بیشتر در رابطه با مراحل ثبت شرکت، به لینک زیر مراجعه کنید.
حتما بخوانید: ثبت شرکت
نحوه محاسبه سود و زیان انباشته
حساب سود و زیان انباشته، زنجیره ای کارآمد را بین صورت درآمد های یک شرکت و تراز نامه ایجاد می کند و پس از محاسبه این حساب، در صورتی که مثبت باشد، شرکت ها می توانند سود حاصل از این حساب مالی را در زمینه فعالیت های اقتصادی، تحقیق و توسعه و رشد شرکت خود و یا حتی پرداخت بدهی، به کار گیرند. در ادامه، در رابطه با نحوه محاسبه سود و زیان انباشته، توضیحات لازم ارائه شده است.
محاسبه حساب سود و زیان انباشته، در پایان هر سال مالی، می بایست بر اساس فرمول نحوه محاسبه آن، صورت گیرد که ممکن است سود و زیان انباشته، مثبت بوده و یا حتی حاصل این حساب، به صورت منفی باشد. در ادامه، فرمول محاسبه سود و زیان انباشته، آورده شده است.
سود انباشته = سود انباشته ابتدايی دوره + خالص سود و زیان – سود سهام نقدی – سود سهم
هنگام محاسبه سود و زیان انباشته، در اصل، می توان گفت ماهیت آن، خنثی است؛ زیرا به طور قطع، نمی توان گفت که این حساب، بستانکار و یا بدهکار است. بنابراین، اگر حساب مالی مرتبط با سال مالی گذشته باشد، در سال مالی کنونی، حساب سود و زیان انباشته، ممکن است بدهکار و یا بستانکار شود.
نکته : البته این موضوع را باید در نظر گرفت که سود و زیان انباشته، در برخی دوره های مالی، ممکن است، مثبت نباشد؛ زیرا، ممکن است که خالص زیان های سال مالی جاری، از میزان سود انباشته ابتدای دوره جاری، بیشتر باشد. همچنین، توزیع سود سهام، بیشتر از تراز سود و زیان انباشته نیز می تواند باعث منفی شدن این حساب مالی شود.
پس از محاسبه سود و زیان انباشته، در پایان هر سال مالی، کل مانده حساب، به عنوان در آمد دوره گذشته با در آمد سال جاری، منهای سود سهام پرداخت شده به سهامداران، در تراز نامه درج می گردد. سپس، در ابتدای سال مالی دوره جدید، میزان سود انباشته در دوره گذشته، به عنوان سود و زیان انباشته در ابتدای دوره سال مالی جدید، منظور می گردد.
توجه داشته باشید، بهتر است، در پایان هر سال مالی، خلاصه حساب سود و زیان پایان دوره، به حساب سود و زیان انباشته انتقال داده شود. زیرا، این عمل، امکان دریافت گزارش دقیق میزان سود و زیان هر دوره مالی را فراهم می کند.
همچنین، برای محاسبه سود و زیان انباشته شرکت های سرمایه گذار در شرکت سپرده گذاری مرکزی نیز این شرکت ها، هر ساله، می بایست جهت تصویب صورت های مالی سالیانه، مجمع های عمومی را برای بررسی گزارش هیئت مدیره خود برگزار نمایند.
در زمان برگزاری مجامع عمومی سالیانه، بازدهی سهام در طول سال مالی، اعلام و بررسی می شود. پس از بررسی های صورت گرفته، در صورتی که سودی وجود داشته باشد، به عنوان سود خالص که تمامی هزینه ها و مالیات از آن کسر شده است، اعلام می گردد.
پس از مشخص شدن میزان سود خالص، این مقدار را بر تعداد کل سهام، تقسیم می کنند و این، میزان سودی است که به ازای هر سهم شرکت، بدست می آید که به عنوان EPS سهام می باشد. در این حالت، اگر بازدهی سهام شرکت، مثبت باشد، بخشی از EPS سهام را میان سهامداران تقسیم می کنند و بخشی دیگر از آن را به عنوان سود انباشته شرکت سرمایه گذار، ذخيره کرده يا از زیان انباشته سال های مالی گذشته آن شرکت، کسر می کنند.
همچنین، اگر سهام شرکت در طول سال مالی خود، بازدهی منفی داشته باشد، مقدار زیان آن از سود های انباشته دوره های گذشته، کسر می شود و اگر شرکت سرمایه گذار، سود انباشته ای از سال های گذشته نداشته باشد، زیان آن، در حال حاضر، به عنوان زیان انباشته محسوب می شود.
