بازار پول

انواع بازارهای مالی

ممکن است تصور کنید که بازار مالی نیز همانند بازارهای خرید‌و‌فروش کالا نیازمند حضور فیزیکی افراد جهت معامله است؛ اما بازارهای مالی تعریف جداگانه‌ای دارند. در این بازارها افراد دارایی‌های مالی خود را مبادله می‌کنند. این دارایی‌ها شامل طلا، وجه نقد، اوراق بهادار و اوراق قرضه و‌غیره می‌شود.

این نوع از تبادلات موجب شکل‌گیری ارتباط بین افراد فقیر و سرمایه‌دار خواهدشد. به بیان دیگر بازارهای مالی موجب انتقال سرمایه‌های راکد به بخش‌های صنعتی و تولیدی می‌شوند که به آن احتیاج دارند. این بازارها تنها به بورس اوراق بهادار محدود نیستند و انواع مختلفی دارند. بنابراین در این نوشته با انواع بازارهای مالی آشنا می‌شوید.

انواع بازارهای مالی

تقسیم‌بندی انواع بازارهای مالی بر‌اساس عوامل خاصی انجام می‌شود. بین انواع مختلف آن، مواردی همچون بازار بدهی، بازار سهام، بازار پول، بازار سرمایه و‌ غیره از اصلی‌ترین انواع بازار سرمایه‌گذاری هستند. به‌همین جهت در ادامه هر یک را بیشتر بررسی می‌کنیم.

بازار پول

بازار پول در ابتدا با هدف کاهش نقدینگی اضافی در دست اشخاص به‌وجود آمد. این کاهش نقدینگی توسط بانک‌ها و با هدف کاهش هجوم افراد به بازار کالا ایجاد شد. تا زمانی که افراد بابت نقدینگی موجود در حساب خود سود دریافت می‌کردند و منابع مالی آن‌ها امکان اعطای تسهیلات به بخش‌های تولیدی را فراهم می‌کرد؛ این بازار موجب کاهش تورم در بازار کالا و خدمات شده‌بود. با شروع بحران اقتصادی مردم نقدینگی خود را از بانک‌ها خارج کردند و بازار پول دچار ضعف شد.

هرگونه ابزار یا دارایی که قابلیت نقدینگی بالایی را داشته‌باشد و جایگزین پول بشود؛ در این بازار قابل داد‌و‌ستد است. البته سررسید این منابع باید کم‌تر از یک سال باشد. این منابع شامل اوراق بهادار با سررسید سه ماه تا یک سال، انواع حواله و سپرده است. نکته مهم در رابطه با نرخ بهره در بازار پول این است که هر اندازه مدت نگهداری از آن بیشتر شود؛ نرخ بهره نیز افزایش پیدا می‌کند.

بازار سرمایه

پس از ضعف بازار پول، بازار سرمایه جهت ایجاد تعادل و کنترل تورم به‌کار گرفته شد. به این ترتیب، افراد سرمایه مازاد خود را به‌جای نگهداری در سپرده‌های بانکی، در بازار بورس سرمایه‌گذاری کردند. در بازار سرمایه، اوراق بهاداری که سررسید آن‌ها بیش از یک سال است؛ داد‌و‌ستد می‌شوند. این بازار خود به دو بخش اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.

در بازار اولیه سرمایه تشکیل می‌شود و یکی از انواع بازارهای مالی است که اوراق بهادار نخستین بار در آن مبادله می‌شوند. بازار ثانویه این امکان را برای اوراق بهاداری که یک بار معامله شده‌اند؛ فراهم می‌کند که مجدداً خرید‌و‌فروش شوند. باید بدانید که بازار بورس نوعی بازار ثانویه است. قیمت اوراق بهاداری همچون سهام در بازار ثانویه، براساس عملکرد شرکت تعیین می‌شود و افزایش بهای آن از سیاست‌های مدیریتی شرکت تاثیر می‌گیرد.

جهت انجام معاملات بورس از بازار مذاکره و کارگزاری استفاده می‌شود. در بازار مذاکره خریدار و فروشنده به‌طور مستقیم با یکدیگر معامله می‌کنند. در‌صورتی که تعداد طرفین معامله به شمار شخصی نرسد؛ افراد از یک کارگزار استفاده می‌کنند. این شخص در مقابل دریافت کمیسیون، خریدار یا فروشنده مناسب را پیدا می‌کند.

تفاوت بازار پول و بازار سرمایه

از مواردی که به آن اشاره شد؛ ابزارهای مالی متفاوت در بازار پول و بازار سرمایه و مدت زمان سرمایه‌گذاری در این دو نوع از بازارهای مالی بود. یک نکته مهم در رابطه با تفاوت بین این دو این است که در بازار پول، سرمایه‌گذار قادر است که هرزمان که مایل باشد؛ منابع مالی خود را از آن خارج کند. به‌طوری که این مسئله سیستم مالی کشور را دچار اختلال می‌کند اما در بازار سرمایه، منابع مالی بدون جایگزین از بازار حذف نخواهندشد.

