تاثیر نرخ ارز بر بورس

صادرات > واردات = مازاد تجاری = تراز تجاری مثبت (+) واردات > صادرات = کسری تجاری = تراز تجاری منفی (-)

تأثیر نوسان‌های نرخ ارز بر عملکرد نظام بانکی ایران

امروزه بانک­‌ها به‌عنوان مهمترین عنصر بازار مالی نقش بسیار مهمی را در اقتصاد کشورها، به‌ویژه ایران که بر نظام بانکی اتکا دارد، ایفا می­‌کنند. هدف از این تحقیق مطالعه نظام بانکی و بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد آن است. یکی از این عوامل اثرگذار که متغیری کلیدی در هر اقتصادی است، نرخ ارز می‌باشد. در سال­‌های اخیر نرخ ارز در اقتصاد ایران از نوسان‌های زیادی برخوردار بوده است. نوسان نرخ ارز درکشورهای در حال توسعه مانند ایران، به‌دلیل عدم وجود بازارهای مالی توسعه‌یافته، زمینه بروز بحران مالی را فراهم می­‌آورد. نوسان‌های نرخ ارز و بی‌ثباتی بازارهای مالی می‌تواند تأثیر نامساعدی بر ثبات بانک‌ها داشته باشد، زیرا تأثیر نوسان نرخ ارز با روش‌های مدیریت ریسک قابل حذف نیست و از سوی دیگر در کشورهای در حال توسعه ابزار لازم برای مقابله با این نوسان‌ها وجود ندارد؛ در نتیجه این کشورها در معرض آسیب‌‌ بیشتری هستند و گرفتارشدن آن‌ها در بحران‌های مالی دور از انتظار نیست.
بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع، این تحقیق به بررسی اثر نوسان‌های نرخ ارز بر عملکرد نظام بانکی ایران با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته در محیط داده‌­های تابلویی پویا، طی سال­‌های 1393- 1388می­‌پردازد. برای ارزیابی عملکرد بانکی از دو شاخص درآمد و کیفیت دارایی­ و برای ارزیابی درآمد و کیفیت دارایی­ به‌ترتیب از نسبت بازده دارایی­‌ها و نسبت مطالبات معوق به کل تسهیلات پرداختی استفاده شده است.
نتایج این مطالعه نشان می­دهد که نوسان نرخ ارز اثر منفی و به لحاظ آماری معنی‌دار بر بازده دارایی بانک‌­ها داشته است. در واقع نوسان نرخ ارز زمینه بروز انواع ریسک‌­ها از جمله ریسک معاملاتی، ریسک تبدیل، ریسک اعتباری، ریسک نرخ سود، ریسک نرخ تورم و مانند آن را برای نظام بانکی فراهم آورده و در نتیجه سودآوری بانک­‌ها کاهش می­‌دهد. همچنین نوسان نرخ ارز عاملی تأثیرگذار و مثبت در افزایش نسبت مطالبات معوق به کل تسهیلات پرداختی بانک­‌ها است، زیرا موجب ایجاد ریسک اعتباری می­‌شود که افزایش مطالبات معوق بانک­‌ها را به‌دنبال دارد.

کلیدواژه‌ها

• بازده دارایی‌ها
• مطالبات معوق
• نوسان نرخ ارز
• اندازه بانک
• روش گشتاورهای تعمیم‌یافته

عنوان مقاله [English]

The Impact of Currency Fluctuations on Iran's Banking System Performance

نویسندگان [English]

• Zahra Zamani 1
• Abolfazl Jannaeti 1
• Maryam Ghorbani 2

1 Faculty Member, Shahid Ashrafi Esfahani University

2 M. A in Economics, Shahid Ashrafi Esfahani University

چکیده [English]

Nowadays, bank as the most important element of the financial market plays a significant role in the countries' economy especially Iran, which relies on the banking system. So the study of banking system and factors affecting its performance are very important. One of these factors is the exchange rate, a key variable in every economy. In recent years, the exchange rate in the Iranian economy has encountered many fluctuations. Exchange rate fluctuations in developing countries like Iran, due to the lack of developed financial markets, expose these countries to financial crises. The exchange rate fluctuations and the volatility of financial markets can have an unfavorable impression on the stability of banks. This is due to the lack of the ability in eliminating the impact of exchange rate fluctuations even by using the risk management techniques; and on the other hand, developing countries do not have the essential tools to deal with these fluctuations. Thus, these countries are more vulnerable, and more likely exposed to financial crisis. Therefore, this study investigates the impact of exchange rate fluctuations on the performance of Iranian banking system using Generalized Method of Moments (GMM) in dynamic panel data context during 2009-2014. To evaluate the banking performance, two criteria of revenue and asset quality have been considered and for evaluating these criteria accordingly, the ratio of return on assets as well as the ratio of outstanding claims to total paid facilities has been applied.
The results of this study show that the exchange rate volatility has negative significant impact on the return on assets of banks. The exchange rate fluctuations impose different types of risks on banking system such as transaction risk, conversion risk, credit risk, interest rate risk and due to these risks, the profitability of banks decrease. Similarity, exchange rate fluctuations are an effective and positive factor in clarifying the ratio of outstanding claims to the total payable facilities of banks because they lead to create credit risk, and as a result increase outstanding claims of banks.