با توجه به تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار در مجلس، تمامی شرکت های سرمایه گذار در شرکت سپرده گذاری مرکزی، ملزم به پرداخت سود سهام، از طریق سامانه جامع اطلاعات مشتریان و یا همان سجام برای سهامداران می باشند. برای راهنمایی بیشتر، در رابطه با نحوه پرداخت سود سهام از طریق سامانه سجام، به لینک زیر مراجعه کنید.
جایگاه سود و زیان انباشته در صورت های مالی
در بخش های قبل به این سوال، پاسخ دادیم که سود و زیان انباشته چیست و نحوه محاسبه آن را توضیح دادیم. با توجه به جایگاه ویژه حساب سود و زیان انباشته در صورت حساب های مالی هر شرکت، اگر در صورت های مالی، تغییراتی داده شود، تغییراتی در حقوق صاحبان سهام شرکت، صورت می گیرد و همچنین، دیگر تغییرات مالی، نیز در سود و زیان انباشته، تاثیر گذار می باشد. به همین دلیل، در ادامه، در رابطه با جایگاه سود و زیان انباشته در صورت های مالی، توضیحات لازم آورده شده است.
افرادی که قصد دریافت استعلام شرکت، به صورت اینترنتی را دارند، می توانند از طریق مراجعه به سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کل کشور، اقدام نمایند.
حساب سود و زیان انباشته، در صورت های مالی، جزو زیر گروه سود و زیان دوره محسوب می شود و همچنین، در دیگر تغییرات مالی، همانند گردش حساب اندوخته های قانونی و اختیاری، سود انباشته و حساب های مرتبط با اقلامی که با توجه به استاندارد های حسابداری به صورت مستقیم به حقوق صاحبان سهام اضافه شده اند، منظور می گردد.
همچنین، شرکت ها ملزم می باشند که در صورت هرگونه تغییر در افزایش و یا کاهش سرمایه در صورت های مالی، این تغییرات را در یادداشت های شفاف سازی، نیز درج نمایند.
افرادی قصد تاسیس یک شرکت جدید را دارند، لازم است بدانند که پس از ثبت شرکت می بایست یک اعلامیه تاسیس شرکت که سهامی عام و یا سهامی خاص می باشد، به مرجع ثبت شرکت ها ارسال گردد که به آن اظهار نامه ثبت شرکت می گویند. برای راهنمایی بیشتر، در رابطه با نحوه ثبت اظهارنامه ثبت شرکت و همچنین، مشاهده نمونه ای از اظهارنامه ثبت شرکت، به لینک زیر مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: اظهارنامه ثبت شرکت
نمونه صورت حساب سود و زیان انباشته
در بخش های قبل، در رابطه با حساب سود و زیان انباشته، نحوه محاسبه این حساب مالی و همچنین، جایگاه ویژه آن در صورت های مالی، توضیح دادیم؛ در ادامه، نمونه ای از حساب سود و زیان انباشته یک شرکت سرمایه گذاری نیز به صورت تصویری آورده شده است.
همچنین، افراد می توانند برای دسترسی به وضعیت سود و زیان انباشته شرکت های سرمایه گذار مختلف در بورس اوراق بهادار، به صورت اینترنتی، از طریق سایت کدال اقدام نمایند. برای راهنمایی بیشتر، در رابطه با نحوه ورود به سایت کدال، به لینک زیر مراجعه کنید.
در ادامه بخوانید: سایت کدال
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سود و زیان انباشته در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون سود و زیان انباشته آن پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- ✔️سود و زیان انباشته چیست؟
✔️سود و زیان انباشته یکی از حساب های دائمی برای شرکت های سهامی و یا شرکت های غیر سهامی محسوب می شود که در متن مقاله نیز در رابطه با آن توضیحات بیشتری آورده شده است.
2- ✔️نحوه محاسبه سود و زیان انباشته به چه صورت می باشد؟
✔️سود و زیان انباشته از طریق فرمول محاسبه آن که سود انباشته برابر است با سود انباشته ابتدايی دوره به علاوه خالص سود و زیان منهای سود سهام نقدی و سود سهم محاسبه می گردد که در متن مقاله نیز جزئیات آن آورده شده است.
3- ✔️سود و زیان انباشته در صورت های مالی چه جایگاهی دارد؟
✔️سود و زیان انباشته در تغییراتی که در صورت های مالی صورت می گیرد تاثیر بسزایی دارد که در متن مقاله نیز توضیحات بیشتری در رابطه با جزئیات آن آورده شده است.
دیدگاه شما