به‌همین جهت، دولت نیز این امکان را خواهد‌داشت که نقدینگی را مهار کند. این نکته در بازارهای دیگر قابل‌اجرا نیست. شاید همین مسئله باعث می‌شود که دولت‌ها از این نوع بازار پشتیبانی کنند.

بازار بدهی

در این نوع از انواع بازارهای مالی، شرایط با دیگر بازارها بسیار متفاوت است. زیرا اوراق بدهی همانند اوراق قرضه دولتی داد‌و‌ستد می‌شود.

بازار سهام

در بازار سهام سرمایه‌گذاری شکل به‌خصوصی دارد. به‌طوری که این امر با استفاده از خرید‌و‌فروش سهام در این نوع از بازار انجام می‌شود. اما امروزه بسیاری از افراد در این بازار فعالیت دارند.

بازار جهانی

این مورد از انواع بازارهای مالی، گردش مالی فراوانی دارد و سرمایه‌گذاری در آن در ابعاد کلان انجام می‌شود. در این بازارها مواردی همچون طلا و نقره و فلزات گران‌بها، سهام شرکت‌های بزرگی همچون مایکروسافت، آمازون و‌غیره، ارز و محصولات پتروشیمی مبادله می‌شود.

نقش نرم‌افزارهای مدیریت مالی بر رصد انواع بازارهای مالی

در دنیای امروز نزدیک‌ترین و در دسترس‌ترین وسیله برای اشخاص تلفن همراه است. بنابراین با کمک انواع اپلیکیشن‌های تلفن همراه، امکان انجام امور روزمره وجود دارد. به‌همین جهت اپلیکیشن مدیریت مالی شخصی فانوس یک بستر مناسب جهت کنترل و رصد منابع مختلف در انواع بازارهای مالی است.

با کمک این برنامه، مشاهده ارزش به‌روز دارایی‌هایی همچون دلار، طلا، سهام و‌غیره امکان‌پذیر است. کلیه گزارش‌های مالی شخص را در خود ثبت خواهدکرد.

نتیجه‌گیری

در این مقاله گفته‌شد که انواع بازارهای مالی با هدف جلب سرمایه مازاد افراد مختلف پدید آمده‌اند که جهت فعالیت در آن‌ها به حضور فیزیکی افراد نیازی نیست. از جمله بازارهای مهم مالی باید به بازار پول، بازار سرمایه، بازار سهام، بازار بدهی و بازار جهانی اشاره کرد که در رابطه با هر یک از آن‌ها توضیح داده‌شد.

بازار بورس که این روزها بحث سرمایه‌گذاری در آن بسیار داغ است؛ نوعی بازار سرمایه ثانویه به‌شمار می‌رود که در آن شرکت‌های مختلف سهام خود را به‌فروش می‌رسانند. به‌طوری که این داد‌و‌ستد به‌صورت مذاکره‌ای یا توسط کارگزار انجام خواهدشد. همچنین گفته‌شد که برخی نرم‌افزارها وجود دارند که امکان مدیریت مالی و حسابداری شخصی را برای افراد فراهم می‌کنند. این بسترها راه‌حل مناسبی جهت رصد انواع بازارهای مالی نیز هستند.

تعریف بازار مالی

بازار مالی به بازاری گفته می‌شود که در آن دارایی‌های مالی خریدوفروش می‌شود. تفاوت دارایی‌های مالی و دارایی‌های واقعی در این است که دارایی‌های واقعی ماهیت فیزیکی دارند (مانند اتومبیل، ملک و. ) اما دارایی‌های مالی عموماً ماهیت فیزیکی ندارند.

در واقع بازار مالی امکان تبادل اوراق بهادار، کالا و یا هر چیز قابل مبادله را برای مشارکت‌کنندگان با هزینه پایین فراهم می‌کند.

وظیفه بازارهای مالی

وظیفه بازارهای مالی رساندن پول‌های اضافی کسانی که پس‌انداز کرده‌اند به کسانی که قصد دارند بیشتر از درآمدشان خرج کنند است. در واقع رساندن پول از افرادی که روش سرمایه‌گذاری را نمی‌دانند یا به اندازه کافی دانش ندارند به کسانی که این توانایی را دارند. بازارهای مالی با انجام این وظیفه باعث افزایش کارایی و رونق کل اقتصاد می‌شود.