چه عوامل بنیادی بر نرخ ارز تاثیر می گذارند؟

چندین عامل بنیادی وجود دارد که سبب قوی شدن یا ضعیف شدن ارزهای اصلی در بلند مدت گشته و می توانند بر یک معامله گر فارکس تأثیر گذار باشند.

در درس امروز از مجموعه دروس آموزش فارکس، هر آنچه که فکر می کنیم مطالعه آن می تواند برای شما مهم و جذاب باشد، با هم مرور می کنیم:

رشد اقتصادی و چشم انداز آن

کار را از مباحث آسان یعنی اقتصاد و چشم انداز مورد انتظار مصرف کنندگان، مشاغل و دولت ها آغاز می کنیم.

تشخیص قوی بودن اقتصاد مصرف کننده کار دشواری نیست!

در چنین شرایطی مصرف کنندگان شاد هستند، احساس امنیت می کنند و پول خود را خرج می کنند. شرکت ها با کمال میل این پول را می گیرند و می گویند، “خوبه، در حال کسب درآمد هستیم! فوق العاده است! حالا …، با این همه پول چه کنیم؟”

شرکت هایی که پول دارند ، پول خرج می کنند. و همه اینها درآمد سالم مالیاتی برای دولت ایجاد می کند.

آنها هم جوگیر شده و به این ترتیب شروع به خرج کردن پول می کنند. حال همه در حال خرج کردن هستند و این می تواند بر اقتصاد تأثیر مثبتی بگذارد.

از طرف دیگر، اقتصاد های ضعیف معمولاً مصرف کنندگانی دارند که هزینه نمی کنند، مشاغلی دارند که هیچ درآمدی نداشته و در نتیجه هزینه نمی کنند، بنابراین دولت تنها کسی است که همچنان هزینه می کند. متوجه منظور ما شدید.

هم چشم اندازهای مثبت و هم چشم اندازهای منفی اقتصادی می توانند تأثیر مستقیمی بر بازارهای ارز داشته باشند.

متداول ترین معیار سنجش رشد اقتصادی، تولید ناخالص ملی است.

GDP به معنای “تولید ناخالص ملی” است و بیانگر مجموع ارزش پولی کلیه خدمات و کالاهای تولید شده نهایی (و فروخته شده) در داخل یک کشور طی یک بازه زمانی (معمولاً یک سال) است.

تولید تاثیر نرخ ارز بر بورس ناخالص ملی یک عکس فوری از اقتصاد یک کشور را در اختیار ما می گذارد، که از آن برای تخمین اندازه اقتصاد و نرخ رشد اقتصاد استفاده می شود.

در تصویر زیر از سایت HowMuch.net اقتصاد جهانی 86 تریلیون دلاری با یک نمودار نشان داده شده است:

همانطور که می بینید:

• امریکا همچنان بزرگترین اقتصاد جهان است.
• چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است.
• سهم امریکا و چین با هم تقریباً 40٪ از تولید ناخالص ملی کل اقتصاد جهان است.
• 15 اقتصاد برتر 75٪ از کل تولید ناخالص ملی جهان را در دست دارند.

جریان سرمایه

جهانی سازی، پیشرفت علم و تاثیر نرخ ارز بر بورس فن آوری و اینترنت همگی در تسهیل فرایند سرمایه گذاری پول شما در هر نقطه از جهان، سهم داشته اند. دیگر مهم نیست خانه شما کجا باشد.

فقط چند کلیک (یا برای افرادی که در عهد ژوراسیک سال های 2000 زندگی می کنند یک تماس تلفنی) فاصله دارید تا پول خود را در بورس اوراق بهادار نیویورک یا لندن سرمایه گذاری کرده و یا در Nikkei یا Hang Seng معامله کنید و یا با باز کردن یک حساب معاملاتی فارکس اقدام به معامله دلار آمریکا، یورو، ین و حتی جفت ارزهای فرعی کنید.

جریان سرمایه، میزان پولی که به دلیل خرید و فروش سرمایه گذاری ثابت به اقتصاد یک کشور وارد می شود و از آن خارج می شود، را اندازه گیری می کنند.

نکته مهم که همیشه باید به آن توجه کنید تراز جریان سرمایه است که می تواند مثبت یا منفی باشد.

وقتی کشوری دارای تراز جریان سرمایه مثبت است، سرمایه گذاری های خارجی که وارد کشور می شود بیشتر از سرمایه گذاری هایی است که از کشور خارج می شود.