دسته‌بندی بازارهای مالی

به طور کلی بازارهای مالی را می‌توان به دسته‌بندی‌های زیر تقسیم کرد:

بازار سهام و بازار پول اوراق قرضه

هر فرد یا شرکت می‌تواند به دو طریق در بازار مالی پول مورد نیاز خود را تهیه کند. رایج‌ترین روش، انتشار اوراق قرضه است که عبارت است از قرارداد دوجانبه‌ای که بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده بسته می‌شود و به سبب آن، وام‌گیرنده متعهد می‌شود در زمان مشخص مبالغ تعیین شده را به عنوان بهره به وام‌دهنده پرداخت کرده و در تاریخ معین اصل مبلغ بدهی را به او بازگرداند.

روش دیگر، تهیه پول انتشار سهام است. اگر کسی دارای صد سهم عادی از شرکتی باشد که به عنوان مثال یک میلیون سهم منتشر کرده او به اندازه یک‌هزارم سود خالص و یک‌هزارم دارایی‌های شرکت حق دارد. به دارنده چنین حقی در زمان‌های مشخص مبالغی سود تقسیمی پرداخت می‌شود. ویژگی این نوع اوراق بهادار این است که فاقد تاریخ سررسید هستند.

ایراد اصلی سرمایه‌گذاری در سهام (به‌جای اوراق قرضه) این است که سهامدار از آخرین مدعی یا ذینفعان شرکت است، یعنی شرکت در صورت ورشکستگی باید ابتدا تمام بدهی‌هایش را بپردازد و اگر چیزی باقی ماند به سهامدار خواهد رسید؛ اما مزیت این اوراق هم این است که دارنده آن به‌صورت مستقیم از افزایش سودآوری شرکت یا افزایش ارزش دارایی‌های آن بهره‌مند خواهد شد، چرا که این اوراق به صاحب خود حق مالکیت در شرکت را می‌دهد.

بازار اولیه و ثانویه

بازار اولیه یا بازار دست اول یک بازار مالی، بازاری است که در آن اوراق بهادار سهام و یا اوراق قرضه به نخستین خریداران فروخته می‌شود.

مردم آگاهی چندانی از بازارهای اولیه یا بازارهای دست اول ندارند، چرا که فروش اوراق بهادار به نخستین خریداران در پشت درهای بسته انجام می‌شود. بانک سرمایه‌گذار، یک نهاد مالی بسیار مهم است که در امر نخستین فروش اوراق بهادار در بازار اولیه، شرکت‌ها را یاری می‌دهد. این بانک از طریق تعهد به خرید اوراق بهادار، چنین وظیفه‌ای را انجام می‌دهد، یعنی اوراق بهادار تازه انتشار یافته را به مردم عرضه می‌کند و اگر آن‌ها به فروش نرفت، خود، آن‌ها را به قیمت تضمین شده خریداری خواهد کرد.

بازار ثانویه یا بازار دست دوم یک بازار مالی بازاری است که در آن اوراق بهاداری که در گذشته منتشر شده خرید و فروش می‌شود. در بازارهای دست دوم، کارگزاران و معامله‌گران اوراق بهادار نقش عمده‌ای بر عهده‌ دارند. کارگزار نماینده سرمایه‌گذاران است که خریدار و فروشنده اوراق بهادار را به هم می‌رساند، معامله‌گر کسی است که اوراق بهادار را به قیمت اعلام شده از فروشندگان خریداری می‌کند و به قیمت‌های اعلام‌شده به خریداران می‌فروشد.

هنگامی‌که فردی در بازار دست دوم، اوراق بهاداری را می‌فروشد، در ازای این اوراق پولی دریافت می‌کند. حال آنکه شرکتی که چنین اوراقی را منتشر کرده است، از این بابت، پولی دریافت نمی‌کند و شرکت تنها زمانی که، اوراق بهادار را برای نخستین بار در بازارهای اولیه عرضه می‌کند بهای آن را دریافت خواهد کرد. با وجود این، بازارهای ثانویه یا بازارهای دست دوم وظیفه یا نقش اصلی را ایفا می‌کنند. چرا که اولاً کار فروش اوراق را تسهیل می‌کنند به‌طوری‌که دارندگان این اوراق می‌توانند بدین‌وسیله به وجوه نقد دست یابند یعنی این بازارها موجب افزایش قدرت نقدشوندگی اوراق بهادار می‌شوند. ثانیاً بازارهای ثانویه منجر به کشف قیمت سهام می‌شوند و بدین ترتیب شرکت در مرتبه بعدی که قصد دارد بخش دیگری از سهام خود را در بازار اولیه عرضه کند، قیمت اصلی که خریداران حاضرند بپردازند را می‌داند.

بازار بورس و بازار خارج از بورس

بازارهای دست دوم به دو طریق سازمان‌دهی می‌شوند: یک دسته به عنوان بازار بورس، یعنی به‌صورت بازاری سازمان‌دهی می‌شوند که کارگزاران یا نمایندگان، خریداران و فروشندگان اوراق بهادار در یک مکان جمع می‌شوند تا دادوستدهایی انجام دهند.

گروه دوم بازارهای دسته دوم، بازارهای خارج از بورس (OTC) هستند که در آن معامله‌گران در نقاط مختلف آماده خرید و فروش انواع اوراق بهادار می‌باشند. از انواع بازارهای خارج از بورس می‌توان به بازارهایی که در آن‌ها گواهی سپرده قابل دادوستد، وجوه بانک مرکزی، قبولی بانک‌ها و ارزهای خارجی دادوستد می‌شوند، اشاره کرد.

بازار سرمایه و بازار پول

یکی دیگر از راه‌های دسته‌بندی بازارها این است که در هر بازار خاص اوراق بهادار سررسید مشخص دادوستد شود. بازار پول یک بازار مالی است که در آن تنها اوراق قرضه کوتاه‌مدت دادوستد می‌شود.

بازار سرمایه یک بازار مالی است که در آن اوراق قرضه بلندمدت‌تر و سهام شرکت‌ها دادوستد می‌شود.

در واقع می‌شود استنباط کرد که بازار پول قدرت نقدشوندگی بالاتری دارد و نوسان قیمت در آن کمتر از نوسان قیمت در بازار سرمایه است.

از طرفی می‌توان به این نکته پی برد که سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه با افق سرمایه‌گذاری بلندمدت‌تری ورود می‌کنند. (برای مطالعه بیشتر درباره سرمایه‌گذاری و عوامل موثر بر آن می‌توانید به مقاله سرمایه‌گذاری چیست؛ بررسی اصول و عوامل موثر بر سرمایه‌گذاری مراجعه کنید.)

انواع اوراق بهادار در بازارهای مالی

برای درک بهتر شیوه عملکرد بازارهای مالی باید با اوراق بهاداری که در بازارهای مالی دادوستد می‌شوند آشنا شویم. ابتدا به معرفی اوراق بهاداری که در بازار سرمایه معامله می‌شوند می‌پردازیم.

اوراق بهادار در بازار پول

به دلیل اینکه اوراق بهادار قابل معامله در بازار پول سررسیدهای کوتاه‌مدت دارند، از نوسانات قیمتی کمتری برخوردارند بنابراین ریسک سرمایه‌گذارانی که این اوراق را انتخاب می‌کنند اندک است.

در ادامه به بررسی برخی از اوراق بهادار در بازار پول می‌پردازیم.

اسناد خزانه اسلامی (اخزا)

اﺳﻨﺎد ﺧﺰاﻧﻪ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎلی بازار پول دوﻟﺖ و ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﺗﻌﻬﺪ و اﻋﺘﺒﺎر ﻛﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ و دارای ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﻳﻚ ﺳﺎل و ﻛﻤﺘﺮ هستند. سررسید اغلب این اوراق به صورت ۴، ۱۳، ۲۶ و ۵۲ هفته‌ای است. این اوراق، سود پرداختی ندارند و دولت‌ها در زﻣﺎن ﻓﺮوش، آن‌ها را ارزان‌تر از ﻣﺒﻠﻎ اسمی ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪاران می‌فروشند و از منابع مالی حاصل از فروش آن‌ها، بدهی‌های دولت پرداخت می‌شود؛ اما به دلیل اشکالات فقهی وارد بر این روش، دولت جمهوری اسلامی ایران، این اوراق را صادر و به شکل مستقیم به طلبکاران غیردولتی واگذار می‌کند. دارنده اوراق در صورت نیاز به وجه نقد، این اوراق را در بازار فرابورس ایران به فروش می‌رساند. (برای کسب اطلاع بیشتر درباره محاسبه بازدهی اوراق اخزا می‌توانید به سایت فرابورس ایران مراجعه کنید. همچنین برای خواندن اخبار مرتبط با اوراق اخزا می‌توانید به سایت سخاب مراجعه فرمایید.)

اخزا مهم‌ترین ابزار بازار پول است. این اوراق به دلیل اینکه ریسک‌های سرمایه‌گذاری از طرف دولت را ندارد بنابراین بدون ریسک هستند.

اوراق تجاری

بانک‌ها و شرکت‌های بسیار بزرگ در آمریکا می‌توانند اوراق تجاری منتشر کنند. این اوراق با سررسید کوتاه‌مدت هستند.