تراز جریان سرمایه منفی دقیقا برعکس است. سرمایه گذاری های خروجی از کشور به مقصد کشور خارجی، بیشتر از سرمایه گذاری های ورودی است.

با ورود سرمایه گذاری بیشتر به یک کشور، تقاضا برای ارز آن کشور افزایش می یابد زیرا سرمایه گذاران خارجی برای خرید ارز محلی ناچارند ارز خود را بفروشند.

این تقاضا باعث افزایش ارزش ارز آن کشور می شود.

یک عرضه و تقاضای ساده است.

و همانطور که حدس می زنید، اگر میزان عرضه برای یک ارز زیاد باشد (یا تقاضا ضعیف باشد)، ارز معمولا ارزش خود را از دست می دهد.

وقتی سرمایه گذاری های خارجی عقب گرد می کنند و سرمایه گذاران داخلی نیز می خواهند جابجا شده و جای فعلی را ترک کنند، در این حالت ارز محلی در بازار وفور خواهد شد چراکه همه در حال فروش ارز خود و خرید ارز یک کشور خارجی یا ارز اقتصادی هستند که در آن می خواهند سرمایه گذاری کنند.

سرمایه خارجی هیچ چیزی را بیش از کشوری با نرخ بهره بالا و رشد اقتصادی قوی دوست ندارد. اگر کشوری دارای بازار های مالی داخلی رو به رشد نیز باشد، که دیگر فبها!

بازار سهام صعودی و پر رونق، نرخ بهره بالا … چرا نباید دوست داشت؟! در این حالت سرمایه گذاری خارجی از در و دیوار می ریزد.

و مجدد، هرچه تقاضا برای ارز محلی افزایش می یابد، ارزش آن نیز افزایش می یابد.

جریان تجاری و تراز تجاری

تجارت بین الملل را علنا می توان در بین تجارت کالا (اجناس) و خدمات تشخیص داد. عمده تجارت بین الملل مربوط به کالاهای فیزیکی است، در حالی که سهم خدمات بسیار کمتر است.

تجارت جهانی کالا طی دهه گذشته به طرز چشمگیری افزایش یافته است و از حدود 10 تریلیون دلار در سال 2005 به بیش از 18.تاثیر نرخ ارز بر بورس 89 تریلیون دلار در سال 2019 رسیده است.

ما در یک بازارچه جهانی زندگی می کنیم. کشورها کالاهای خود را به کشورهایی که آن کالا ها را می خواهند می فروشند (صادرات)، و همزمان کالاهایی که می خواهند را از سایر کشورها خریداری می کنند (واردات).

نگاهی به اطراف خانه خود بیندازید. بیشتر وسایل (وسایل الکترونیکی، لوازم خانگی، اسباب بازی ها) که در اطراف شما وجود دارد احتمالاً در خارج از کشوری که در آن زندگی می کنید ساخته شده اند.

اگر در امریکا زندگی می کنید، به کشورهای مختلفی که امریکا با آنها تجارت می کند نگاه کنید.

هر بار که چیزی خریداری می کنید، باید مقداری از پول حاصل از دسترنج خود را فدا کنید.

از هرکسی ماسماسک خود را خریداری می کنید او نیز باید همان کار را انجام دهد.

واردکنندگان آمریکایی هنگام خرید کالا از صادرکنندگان چینی با آنها پول مبادله می کنند. و وارد کنندگان چینی هنگام خرید کالا از صادرکنندگان اروپایی با آنها پول مبادله می کنند.

همه این خرید و فروش ها با مبادله پول همراه است که به نوبه خود سبب تغییر جریانات ارزی به داخل و خارج کشور می شود.

تراز تجاری (یا ترازنامه تجاری یا خالص صادرات) نسبت صادرات به واردات را برای هر اقتصاد می سنجد.

تراز تجاری تقاضا برای کالاها و خدمات آن کشور و در نهایت تقاضا برای ارز آن را نشان می دهد.

اگر صادرات بیشتر از واردات باشد، مازاد تجاری وجود داشته و تراز تجاری مثبت است.

اگر واردات بیشتر از صادرات باشد، کسری تجاری وجود داشته و تراز تجاری منفی است.

صادرات > واردات = مازاد تجاری = تراز تجاری مثبت (+)

واردات > صادرات = کسری تجاری = تراز تجاری منفی (-)

در کسری تجاری دورنما به گونه ای است که احتمال کاهش قیمت ارز در مقایسه با ارزهای دیگر وجود دارد.

واردکنندگان خالص ابتدا باید ارز خود را بفروشند تا بتوانند ارز بازرگان خارجی که کالای مورد نظر آنها را می فروشد، خریداری کنند.

وقتی کسری تجاری وجود دارد، ارز محلی برای خرید کالاهای خارجی فروخته می شود.

به همین دلیل، ارز کشوری که دارای کسری تجاری است در مقایسه با ارز کشوری که مازاد تجاری دارد، تقاضای کمتری دارد.