پذیرش بانکی

بانک‌ها برای توسعه تجارت باید معاملاتی را انجام دهند. امکان تسویه این معاملات از طریق ابزاری به نام برات بانکی فراهم می‌کنند. هنگامی‌که خریدار کالا یا کالایی را از صادرکننده یا فروشنده خریداری می‌کند، وجه آن عموماً در سه ماه پرداخت می‌شود و یک بانک که بانک خریدار نامیده می‌شود، تضمین پرداخت وجه را انجام می‌دهد. در مقابل ارائه آن تضمین کارمزدی را از خریدار دریافت می‌کند و برای وی اعتبارنامه افتتاح می‌کند و بخشی از مبلغ اعتبارنامه را باید خریدار نزد بانک خود سپرده کند.

این اعتبارنامه که به فروشنده کالا از پرداخت وجه اطمینان خاطر می‌دهد، قابل فروختن به بانک دیگر است. معمولاً بانک‌ها با توجه به تاریخ سررسید، میزان نرخ تنزیل را مشخص می‌کنند.

ابزارهای بازار سرمایه

ویژگی بازار سرمایه این است که ابزارهای بلندمدت در آن معامله می‌شوند. ازآنجایی‌که مهم‌ترین ابزار بازار سرمایه سهام است، به همین خاطر از بورس اوراق بهادار به عنوان بازار سرمایه یاد می‌شود.

سهام بیانگر حقی است که دارنده برگ نسبت به سود خالص و دارایی‌های یک شرکت دارد. تنها کمی بیشتر از نیمی از سهام منتشر شده در دست افراد است و باقی آن‌ها به صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری و شرکت‌های بیمه تعلق دارد.

از ویژگی‌های این اوراق آن است که سررسید مشخص ندارند بنابراین اوراق بلندمدت هستند.

وام‌های رهنی

وام‌های رهنی به شرکت‌ها و یا افرادی اعطا می‌شود که قصد دارند خانه، زمین و یا ساختمان بخرند. براساس این قرارداد، ساختمان یا زمین درگرو وام قرار می‌گیرد. در بازار وام ایالات متحده آمریکا، وام‌های رهنی، بزرگ‌ترین بخش را تشکیل می‌دهند و بیشترین مقدار وام‌ها نیز برای خرید خانه گرفته می‌شود.

در بازار وام‌های رهن مسکن، نوعی اوراق بهادار با پشتوانه اسناد رهنی منتشر شده که امکان تأمین مالی و تبدیل به نقد کردن وام‌های رهنی برای بانک‌ها و صندوق‌های مسکن و وام را میسر ساخته است.

اوراق قرضه شرکت‌ها

شرکت‌های بزرگ که از نظر اعتباری در رده بالایی قرار دارند، اوراق قرضه بلندمدت منتشر می‌کنند. شرکت‌هایی که اوراق قرضه منتشر می‌کنند، بهره این اوراق را سالی دو بار به دارنده این اوراق می‌پردازند و ارزش اسمی آن‌ها را نیز در تاریخ سررسید پرداخت می‌کنند. برخی از این اوراق قرضه که آن‌ها را اوراق قرضه قابل تبدیل می‌نامند دارای این ویژگی هستند که دارنده آن‌ها می‌تواند در زمان مقرر، آن‌ها را به تعدادی سهم عادی شرکت انتشاردهنده تبدیل کند.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی بازارهای مالی پرداختیم و برای انواع بازارهای مالی تعریفی ارائه کردیم. ذکر این نکته الزامی است که ورود به بازارهای مالی مختلف نیازمند مطالعه و کسب اطلاع و بررسی تمامی جوانب آن‌هاست. توصیه می‌شود که هیچ‌گاه بدون اطلاع کافی اقدام به ورود به این بازارها نکنید.

برای کسب دانش و آگاهی بیشتر می‌توانید از همین حالا شروع کنید؛ پیشنهاد می‌شود که دوره آموزشی رایگان آموزش همگانی سرمایه‌گذاری را تماشا کنید.

لزوم برقراری ارتباط نظام‌مند بین بازار پول و سرمایه/ تمایل به تقسیم سود، شرکتها را تهی کرده است

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، وزیر اقتصاد اخیرا اعلام کرده است، در سال جاری 1000 هزار میلیارد تومان برای اقتصاد کشور تامین ماتلی انجام خواهد شد که نیمی از آن بایستی از طریق بازار سرمایه تامین شود. تامین مالی 500 هزار میلیارد تومانی از بازار سرمایه به این معناست که بر اساس سیاست دولت نیمی از تامین مالی بر عهده بانکها و نیم دیگر بر عهده بازار سرمایه خواهد بود.

در همین راستا محمد صالح آبادی در نشست بررسی بازار سرمایه و آینده اقتصاد ایران معتقد است، استفاده از فرصت ایجاد شده بعد از رونق اخیر در بازار سرمایه در کنار نظارت کلی بر روند بازار سرمایه دو سرفصل کلی است که مجلس شورای اسلامی میتواند برای ان برنامه ریزی کند.

فرایند تامین مالی شرکتها از طریق افزایش سرمایه کند و طولانی است، بر این اساس در روند فعلی بازار سرمایه شرکتها برخلاف سهامداران از وضعیت موجود منتفع نمیشوند.

به اعتقاد صالح ابادی افزایش سرمایه به قیمت جاری بازار یک روش مرسوم در بازارهای جهانی است و از افزایش قیمت بازار خود شرکت نیز منتفع می‌شود.

سیستمهای حسابداری برای سود انباشته شرکتها ارزش لحاظ کنند

این درحالی است که عسگری مارانی کارشناس اقتصادی تاکید دارد، هلدینگهای بزرگ به این دلیل سود بین سهامداران تقسیم میکنندکه عملکرد خود در پایان سال مالی را مثبت نشان دهند به این ترتیب سودانباشته در سرمایه شرکت لحاظ نمی‌شود. بر این اساس در سیستمهای حسابداری بایستی برای سود انباشته ارزشهای جدید تعریف شود. همچنین به صورت همزمان بایستی سرعت افزایش سرمایه از محل صرف سهام بایستی افزایش یابد.

در واکنش به این موضوع صالح ابادی معتقد است، در ایران برای تقسیم سود مجمامع شرکتها تصمیم گیری میکنند اما در دنیا هیئت مدیره برای این امر تصمیم میگیرد. گسترش یافتن تقسیم گسترده سود نقدی عملا شرکتهای بورسی را پوک و تهی کرده است. تقسیم سود نقدی به نوبه خود دارای اشکال نیست اما نباید فرایند توسعه شرکت دچار مشکل شود.به نظر میرسد فرایند تقسیم سود بیشتر باید برای شرکتهای درحال افول ارجحیت داشته باشد و نه شرکتهایی که در مسیر شکوفایی هستند. به این ترتیب برای تقسیم سود شرکتهای بایستی فرایندهای جدید تعریف شود.

همچنین باید به این تکته توجه داشت که سهامداران عمده شرکتها تمایل زیادی به عرضه سهام ندارند، به این ترتیب شناوری بازار سرمایه در ایران پایین است. این در حالی است که اگر عرضه به اندازه کافی صورت گیرد منابع مورد نیاز شرکت نیز به راحتی تامین خواهد شد.بورس میتواد در این زمینه استانداردهای جدید تعریف کند.

به گفته صالح آبادی یک دهه قبل شرکتها با عرضه نیم درصد سهام کشف قیمت می‌شدند اما امروز شرکتها موظف شده اند در روز عرضه اولیه و کشف قیمت 10 تا 20 سهام خود را عرضه کنند که این موضوع پیشرفت خوبی است.

هماهنگی مقامهای ناظر در بانک بورس و بیمه افزایش یابد

این مقام پیشین سازمان بورس تاکید کرد، در حال حاضر با نوعی محدودیت و ممنوعیت در حوزه سرمایه گذاری در کشور مواجه هستیم و از سوی دیگر با رشد بازار سرمایه بایستی توجه ویژه ای به حاکمیت شرکتی انجام شود.

وی با اشاره به اینکه، بایستی ارتباط نظام مند بازارهای پول و سرمایه ایجاد شود، گفت: پیشنهادهای در این زمینه وجود دارد که مجلس شورای اسلامی میتواند آنها را پیگیری کند، به عنوان مثال یا سه مقام ناظر بانک، بورس و بیمه ادغام شوند و یا به عنوان راه حلهای دیگر هماهنگی های این سه مقام با روشهای که از سوی مجلس پیشمهاد میشود افزایش یابد.