صادرکنندگان خالص، یعنی کشورهایی که بیش از واردات خود، صادرات دارند، بیشتر شاهد خرید ارز خود توسط کشورهای علاقه مند به خرید کالاهای صادراتی آنها هستند.

در کشور های دارای مازاد تجاری معمولا پدیده بالا رفتن ارزش پول وجود دارد.

تقاضای بیشتر سبب می شود که ارزش ارز آنها بالا رود.

همه اینها به دلیل تقاضا برای ارز آن کشور است.

به همین دلیل وقتی صادرکنندگان، ارزهای خارجی خود را که در خارج از کشور گرفته اند به پول داخلی خود تبدیل می کنند، سبب فشار مضاعف روی تقاضای ارز داخلی می شود.

ارزهای با تقاضای بالاتر معمولا بیشتر از ارزهایی که تقاضای کمتری دارند، ارزش گذاری می شوند.

دقیقا شبیه ستاره های سینما است. از آنجا که تقاضا برای اسکارلت جوهانسون بیشتر است، او دستمزد بیشتری نسبت به دایان لین دریافت می کند. برای برد پیت و جوزف گوردون هم به همین صورت است.

دولت: حال و آینده

پس از بحران بزرگ مالی (GFC) که باعث رکود بزرگ در اواخر سال های 2000 شد، چشم ها خیره به دولت های کشورهای متبوع خود می نگریستند، که چگونه از پسِ مشکلات مالی پیش آمده بیرون خواهند آمد و امیدوار بودند که آنها مسئولیت مالی را پذیرفته تا به خجالت جیب های ما پایان دهند.

یک دهه بعد، ما اکنون با وضعیتی مشابه روبرو هستیم که جهان سعی در کنترل و مهار بحران جهانی بهداشت و سقوط اقتصادی ناشی از همه گیری ویروس کرونا دارد.

بی ثباتی در دولت ها یا تغییر در مدیریت ها می تواند ارتباط مستقیمی با اقتصاد آن کشور و حتی کشورهای همسایه داشته باشد. و هرگونه تأثیر بر اقتصاد به احتمال زیاد بر نرخ ارز تأثیر خواهد گذاشت.

نرخ بهره و تاثیر آن در بازار های مالی

نرخ بهره یکی از مهمترین شاخص هایی است که توسط معامله گران فارکس در تحلیل بنیادین مورد توجه قرار می گیرد. اگر بپذیریم که پول جهان را می چرخاند باید بپذیریم که نرخ بهره نیز پول را به گردش درمی آورد.

برای مثال نرخ بهره بالاتر در آمریکا به نسبت سایر کشورها باعث می شود سرمایه گذاری به دلار جذاب تر باشد. عایدی از پس انداز بهتر شده و تقاضا برای دلار افزایش می یابد.
لذا کشورهای با نرخ بهره بالاتر سرمایه گذاری خارجی بیشتری را جذب می کنند و ارزش نرخ ارزشان در بلند مدت بالاتر می رود.

نرخ بهره چگونه کار می کند ؟
اگر اقتصاد رو به نزول باشد و شرکتها نگران آینده بوده و سرمایه گذاری خود را کاهش بدهند، بانک مرکزی می تواند نرخ بهره خاموش( نرخ بهره بین بانکی) را کاهش دهد که این امر باعث می شود تا بانک های کوچک تر ترغیب به قرض گرفتن از بانک مرکزی شوند(زیرا سود کمتری باید برگردانند). این عمل را نرخ بهره یا ( نرخ رغبت ) می نامند.

اگر بانک مرکزی نرخ بهره پایه را کاهش دهد این عمل معمولا باعث می شود که بانک های تجاری نیز نرخ بهره خود را کم کنند و قرض گرفتن از آنها ارزانتر تمام شود. و در نتیجه
سرمایه گذاری و پرداخت تحریک شده و منجر به رشد اقتصادی می گردد.

در تصویر ذیل می توانید نتیجه کاهش یا افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی را ببینید:

اهداف بانک های مرکزی در تغییر نرخ بهره:

کاهش نرخ بهره :
وقتی نرخ بهره کاهش می یابد چه اتفاقاتی می افتد:

هزینه کمتر قرض گرفتن:
اگر وام ها ارزانتر شوند کسب و کار ها و مصرف کنندگان بیشتر پول خرج می کنندو تنور اقتصاد نیز گرم می شود.

کاهش انگیزه نگه داشتن پول در بانکها:
کاهش نرخ بهره به معنی کمتر شدن بازده سرمایه گذاری روی پول است لذا مصرف کنندگان و کسب و کارها ترجیح می دهند پول را در جای دیگری خرج کنند تا اینکه در
بانک ذخیره کنند.

بازپرداخت کمتر وام مسکن:
زمانیکه بانکها به پول ارزانتری دسترسی داشته باشند هزینه وام مسکن را پایینتر می آورند.

افزایش قیمت املاک:
وقتی افراد بیشتری بتوانند خانه بخرند ، قیمت مسکن بدلیل افزایش تقاضا بالاتر می رود.این باعث ایجاد ثروت بیشتر و بیشتری می شود و این گردش پول برای اقتصاد خوب است.

کاهش نرخ ارز:
برای مثال اگر سوئد نرخ بهره خود را کاهش دهد نگه داشتن پول در سود جذابیت کمتری خواهد داشت چرا که شما عایدی بهتری از سرمایه خود در جای دیگری خواهید
داشت.بنابراین تقاضای کمتری برای کرون سوئد وجود خواهد داشت و ارزش آن کاهش می یابد.

سرمایه گذاران پول خود را به جای دیگری انتقال می دهند.سرمایه گذاران بدنبال بیشترین بازده هستند لذا پول خود را به کشورهای دیگر با نرخ بهره بیشتر خواهند برد.

صادر کنندگان کشور توان رقابتی بیشتری پیدا می کنند.
اگر فرانک (Swatch) برای مثال نگاهی می اندازیم به شرکت ساعت سازی سوییسی سواچ سوییس در برابر یورو قوی تر باشد ، عمده فروشان ساعت در فرانسه برای تهیه این مارک از ساعت و پرداخت بهای آن به فرانک نیاز به یوروی بیشتری دارند.بدلیل ارزش بیشتر فرانک بنگاه های اقتصادی سوییس قدرت رقابتی کمتری پیدا می کنند.

رفتن به زیر صفر:

آیا می خواهید بخاطر پول گذاشتن در بانک جریمه شوید؟

شاید عجیب باشد ولی چند بانک مرکزی اروپا نرخ های بهره خود را در سال 2015 به زیر صفر کاهش دادند.

- •دانمارک 0.75 ·
- •سوئد 0.25 ·
- •سوییس 0.75 ·

در ژوئن 2014 اعلام کرد به منظور ترغیب بانک های محلی به (ECB) بانک مرکزی اروپا پرداخت وام قصد دارد اقدام به کاهش نرخ بهره نماید.در نتیجه این عمل بانک های جهانی
شروع به اجبار مشتریان بزرگ خود که سرمایه یورویی داشتند به پرداخت هزینه های نگهداری پولشان در بانک مرکزی اروپا کردند.

دو دلیل عمده وجود داشت که مشتریان مذکور این بازده منفی را بپذیرند.اول اینکه نگه داشتن پول درشت در بانکهای کوچک ریسک بالایی داشت. و دوم اینکه انتقال این پولها به جای دیگر و تبدیل ان به سایر ارزها کار سختی بود و خیلی از این بانکها در تبادلات ارزی ماهر نبودند.راه دیگر نگه داشتن پول دربالش و جاسازی آن در کفش بود که آن هم خطرات خاص خود را داشت .

پس انداز کنندگان یونانی این درس را در بحران 2014 یونان به سختی تجربه کردند.آنها از ترس ورشکسته بانک ها پولشان را از بانک بیرون کشیدند و سارقین منزل نیز زحمت پول های درآورده از بانک را کشیدند.

اقتصاد دانان می گویند نرخ بهره منفی قابل اعمال نیست ولی اتفاق می افتد.اعمال نرخ بهره منفی آخرین حرکت بزرگ قبل از تصمیم بانک مرکزی اروپا جهت تسهیل کمی به منظور احیای اقتصاد این منطقه بود.نرخ های بهره منفی نشانه ای از نا امیدی است ، و این سیگنال را می دهد که سایر روش سنتی به منظور تقویت اقتصاد با شکست مواجه شده است. نرخ بهره منفی تا کنون در هیچ منطقه ای به بزرگی اتحادیه اروپا بکار گرفته نشده است.

کشورهایی نظیر سوییس و دانمارک نرخ بهره خود را به دلیلی متفاوت کاهش دادند. این دو کشور عضو یورو نبودند و به منظور خارج شدن از فشار یورو مجبور به کاهش نرخ بهرهشدند( چرا که مجبور به تحمل هزینه های تصمیمات یورو نباشند)از سوی دیگر فرانک سوییس و کرون دانمارک در مقابل یورو با اقبال روبرو شده بودندوتبادلات ارزی احتمالی
بالای معامله گران و سرمایه گذاران باعث هرج مرج بزرگی در اقتصادشان می شد.

افزایش نرخ بهره:
زمانی که بازارها انتظار افزایش نرخ بهره را دارند. ارز هم به استقبال از افزایش می رود.برای مثال زمانیکه فدرال رزرو در اوایل 2015 تصمیم به افزایش نرخ بهره گرفت دلار در مقابل سایرارزها با اقبال مواجه شد.