ضرورت هماهنگی نهادهای متولی بازار پول و بازار سرمایه

یکی از کارشناسان بازار سرمایه معتقد است به منظور افزایش سهم این بازار از نقدینگی موجود و سپرده ‌های بانکی، می‌توان با همکاری سازمان‌ها و نهادهای مربوط اقداماتی انجام داد که طراحی و پیاده‌‌سازی انواع ابزار‌ها و نهاد‌های مالی متناسب با نیاز و سلیقه آحاد جامعه، افزایش آگاهی‌ بخشی به جامعه درباره سرمایه‌گذاری از طریق بازار سرمایه، مقاوم‌‌سازی بازار سرمایه در مقابل شوک‌‌های خارجی و داخلی و از همه مهم‌تر تعامل با سایر نهاد‌ها و سازمان‌های اقتصادی به ویژه در حوزه بازار پول از جمله مهم‌ترین آنها است. حبیب رضا حدادی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری امید ضمن بیان مطلب فوق به سنا، گفت: کاهش سود سپرده‌های بانکی و تغییر معیار پرداخت سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی (از روزشمار به ماه‌ شمار)، زمینه بسیار مناسبی برای جذب سپرده‌های بانکی به بازار سرمایه کشور فراهم آورد. وی ادامه داد: اما در این بین، وجود بازارهای مختلف دیگری همچون بازار طلا، ارز، مسکن و بازارهای کالایی بسیاری که خارج از حیطه بازار سرمایه در جریان بازار پول هستند سبب شده تا بسیاری از سرمایه‌گذاران به جای استفاده از سرمایه خود در جهت ایجاد رونق اقتصادی از طریق بازار سرمایه، به سایر بازارها روی آورند. مدیرعامل سرمایه‌گذاری امید افزود: یکی از مهم‌ترین کارکردهای بازار سرمایه و ابزارهای مالی قابل معامله سپر تورمی است که علاوه بر جذب منابع سرگردان در بازار و کاهش هجوم نقدینگی به بازارهای غیر مولد، ابزاری کارآمد برای حفظ قدرت خرید در مقابل تورم است. وی ادامه داد: از آن جایی که با افزایش نرخ تورم، میزان سود اسمی شرکت‌‌ها به دنبال افزایش ارزش فروش افزایش می‌یابد، به تبع آن قیمت سهام شرکت‌‌ها در تابلوی معاملات بورس نیز رشد خواهد کرد و از این طریق بخش قابل‌ توجهی از کاهش قدرت خرید از محل رشد شاخص‌‌های بازار سرمایه جبران می‌شود. حدادی افزود: گواه این موضوع نیز روند شاخص‌های بازار سرمایه در سال‌های اخیر در مقایسه با روند نرخ تورم است که نشان می‌دهد فعالان بازار سرمایه از محل سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌‌ها از تورم و کاهش قدرت خرید مصون مانده‌اند. مدیرعامل سرمایه‌گذاری امید در پاسخ به سوال که آیا می‌توان با هماهنگی بیشتر دستگاه‌های مسوول در انتظار رونق بهتر تولید بود؟ عنوان کرد: در صورت ایجاد هماهنگی کارآمد میان اقدامات بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهادهای متولی دو بازار پول و بازار سرمایه در کشور، می‌توان شاهد حمایت هر چه بیشتر از تولید و بخش واقعی اقتصاد از طریق بازار سرمایه بود. وی افزود: این مهم در سه سال‌ اخیر کاملا مورد توجه بوده اما در صورت همکاری هر چه بیشتر بین این دو نهاد و تعیین ساز و کارهای مناسب برای هدایت بخشی از نقدینگی به بازار سرمایه جهت حمایت از بنگاه ‌های اقتصادی و جلوگیری از انحراف این منابع به سمت سایر بازارها و همچنین تعیین زمان مناسب برای اعلام و اجرایی کردن تصمیمات اتخاذ شده می‌توان شاهد رونق اقتصادی هر چه بیشتر در کشور باشیم.

بازار پول

امیر سیدی، کارشناس بازار سرمایه: در بازار سرمایه هم مانند بازار پول امکان تامین مالی بر پایه بدهی (با انتشار اوراق بدهی) وجود دارد، اما این ابزارها در بازار سرمایه بسیار شفاف هستند، طوریکه می‌توان از پشتوانه هر ابزاری برای تامین مالی آگاه بود؛ در حالیکه در تامین مالی به شیوه بانکی این موضوع خیلی شفاف و قابل مشاهده نیست .

به گزارش روابط عمومی شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به نقل از سنا، امیر سیدی، ضمن بررسی مزیت‌های تامین مالی از طریق بازار سرمایه گفت: اگر به لحاظ فنی به این مساله نگاه کنیم، در تامین مالی توسط بانک دو تعهد به پشتوانه یکدیگر اتفاق می افتد، به این ترتیب که بانک نسبت به سپرده‌گذارها یک تعهد را تقبل می‌کند و از طرف دیگر هم تامین کننده مالی به بانک تعهد می دهد. در واقع چون ماهیت تامین مالی بدهی است، این تامین مالی بر اساس دو تعهد انجام می شود .

وی اضافه کرد: حال اگر شرکتی که توسط سیستم بانکی تامین مالی شده است نتواند تعهدات خود را انجام دهد با انبوهی از مشکلات و مطالبات معوق رو به رو خواهیم شد؛ کما اینکه در حال حاضر در سیستم بانکی به طور گسترده با چنین مسایلی مواجه هستیم .

مزایای تامین مالی از بازار سرمایه

سیدی در ادامه توضیح داد: البته در بازار سرمایه هم تامین مالی بر پایه بدهی (با انتشار اوراق بدهی) وجود دارد، اما این ابزارها در بازار سرمایه بسیار شفاف هستند، طوریکه می توانید از پشتوانه هر ابزاری برای تامین مالی آگاه باشید؛ در حالیکه در تامین مالی به شیوه بانکی این موضوع خیلی شفاف و قابل مشاهده نیست. بر این اساس شفافیت بدهی در بازار سرمایه بیشتر از نظام بانکی است .

این کارشناس بازار سرمایه یکی دیگر از روش های تامین مالی از طریق بازار سرمایه را فروش سهام عنوان کرد و افزود: این روش بسیار جذاب است، زیرا با این روش، ریسک با سرمایه‌گذار مشارکت می شود. اگر بازار پول تامین مالی از این طریق خوب عمل کند سرمایه گذار بازدهی بالاتری می برد و در صورت زیان، به صاحبان سهام اعمال می شود؛ در نتیجه این ریسک به نظام بانکی و اقتصاد زیانی وارد نمی شود .

در بازار سرمایه هم تامین مالی بر پایه بدهی (با انتشار اوراق بدهی) وجود دارد، اما شفافیت بدهی در بازار سرمایه بیشتر از نظام بانکی است .

وی تصریح کرد: بازار سرمایه ابزارهای متنوعی در این زمینه دارد که در سال های اخیر به تنوع آن هم افزوده شده است. همان طور که در بالا اشاره شد، ابزارهای بدهی همچنین سهام، صندوق های پروژه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره برخی از این ابزارها هستند که طرف عرضه و تقاضای این ابزارها را ایجاد می‌کنند. شایان ذکر است، این ابزارها در سال های اخیر گسترش و عمق بالاتری هم پیدا کرده اند .

سیدی اظهار کرد: به نظر می رسد مانع اصلی برای شرکت‌های خصوصی برای تامین مالی، وجود موانع مربوط به حوزه کسب و کار است؛ این شرکت ها اگر بتوانند از طریق شرکت بورس و فرابورس، اوراقی را فراهم و مجوزهایی را دریافت کنند، تامین مالی آنها می تواند راحت‌تر انجام شود .

سهم بیشتر دولت از تامین مالی در بازار سرمایه

وی انجام بیشترین تامین مالی در بازار سرمایه را توسط دولت دانست و گفت: البته با رونق ایجاد شده در بازار سهام و بالا رفتن سطح قیمت‌ها، اگر سازمان بورس، فضایی برای شرکت ها ایجاد کند که بتوانند نقدینگی موجود در بازار را به سمت ترازنامه‌های خود جذب کنند، اتفاق بسیار خوبی است .

سیدی در بررسی نقش پررنگ نظام بانکی در تامین مالی افراد و نیز دولت طی سال های اخیر اظهار کرد: دلیل این اتفاق عمر و قدمت بیشتر نظام بانکی است؛ همچنین بازاریابی، تبلیغات و آموزش سنگینی در این حوزه انجام شده است در حالیکه هنوز در بازار سرمایه به این میزان پرداخته نشده است. این در حالی است که بازار سرمایه به لحاظ سهام و حجم اوراق در قیاس با بازار بانکی، بسیار بزرگتر است. بر این اساس به نظر می رسد، موضوعاتی مانند آموزش، تبلیغات و بازاریابی و نیز نقش سازمان بورس در رشد نهادهای مالی بسیار مهم است تا به این ترتیب فضای مورد نیاز برای استفاده از بازار سرمایه به نحو مطلوب‌تری فراهم باشد .

راهکارهای بازار سرمایه برای تامین بودجه

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به بودجه ۹۹و توجه آن به بازارسرمایه اشاره کرد و گفت: با توجه به شرایط خاص کنونی اقتصادی، دولت، بازار سرمایه را محلی برای اصلاح برخی مشکلات مانند نظام بانکی و خصوص‌سازی دارایی های غیرمولد دولت دیده است؛ همچنین در برخی موارد از این طریق میتواند برای کاهش کسری بودجه کشور کمک بگیرد .

وی به سمت «عرضه» و «تقاضا» در بازار سرمایه اشاره کرد و افزود: به نظر می‌رسد که دولت با توجه به رونق بازار سرمایه بیشتر سمت عرضه را تقویت می کند، البته این موضوع خوبی است به شرطی که به سمت تقاضا هم توجه لازم را داشته باشیم .

سیدی در توضیح بیشتر «سمت تقاضای بازار سرمایه» گفت: درست است که توجه و نظر افراد خرد به بازار سرمایه مهم است، اما توجه نهادهای حرفه ای نقش بالاتری دارند. این موضوع مهمی است که اگر بودجه بخواهد در سمت عرضه خودش موفق باشد باید از طرف دیگر هم به سمت تقاضا بها دهد .