در این مورد استثنا زمانیست که کشوری نرخ بهره را افزایش دهد تا از سقوط ارز جلوگیری کند. برای مثل در زمان ایجاد بحران بین روسیه و اوکراین بانک مرکزی روسیه نرخ بهره را از%10.5 به 17 % افزایش داد تا از سقوط روبل جلوگیری کند.در واقع همه پول ها از بانک های روسیه داشت خارج می شد و روسیه مجبور بود کاری برای مقابل با این موضوع انجام دهد.

چه کسی نرخ بهره را کنترل می کند:
نرخ بهره توسط بانک های مرکزی کنترل میشود لیست ذیل 8 بانک مرکزی تاثیر گذار در بازار است:

USD- بانک فدرال رزرو آمریکا
-EUR بانک مرکزی اروپا
- GBP بانک انگلیس
JPY بانک ژاپن
CHF بانک ملی سوییس
CAD بانک کانادا
AUD رزرو بانک استرالیا
NZD بانک نیوزیلند

زمان بندی نرخ بهره:
معامله گران ماهر برای به حداکثر رساندن سود منتظر اعلام ( افزایش یا کاهش)نرخ بهره نمی شوند.شما باید روی نوک قله بنشینید و علائم مرتبط با تغییرات نرخ بهره در کوتاه مدت رو رصد کنید.

این رو به ذهن بسپارید که وقتی کشوری با نرخ بهره پایین شروع به افزایش نرخ بهره می کند ،این باعث جذب سرمایه گذار میشود حتی اگر این افزایش در نرخ بهره کمتر از نرخ بهره درکشورهای دیگر باشد.

سرمایه گذاران با هوش سعی می کنند در کمترین زمان به سمت ارزی بروند که در آینده افزایش نرخ بهره خواهد داشت.

تاثیر بورس بر نوسان نرخ ارز چیست؟

گروه اقتصادی: در حالی که شاخص سهام بازار سرمایه در کشور به افزایشی بی سابقه دست یافته اما نرخ ارز نیز افزایشی تدریجی را تجربه می‌کند. نگرانی بسیاری از کارشناسان از زمانی است که شاخص سهام در بورس به هم بریزد چرا که در این صورت نقدینگی انباشت شده در این بخش می‌تواند با سرعتی چشمگیر در بازار ارز وارد شده و نوسانات فراوانی را به اقتصاد ایران وارد کند.

در همین رابطه سید کمال سید علی‌، کارشناس اقتصادی، در رابطه با وضعیت بازارهای کشور گفت: مساله این است که مجموع بازارها یا در کنار هم رشد می‌کنند و یا افت. به این اعتبار باید گفت رشد بازار سرمایه باید خود را در بازارهای دیگر کشور نشان دهد. به ویژه این امر در میان مدت خود را به وضوح نشان می‌دهد. درنتیجه بازاری چون بازار سرمایه وقتی رشد ۱۰۰ درصدی را تجربه کرده افزایش قیمت ارز اصلا غیر طبیعی نیست.او افزود: این مهم در حالی رخ داده که با کاهش نرخ سود سپرده بانکی عملا نقدینگی بیشتری در بازار آزاد شد و به سمت بازار سرمایه حرکت کرده است که البته اثرات خود را به جا گذاشته است. همچنین هم اکنون در بحث منابع ارزی نیز دچار مضیقه است و اکنون حتی نقل و انتقال ریال را هم کنترل می‌کند.سید علی تاکید کرد: این جوانب بیانگر آن است که تمایل به سمت سفته بازی ارزی کاهش داشته و تنها اگر در بازار سرمایه ریزشی رخ دهد احتمالا با هجوم برخی از فعالان بورس به بازار ارز مواجه شویم چرا که در بازار سرمایه فعالان غیر حرفه‌ای فراوانی آمدند که طبعا با ریزش نگران شده و برای حفظ قدرت خرید خود دارایی‌های خود را تبدیل به ارزهای دیگر خواهند کرد.معاون پیشین رییس کل بانک مرکزی افزود: همان طور که گفتم بازارها بر یکدیگر اثر می‌گذارند و بر این اساس می‌توان ادعا کرد تا حدودی بازارها دنباله‌رو یکدیگر خواهند بود. با این همه حسن ماجرا این است که وقتی بانک مرکزی هدفگذاری تورم ۲۲ درصدی را اعلام می‌کند می‌تواند از این دنباله‌روی هم برای کنترل قیمتها استفاده کند.

سید علی گفت: به هر حال اکنون نقدینگی کشور بیش از پیش به بازار سرمایه معطوف شده و این بخش بیشترین نقدینگی کشور را جذب کرده است. به همین دلیل فکر می‌کنم ریزش شاخص سهام عملا می تواند به افزایش نوسانات در بازارهای دیگر و به خصوص بازار ارز ایران منجر شود.وی خاطرنشان ساخت: در شرایط فعلی باید امیدوار باشیم شرایط کشور از نظر سیاسی بهبود یابد و تا انتخابات امریکا مسئولان بهتر است رفتاری محتاطانه را در پیش بگیرند. اکنون عملا دو سال از خروج امریکا از برجام می‌گذرد و چنانچه ماههای آینده نیز بدون تنش مدیریت شود ممکن است وضعیت ارزی کشور دگرگون شود. در رابطه با فروش نفت هم با وجود تحریم‌ها فعلا قیمت رو به افزایش است.این کارشناس اقتصادی گفت: همیشه وقتی نرخ یک کالا دو ماه افزایش را تجربه کند دیگر به قیمت سابق بر نمی‌گردد و نرخ ها پایدار می‌شود مگر اینکه وقایع جهانی تغییر کنند مثلا امریکا به برجام بازگردد. از سوی دیگر برخی هم معتقدند اگر دولت آینده هم همسو با مجلس شود به کاهش تنش میان قوه مجریه و مقننه اثرگذار است. در این صورت احتمالا تصمیم گیری در مورد اف ای تی اف هم با دشواری کمتر و بدون کشمکش سیاسی صورت گیرد.سید علی در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمالات آتی تغییر نرخ ارز در کشور تاکید کرد: اگر در بازار سرمایه ریزش رخ ندهد نقدینگی بیشتری جذب این بخش خواهد شد. با این همه به باور من بازار سرمایه این طور که نشان می‌دهد بازار مقاومی نیست. مگر اینکه دولت مدیریت بهتری داشته باشد و عرضه را طوری افزایش دهد که نقدینگی موجود در بازار در تمام بخشها برود.او تصریح کرد: باید شرایط را به گونه‌ای ترتیب داد که صادرات غیر نفتی کشور رشد کند. افزایش اخیر نرخ ارز باید خود را در این بخش نشان دهد. اکنون وضعیت کشاورزی بهبود یافته و کاهش نرخ ارز امکان صادرات بیشتری را فراهم کرده است. حتی در بخش پوشاک هم گرانی ارز واردات را محدود کرده است و اگر ما بتوانیم ۵۰ میلیارد دلار صادرات داشته باشیم جایگزین خوبی برای نفت پیدا کردیم.

تاثیر افزایش نرخ ارز بر کالا وخدمات

مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی درباره تغییرات شاخص قیمت ها و تورم در تابستان۹۷، خاطرنشان کرده است که این موضوع بیشتر ناشی از تاثیر افزایش قیمت ارز بر کالاها و انتظارات تورمی در بخش خدمات بوده است.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود درباره تحلیل تغییرات شاخص قیمت ها و تورم تابستان 97 نوشته است: نرخ تورم در سه ماهه دوم سال 97 به طور کم سابقه ای رو به افزایش گذاشت. نرخ تورم ماهیانه در تیرماه رقم 3.4 درصد، در مرداد رقم 5.5 و در شهریور به رقم 6.1 درصد رسید.

این مرکز نوشته است که در چهارده سال گذشته (از سال 1383 تا پایان سال 96) این رقم بالاترین نرخ تورم ماهیانه ثبت شده مربوط به بهمن ماه سال 91 است که نرخ تورم ماهیانه به 5.22 درصد رسیده بود.

افزایش شدید نرخ تورم در تابستان در حالی است که به طور تاریخی، تابستان کمترین نرخ تورم ماهیانه را نسبت به سایر فصول داشته است.

مرکز پژوهش های مجلس در نمودار خود اعلام کرده است که به طور میانگین کمترین نرخ تورم ماهیانه در سال در تیرماه رخ می دهد و تورم تابستان در کمترین مقدار خود قرار دارد. این در حالی است که نرخ تورم در تابستان 97 بسیار بالاتر از بهار قرار گرفته است. هرچند به علت شرایط خاص امسال، نمی توان روندهای این سال را به طور کلی با روند سال های قبل مقایسه کرد.

فاصله ایجاد شده بین نرخ تورم و رشد نقدینگی که به معنای به تاخیر افتادن تورم بود، انتظار یک تورم فزاینده در آینده نزدیک را ایجاد کرده بود که التهاب در بازار ارز به این روند کمک کرده و موجب تغییر روند نرخ تورم شده است. همان طور که در نمودار یک مشخص است، نرخ تورم ماهیانه از آبان 96 همزمان با افزایش نرخ ارز روند صعودی به خود گرفته است.

افزایش نرخ تورم ماهیانه، افزایش نرخ تورم نقطه

به نقطه را نیز در پی داشته و بیشترین شکاف بین تورم سالیانه و تورم نقطه به نقطه را ایجاد کرده است. در شهریورماه 97، در حالی که نرخ تورم در دوزاده ماهه منتهی به شهریور 13.5 درصد بوده، نرخ تورم به رقم 31.4 درصد رسیده است.

به طور کلی در نرخ های تورم بالا، نرخ تورم نقطه به نقطه درک بیشتری از واقعیت به دست می دهد. نرخ تورم سالیانه میانگین اعدادی است که در مقایسه با عدد فعلی بسیار کوچک هستند و باعث می شود تا نرخ تورم سالیانه بسیار پایین تر از نرخ تورم نقطه به نقطه قرار گیرد. این در حالی است که رقمی که مردم آن را در خریدهای روزانه خود درک می کنند، همان تورم نقطه به نقطه است.

همان طور که انتظار می رود، نرخ تورم کالاهای قابل تجارت رشد شدیدی را در خردادماه تجربه کردند. روند افزایشی نرخ تورم کالاهای قابل تجارت در تیرماه نسبت به خردادماه کاسته شده، با این حال بار دیگر رو به افزایش گذاشته و در شهریور به 9.7 درصد رسید.

مرکز پژوهش ها با اشاره به تاثیر افزایش نرخ ارز بر تورم قابل تجارت نوشته است: از آنجایی که بخشی از کالاهای قابل تجارت با نرخ ارز 4200 به ازای هر دلار وارد کشور می شوند، شوک ارزی بر قیمت این گروه از کالاها به طور کامل اثرگذار نبوده و تورم ناشی از شوک ارزی هنوز در این بخش به طور کامل تخلیه نشده است ولی تغییر در نرخ دلار دولتی می تواند این بخش را نیز متاثر خواهد ساخت. تفکیک شاخص قیمت مصرف کننده به گروه کالا و خدمت نیز قابل توجه است.

اختلاف 32 درصدی بین نرخ تورم نقطه به نقطه گروه کالا و خدمت که در شهریورماه 97 رخ داده، از بالاترین اختلاف نرخ ها بین این 2 گروه در چند سال اخیر است. تورم گروه کالا بسیار تحت تاثیر نرخ ارز قرار دارد و از این رو است که با افزایش یافته است.

به طور کلی تورم گروه کالا بیشتر تحت تاثیر نرخ ارز و تورم خدمات بیشتر تحت تاثیر انتظارات و قراردادها و چسبندگی های ناشی از آن است. از این رو در روندهای کاهشی نرخ تورم، از آنجایی که هنوز انتظارات تاثیر نرخ ارز بر بورس تعدیل نشده است، تورم خدمات دیرتر کاهش می یابد و در بازه هایی که تورم روند افزایشی دارد، تحت تاثیر انتظارات و چسبندگی ها، دیرتر افزایش می یابد. شیب تند افزایش نرخ تورم گروه کالا در تابستان 97 بسیار قابل توجه و نگران کننده است.

سهم گروه کالا در فروردین ماه 95 تاثیر نرخ ارز بر بورس در کمترین مقدار خود طی 2 سال گذشته قرار داشته و در شهریورماه 97 به اوج خود رسیده است. روند صعودی سهم گروه کالا از تورم نقطه به نقطه از ابتدای سال 97 شدت گرفته و در شهریورماه به 74 درصد رسیده است.

شاخص قیمت تولید کننده به عنوان یکی از شاخص های پیشران شاخص قیمت مصرف کننده مورد استفاده قرار می گیرد. از تیرماه 97 سال پایه محاسبه این شاخص به 95 تغییر کرده و از این رو محاسبه نرخ تورم نقطه به نقطه شاخص قیمت تولیدکننده براساس داده های بانک مرکزی برای ماه های قبل از مرداد 97 به طور دقیق قابل محاسبه نبوده و با تبدیل شاخص ها و سال پایه امکان پذیر است. نرخ تورم نقطه به نقطه تولید کننده در تابستان روند صعودی خود را طی کرده، در تیرماه 27.8 درصد، در مردادماه 33.7 و در شهریورماه به رقم قابل توجه 44.38 درصد رسید. همچنین نرخ تورم ماهیانه تولیدکننده در تیرماه 10.33 و در شهریورماه رقم 9.34 درصد را ثبت کرده است.

شاخص قیمت تولیدکننده تا حد زیادی تحت تاثیر نرخ ارز قرار دارد. همچنین از آنجایی که در حال حاضر بخشی از کالاهای اساسی با نرخ ارز ترجیحی وارد می شوند، شاید بتوان گفت که هنوز همه تاثیر نرخ ارز بر بورس افزایش شاخص قیمت ناشی از افزایش نرخ ارز محقق نشده که در صورت آزادسازی کامل نرخ ارز و حذف ارز ترجیحی محقق خواهد شد.

هرچند آمار دقیقی از اینکه چند درصد از کالاهایی که با نرخ ارز دولتی وارد می شوند و به همان قیمت عرضه می شوند نیز وجود ندارد و به طور کلی نمی توان اثر ارز ترجیحی بر قیمت نهایی تولیدکننده یا تاثیر حذف آن را به صورت دقیق مشخص کرد. با این حال آنچه مشخص است این است که رقم بالای نرخ تورم شاخص قیمت تولید کننده، تداوم روند افزایشی نرخ تورم مصرف کننده در پاییز را نشان می دهد.